Η υπόθεση της θανατικής καταδίκης του Λ.Χερέρα: Εκτελέστηκε αλλά ο ένοχος ήταν άλλος

Leonel Herrera

Το 1993, ο Leonel Herrera εκτελέστηκε με θανατηφόρο ένεση στο Χάντσβιλ του Τέξας, για το φόνο δύο αστυνομικών. Τα τελευταία λόγια του ήταν τα εξής: «Είμαι αθώος, αθώος, αθώος. Μην αμφιβάλλετε ποτέ γι 'αυτό. Δεν χρωστάω τίποτα στην κοινωνία. Συνεχίστε τον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, βοηθώντας εκείνους που είναι αθώοι, ειδικά τον κ. Graham. Είμαι ένας αθώος άνθρωπος, και κάτι πολύ λάθος γίνεται απόψε. Είθε ο Θεός να σας ευλογεί όλους. Είμαι έτοιμος». Ο Herrera δεν ήταν ο πρώτος που εκτελέστηκε διακηρύσσοντας την αθωότητά του. Αλλά έμεινε στην ιστορία γιατί ενώ πέθανε εκείνο το απόγευμα, το όνομά του επέζησε σε μια ιστορική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Χρόνια μετά αφότου ο Herrera καταδικάστηκε σε θάνατο, πλειάδα ένορκων καταθέσεων οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι ο μικρότερος αδελφός του, Ραούλ, ήταν ο πραγματικός δολοφόνος.

Δυστυχώς, το αίτημα να κριθεί εκ των υστέρων ο Herrera πραγματικά αθώος αντιμετώπισε δυσκολίες όταν ετέθη υπόψη του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, όταν ο κατηγορούμενος είχε ήδη καταδικαστεί και το τεκμήριο της αθωότητας είχε γίνει τεκμήριο ενοχής. Είναι δεδομένο ότι αυτός ο αυθαίρετος κανόνας του παιχνιδιού έχει μια αμυντική λογική – δε θα μπορούσε οποιοδήποτε σύστημα ποινικής δικαιοσύνης να λειτουργεί, εάν ήταν επιτρεπτό οι κατηγορούμενοι να επαναφέρουν συνεχώς τις υποθέσεις τους, ενώ παράλληλα οι μνήμες ξεθωριάζουν και τα αποδεικτικά στοιχεία αποδυναμώνονται - Δεν είναι όμως και λιγότερο καφκικό το φαινόμενο για περιπτώσεις κρατούμενων, ορισμένοι από τους οποίους είναι στην πραγματικότητα αθώοι. Ο Herrera παρουσίασε το πρόβλημα του με ασυνήθιστα έντονο τρόπο. Η έλλειψη κάθε παραβίασης της διαδικασίας είχε σαν αποτέλεσμα το αίτημά του να απορριφθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο χωρίς να εξεταστεί η ουσία της υπόθεσης. Ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου παρέθεσε μια νομολογιακή κοινοτοπία αγέρωχα αχρωμάτιστος από κάθε εμπειρία στη ζωή που θα μπορούσε να εισαγάγει μια αίσθηση συγγένειας με τον Ισπανό κατάδικο που κατηγορήθηκε ότι σκότωσε δύο μπάτσους από το Τέξας και ο οποίος αποκάλυψε πάρα πολύ αργά τα στοιχεία που θα μπορούσαν να τον σώσουν. «Η πραγματική αθωότητα δεν είναι αυτή καθεαυτή συνταγματική αξίωση», διαπίστωσε το Δικαστήριο και συνέστησε στον  Herrera να κάνει αίτηση για επιείκεια στις Αρχές του Τέξας, μια τυπικά ισχύουσα αλλά πρακτικά μη εφαρμόσιμη διαδικασία. "Οι δικαστικοί περιορισμοί απαγορεύουν την  απαλλαγή σας,"  του είπε  το δικαστήριο. "Πηγαίνετε να ζητήσετε χάρη από τον κυβερνήτη."  «Το δικαστήριο εξέτασε ενδελεχώς την υπόθεση σας," του τόνισε ο κυβερνήτης. "Είθε ο Θεός να ελεήσει την ψυχή σου."
Ο Herrera μπορεί να ήταν ή να μην ήταν αθώος. Στο τέλος ηττήθηκε γιατί το παιχνίδι ήταν στημένο εναντίον του: απαλλακτικά στοιχεία γι αυτόν δεν ήταν διαθέσιμα στην αρχική δίκη, όταν θα μπορούσε να προβληθεί «εύλογη αμφιβολία» . Στην ποινική διαδικασία η δίκη είναι ο κυρίαρχος παράγοντας για τον καθορισμό της ενοχής ή αθωότητας του κατηγορουμένου. Μόλις τα στοιχεία αυτά έγιναν διαθέσιμα κατά τη διαδικασία της προσφυγής, ήταν διαδικαστικά παραγεγραμμένα, και η τυχόν απαλλαγή του έβρισκε εμπόδια σε θεσμικά ζητήματα γραφειοκρατίας. Σύμφωνα με παράγοντες της δικαιοσύνης «ακριβώς όπως μια εκτέλεση χωρίς επαρκείς διασφαλίσεις είναι απαράδεκτη, το ίδιο είναι μια εκτέλεση όταν ο κρατούμενος που καταδικάστηκε μπορεί να αποδείξει ότι είναι αθώος. Η εκτέλεση ενός προσώπου που μπορεί να αποδείξει ότι είναι αθώος πλησιάζει επικίνδυνα στο να ταυτιστεί με μια δολοφονία. Το αν συνέβη μια τέτοια δολοφονία στο Χάντσβιλ εκείνη τη νύχτα το 1993, ίσως κανείς δεν μπορεί πραγματικά να το πει με βεβαιότητα.
Όμως, αποδεικτικά στοιχεία DNA και άλλες ιατροδικαστικές εξελίξεις στα χρόνια που μεσολάβησαν έχουν διαβρώσει όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία του δικαστικού συστήματος. Η υπόθεση Herrera κατά Collins αποτελεί βασικό δικαστικό προηγούμενο σε μια τωρινή παρεμφερή υπόθεση ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στην οποία η εισαγγελική αρχή ζητεί από τους δικαστές να συμφωνήσουν ότι οι καταδικασμένοι κρατούμενοι δεν έχουν δικαίωμα σε φθηνά, απλά και εύκολα διαθέσιμα τεστ DNA που δεν ήταν διαθέσιμα όταν δικάστηκαν.
Λαμβάνοντας υπόψη τη σύνθεση του δικαστηρίου (συμπεριλαμβανομένων τριών δικαστών που ήταν στην πλειοψηφία για τη θανατική καταδίκη του Herrera), η απόφαση μάλλον θα κάνει τα κόκαλα του Leonel Herrera να τρίζουν. (πηγή: executedtoday.com)