Απαγόρευση προσωπικής κράτησης κατά εμπόρων για ενοχικές οφειλές, όταν η μη εξόφληση των συμβατικών υποχρεώσεών τους οφείλεται αποκλειστικά σε αδυναμία προς εκπλήρωση (AΠ)

ΑΠ 158/2013 : Απαγόρευση προσωπικής κράτησης κατά εμπόρων για ενοχικές οφειλές, όταν η μη εξόφληση των συμβατικών υποχρεώσεών τους οφείλεται αποκλειστικά σε αδυναμία προς εκπλήρωση. «…Περαιτέρω, κατά την ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 1047 παρ. 1 ΚΠολΔ η προσωπική κράτηση διατάσσεται, εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος και "κατά εμπόρων για εμπορικές απαιτήσεις". Εξάλλου, με το ν. 2462/1997 κυρώθηκε το "Διεθνές Σύμφωνο για τα πολιτικά και ατομικά δικαιώματα" που συνάφθηκε μεταξύ των κρατών μελών του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στις 16-12-1966 και από την επικύρωσή του αποτελεί διάταξη κανόνα υπέρτερης νομικής βαθμίδας, κατά το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος. Στο άρθρο 11 του Συμφώνου αυτού ορίζεται ότι "κανείς δεν φυλακίζεται αποκλειστικά λόγω της αδυναμίας του να εκπληρώσει συμβατική υποχρέωση". Η ίδια η διατύπωση του κανόνα τούτου, δηλώνει λεκτικά και νοητικά ότι δεν υπήρξε επιθυμία των Συντακτών του Συμφώνου να καταργήσουν την προσωπική κράτηση, αλλά μόνο να ορίσουν, ως εξαίρεση, πως σε περίπτωση αδυναμίας δεν πρέπει ο οφειλέτης να προσωποκρατείται για χρέη.

Συνεπώς, το μεν άρθρο 1047 παρ.1 ΚΠολΔ εξακολουθεί να προβλέπει την προσωπική κράτηση ως μέσο αναγκαστικής εκτελέσεως επί εμπόρων για ενοχικές απαιτήσεις, το δε άρθρο 11 του ανωτέρω Συμφώνου εισάγει δικαιοκωλυτικό κανόνα που αποκλείει την απαγγελία προσωπικής κράτησης κατ' εμπόρων για ενοχικές οφειλές, όταν η μη εξόφληση των συμβατικών υποχρεώσεών του οφείλεται αποκλειστικά σε αδυναμία αυτού προς εκπλήρωση. Από τις ανωτέρω διατάξεις, συνδυαζόμενες με αυτές του άρθρου 216 στοιχ. α' και 338 ΚΠολΔ που ορίζουν αντίστοιχα ότι κάθε διάδικος βαρύνεται με την επίκληση και απόδειξη εκείνων των γεγονότων που δικαιολογούν σύμφωνα με το νόμο την αξιούμενη απ' αυτόν δικαστική προστασία, συνάγεται ότι για να είναι ορισμένη η αγωγή, με την οποία διώκεται η προσωπική κράτηση εμπόρου για εμπορικές απαιτήσεις, δεν είναι αναγκαίο να διαλαμβάνεται στο δικόγραφό της ότι ο εναγόμενος, παρόλο που έχει τη δυνατότητα, δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του, αλλά απόκειται στον εναγόμενο να ισχυρισθεί και να αποδείξει ότι η μη εκπλήρωση οφείλεται αποκλειστικά σε αδυναμία του. Αντίστοιχα δε, για τις ανάγκες του αναιρετικού ελέγχου από το άρθρο 559 αρ.1 και 19 ΚΠολΔ, η απόφαση του δικαστηρίου της ουσίας, με την οποία διατάσσεται η προσωπική κράτηση εμπόρου για εμπορική οφειλή, δεν είναι αναγκαίο να διαλαμβάνει τις πραγματικές παραδοχές της και ότι ο εναγόμενος, παρόλο που έχει τη δυνατότητα, από κακοπιστία δεν εκπληρώνει την υποχρέωσή του (Ολ. ΑΠ 23/2005). Στην προκειμένη περίπτωση, με την ενσωματωθείσα στην αναιρεσιβαλλομένη εφετειακή απόφαση υπ' αριθ. 544/2000 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κεφαλληνίας, απορρίφθηκε ως μη νόμιμο το παρεπόμενο αίτημα της αγωγής του αναιρεσείοντος για απαγγελία κατά της αναιρεσίβλητης προσωπικής κράτησης, λόγω της εμπορικής της ιδιότητας, ως μέσου εκτέλεσης της εκδοθείσας απόφασης, με την οποία κατά τα λοιπά έγινε δεκτή η ίδια αγωγή, για το λόγο ότι "με το άρθρο 11 του Ν. 2462/1997 καταργήθηκε η διάταξη του άρθρου 1047 παρ. 1 του ΚΠολΔ". Με την κρίση του αυτή το Μονομελές Πρωτοδικείο (που ενσωματώθηκε και στην αναιρεσιβαλλομένη εφετειακή απόφαση, μετά την απόρριψη ως ανυποστήρικτης της έφεσης του αναιρεσείοντος), παραβίασε ευθέως την προαναφερόμενη ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 1047 παρ. 1 του ΚΠολΔ, όπως βάσιμα υποστηρίζει ο αναιρεσείων με το μοναδικό λόγο της αίτησης αναίρεσης από τον αριθμό 1 του άρθρού 559 του ΚΠολΔ." (legalnews24.gr / areiospagos.gr)