Με τη δημοσίευση το 1971 της Θεωρίας της δικαιοσύνης του John Rawls μας
προσφέρεται μια πλήρως επεξεργασμένη πρόταση για τη δίκαιη κοινωνία και
τους βασικούς θεσμούς της. Η κοινωνία αυτή είναι μια δημοκρατική
κοινωνία που διέπεται από τη δικαιοσύνη ως ακριβοδικία, δηλαδή μια
κοινωνία όπου όλοι οι πολίτες θα απολαμβάνουν συμβατά μεταξύ τους
δικαιώματα και ελευθερίες, θα επικρατεί ισότητα ευκαιριών και οι
οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες θα «αποβαίνουν προς το μέγιστο
όφελος των λιγότερο ευνοημένων». Η τελευταία πρόταση αποτελεί το πλέον
ριζοσπαστικό στοιχείο της Θεωρίας, καθώς είναι πρόδηλο ότι στις
κοινωνίες που ζούμε οι περισσότερες ανισότητες ευνοούν σκανδαλωδώς τους
ισχυρούς και τους «κατέχοντας».
Το έργο του Rawls δεν τελειώνει με τη
δημοσίευση της Θεωρίας της δικαιοσύνης. Καθώς ήταν πάντα πρόθυμος να
λάβει σοβαρά υπόψη του την κριτική που του ασκούσαν, κυρίως οι
κοινοτιστές, προχώρησε κατά τη δεκαετία του '80 στην υποστήριξη του
πολιτικού φιλελευθερισμού, δηλαδή της θέσης ότι η θεωρία του για τη
βασική δομή της δίκαιης κοινωνίας δεν εδράζεται σε κάποια συγκεκριμένη
ηθική ή μεταφυσική θεώρηση, αλλά σε έναν πυρήνα αντιλήψεων υπέρ του
οποίου μπορεί να διαμορφωθεί με το πέρασμα του χρόνου μια "επάλληλη
συναίνεση". Το ανά χείρας βιβλίο είναι το κύκνειο άσμα του.
Πρωτοκυκλοφόρησε το 2001. Στο έργο αυτό ο Rawls ανασκευάζει κάποια
σημεία της Θεωρίας, απαντά σε πλήθος αντιρρήσεων και ενσωματώνει σε μια
σύντομη και ενοποιημένη εκδοχή τις θέσεις που ανέπτυξε μετά το 1974.
Έτσι, δεν έχουμε απλώς ένα έργο που γράφεται για να γίνει κατανοητό
κάποιο άλλο, δυσκολότερο έργο του ίδιου συγγραφέα, όπως συμβαίνει με τα
Προλεγόμενα σε κάθε μέλλουσα μεταφυσική και με την Κριτική του καθαρού
λόγου του Kant, αλλά ένα έργο που ανανεώνει, συμπληρώνει και ολοκληρώνει
τη Θεωρία της δικαιοσύνης. (Φιλήμων Παιονίδης, από την παρουσίαση στο
οπισθόφυλλο του βιβλίου - εκδόσεις Πολις)
Σχόλια