ΑΠ 1658/2012: "Με
το άρθρο 1831 παρ.2 του ΑΚ, όπως αυτό ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το
άρθρο 26 του ν.1329/1983, ορίζεται, ότι στην κληρονομία προσθέτονται, με την
αξία που είχαν κατά το χρόνο της παροχής, οτιδήποτε ο κληρονομούμενος
παραχώρησε, όσο ζούσε, χωρίς αντάλλαγμα σε μεριδούχο είτε με δωρεά είτε με άλλο
τρόπο και επίσης οποιαδήποτε δωρεά που ο κληρονομούμενος έκανε στα τελευταία
δέκα χρόνια πριν από το θάνατό του, εκτός αν την επέβαλαν λόγοι ευπρέπειας ή ιδιαίτερο
ηθικό καθήκον. Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 1835 παρ.1 του ίδιου Κώδικα, κάθε
δωρεά εν ζωή του κληρονομουμένου, η οποία κατά το άρθρο 1831 υπολογίζεται στη
κληρονομία, μπορεί να ανατραπεί εφόσον η κληρονομία που υπάρχει κατά το χρόνο
θανάτου του κληρονομουμένου δεν επαρκεί για να καλύψει τη νόμιμη μοίρα. Αν
έγιναν διαδοχικές δωρεές, η προηγούμενη είναι δυνατόν να προσβληθεί, εφόσον δεν
επαρκεί η ανατροπή της μεταγενέστερης.
Από τις διατάξεις αυτές, σε συνδυασμό με
εκείνες των άρθρων 1825 και 1836 ΑΚ, προκύπτει, ότι σε μέμψη υπόκειται κάθε
δωρεά σε μεριδούχο στην οποία προέβη ο κληρονομούμενος, όσο ζούσε, καθώς και
κάθε δωρεά σε μη μεριδούχο-τρίτο- την οποία έκανε ο κληρονομούμενος στα
τελευταία δέκα χρόνια πριν από το θάνατό του, εκτός αν την επέβαλαν λόγοι
ευπρέπειας ή ιδιαίτερο ηθικό καθήκον (ΑΠ 1527/2000, και ΑΠ 171/2003). Κατά την
έννοια της διάταξης του άρθρου 1831 παρ.2 ΑΚ, δωρεά από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον
είναι εκείνη που γίνεται από υποχρέωση του δωρητή προς το δωρεοδόχο, η οποία
προκύπτει από συγκεκριμένες συνθήκες και στηρίζεται στις επιταγές της ηθικής
και της αλληλεγγύης. Περαιτέρω, επί εικονικότητας, κατά τη διάταξη του άρθρου
138 παρ.2 ΑΚ- διάταξη η οποία έχει αυτοτέλεια σε σχέση με εκείνη της πρώτης
παραγράφου του ίδιου άρθρου του ΑΚ η οποία αναφέρεται στην εικονικότητα της
εμφανούς δικαιοπραξίας (ΟλΑΠ 32/1998)- η δικαιοπραξία που καλύπτεται κάτω από
την εικονική είναι έγκυρη αν τα μέρη την ήθελαν και συντρέχουν οι όροι που
απαιτούνται για τη σύστασή της. Εξάλλου, και η παροχή περιουσίας στο τέκνο από
οποιονδήποτε γονέα του, είτε για τη δημιουργία ή τη διατήρηση οικονομικής ή
οικογενειακής αυτοτέλειας είτε για την έναρξη ή την εξακολούθηση επαγγέλματος
ως προς το ποσό που υπερβαίνει το μέτρο που επιβάλλουν οι περιστάσεις και
αποτελεί δωρεά (άρθρο 1509 ΑΚ). Ως ενδεικνυόμενο από τις περιστάσεις μέτρο
θεωρείται το ανάλογο προς την οικονομική, κοινωνική και οικογενειακή κατάσταση
του γονέα κατά τη σύσταση της παροχής και μάλιστα τις ανάγκες του τέκνου προς
το οποίο γίνεται η παροχή σε σχέση με την οικονομική κατάσταση των άλλων τέκνων
του. Απορία του τέκνου δεν απαιτείται για τη σύσταση της γονικής παροχής αλλά
μόνο η συνδρομή ανάγκης με τις παραπάνω προϋποθέσεις του άρθρου 1509 ΑΚ. Αν δεν
συντρέχει περίπτωση ανάγκης, τότε η παροχή έχει την έννοια δωρεάς (ΑΠ
518/2006). Με τα δεδομένα αυτά, τα στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι η γονική
παροχή είναι δωρεά στο σύνολό της ή μερικώς, δηλαδή ότι υπερβαίνει το μέτρο που
επιβάλλουν οι περιστάσεις, πρέπει να εκτίθενται στην αγωγή μέμψης από τον ενάγοντα,
ο οποίος, επομένως, έχει και το βάρος απόδειξής τους (ΑΠ 491/2009)" (areiospagos.gr)
Σχόλια