ΑΠ 12/2013 : Στοιχεία του εγκλήματος της απλής δυσφήμισης:
"Κατά το άρθρο 362 του ΠΚ "Οποιος με οποιονδήποτε τρόπο ενώπιον
τρίτου ισχυρίζεται ή διαδίδει για κάποιον άλλον γεγονός που μπορεί να βλάψει
την τιμή ή την υπόληψη του, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με
χρηματική ποινή. Η χρηματική ποινή μπορεί να επιβληθεί και μαζί με την ποινή
της φυλάκισης". Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση
του εγκλήματος της απλής δυσφημήσεως, απαιτούνται, αντικειμενικώς, ισχυρισμός
ενώπιον τρίτου ή διάδοση για κάποιον άλλον γεγονότος, το οποίο είναι πρόσφορο
(κατάλληλο) κατ` αντικειμενική κρίση (την κοινή αντίληψη) να βλάψει την τιμή ή
την υπόληψη του άλλου, υποκειμενικώς δε δόλος, ο οποίος περιλαμβάνει, αφ` ενός
μεν τη γνώση, ότι το ισχυριζόμενο ή διαδιδόμενο γεγονός είναι πρόσφορο να
βλάψει την τιμή ή την υπόληψη του άλλου, αφετέρου δε τη θέληση ή την αποδοχή
του δράστη να προβεί σε αυτόν το βλαπτικό της τιμής ή της υπολήψεως ισχυρισμό ή
διάδοση.
Δεν απαιτείται γνώση της αναληθείας, όπως επί συκοφαντικής δυσφημήσεως
και η πεποίθηση του δράστη για την αλήθεια ή την αναλήθεια του γεγονότος, δεν αποκλείει
το δόλο αυτού. Η διαφορά δε μεταξύ ισχυρισμού και διαδόσεως του δυσφημιστικού
γεγονότος, συνίσταται στο ότι, στην μεν πρώτη περίπτωση, ο δράστης ανακοινώνει
το γεγονός αυτό ως δική του πεποίθηση, ανεξαρτήτως του τρόπου που δημιουργήθηκε
αυτή, στη δε δεύτερη περίπτωση, ο δράστης μεταδίδει περαιτέρω ισχυρισμό άλλου
περί γεγονότος, χωρίς να υιοθετεί τον εν λόγω ισχυρισμό. Γεγονός πρόσφορο να
βλάψει την τιμή και την υπόληψη άλλου, είναι, υπό την έννοια του άρθρου 362 ΠΚ,
κάθε συγκεκριμένο περιστατικό του εξωτερικού κόσμου, αλλά και κάθε συγκεκριμένη
κατάσταση ή συμπεριφορά αναγομένη στο παρελθόν ή το παρόν, η οποία υποπίπτει
στις αισθήσεις και μπορεί να αποδειχθεί, αντίκειται δε στο νόμο, την ηθική και
την ευπρέπεια, ακόμη δε και κάθε συγκεκριμένη συμπεριφορά ή σχέση προσώπου,
εφόσον συνάπτεται άμεσα με κάτι που έχει συμβεί. Δεν αποκλείεται στην έννοια
του γεγονότος να υπαχθούν η έκφραση γνώμης, αξιολογικής κρίσεως και
χαρακτηρισμοί, όταν συνδέονται και σχετίζονται με συγκεκριμένα περιστατικά, τα
οποία συνιστούν γεγονός, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ουσιαστικώς να προσδιορίζουν
την ποσοτική και ποιοτική του βαρύτητα και στη συγκεκριμένη περίπτωση να
συνιστούν προσβολή της προσωπικότητας του θιγομένου. Απλές όμως κρίσεις, γνώμες
και χαρακτηρισμοί που ενέχουν αμφισβήτηση, κατά την κοινή αντίληψη της
κοινωνικής ή ηθικής αξίας του παθόντος ή εκδήλωση καταφρόνησης ή ονειδισμού
αυτού (χωρίς να συνδέονται με συγκεκριμένο γεγονός) είναι δυνατό να θεμελιώσουν
το έγκλημα της εξυβρίσεως. "Τιμή" είναι το αγαθό, όνομα ή η εκτίμηση
που απολαμβάνει το άτομο στην κοινωνία με βάση την ηθική αξία που έχει,
συνεπεία εκπληρώσεως από αυτό ηθικών και νομικών κανόνων, ενώ
"υπόληψη" είναι το αγαθό όνομα ή εκτίμηση που απολαμβάνει το άτομο
στην κοινωνία με βάση την κοινωνική αξία του, συνεπεία των ιδιοτήτων και
ικανοτήτων που έχει για την εκπλήρωση των ιδιαιτέρων κοινωνικών του έργων ή του
επαγγέλματος του. Εξάλλου, η καταδικαστική απόφαση έχει την απαιτουμένη από τα
άρθρα 93 παρ. 3 του Συντάγματος και 139 του ΚΠοινΔ ειδική και εμπεριστατωμένη
αιτιολογία, η έλλειψη της οποίας ιδρύει λόγο αναιρέσεώς της από το άρθρο 510
παρ. 1 στοιχ. Δ` του ΚΠοινΔ, όταν αναφέρονται σ` αυτή, με σαφήνεια, πληρότητα
και χωρίς αντιφάσεις, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την
αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη
συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι
αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικές σκέψεις υπαγωγής των περιστατικών
αυτών στην εφαρμοσθείσα ουσιαστική ποινική διάταξη. Για την ύπαρξη τέτοιας
αιτιολογίας είναι παραδεκτή η αλληλοσυμπλήρωση του αιτιολογικού με το
διατακτικό της αποφάσεως, τα οποία αποτελούν ενιαίο σύνολο. Η ύπαρξη του δόλου
δεν είναι, κατ` αρχήν, αναγκαίο να αιτιολογείται ιδιαιτέρως, διότι ενυπάρχει
στη θέληση παραγωγής των πραγματικών περιστατικών που συγκροτούν την
αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος και εξυπακούεται ότι υπάρχει σε κάθε
συγκεκριμένη περίπτωση από την πραγμάτωση των περιστατικών αυτών, εκτός αν ο
νόμος αξιώνει πρόσθετα στοιχεία για το αξιόποινο, όπως η γνώση ορισμένου
περιστατικού (άμεσος δόλος) ή σκοπός επελεύσεως ορισμένου προσθέτου
αποτελέσματος (υπερχειλής δόλος).
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την
αναιρεσιβαλλομένη απόφαση, με την οποία ο αναιρεσείων κατηγορούμενος καταδικάσθηκε,
κατά πλειοψηφία, σε ποινή φυλακίσεως πέντε μηνών για απλή δυσφήμηση, το
Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών που την εξέδωσε σε δεύτερο βαθμό, δέχθηκε
ανελέγκτως στο αιτιολογικό της, τα εξής: "Από την εκτίμηση της ανωμοτί
κατάθεσης του πολιτικώς ενάγοντος και των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων
κατηγορίας και υπεράσπισης και από τα έγγραφα που αναγνώσθηκαν σε συνδυασμό με
την απολογία του κατηγορουμένου και όλη γενικά την αποδεικτική διαδικασία,
προέκυψαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Ο κατηγορούμενος διατηρεί
επιχείρηση παραγωγής και εμπορίας φωτιστικών ειδών και προϊόντων φωτεινού
διακόσμου με τον διακριτικό τίτλο "......................." ενώ ο
πολιτικώς ενάγων τυγχάνει νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρίας
"......................." που ασκεί παρόμοια εμπορική δραστηριότητα
με την παραπάνω επιχείρηση του κατηγορουμένου. Οι ανωτέρω επιχειρήσεις είναι
ανταγωνίστριες και από ετών έχει αναπτυχθεί μακρόχρονη δικαστική αντιδικία
μεταξύ των εκπροσώπων τους αναφορικά με δικαιώματα ευρεσιτεχνίας σε σχέση με
ορισμένα προϊόντα που αμφότερες κατασκευάζουν. Στις 21-9-2005 τόσο ο
κατηγορούμενος, όσο και ο πολιτικώς ενάγων, ως εκπρόσωποι των ανωτέρω
επιχειρήσεων τους βρισκόταν στο κατάστημα του Δήμου Αθηναίων και, πιο
συγκεκριμένα, έξω από την αίθουσα όπου διενεργούνταν από τον Δήμο Αθηναίων
διαγωνισμός για την προμήθεια υλικών εορταστικού στολισμού και στον οποίο
ελάμβαναν μέρος οι ως άνω επιχειρήσεις των διαδίκων καθώς επίσης και άλλες
επιχειρήσεις με ομοειδές αντικείμενο δραστηριότητας. Στον πιο πάνω χώρο βρισκόταν
εκτός από τον κατηγορούμενο και τον πολιτικώς ενάγοντα και άλλοι επιχειρηματίες
που λάμβαναν μέρος στον διαγωνισμό και υπάλληλοι του Δήμου Αθηναίων και
συζητούσαν κατά ομάδες μεταξύ τους αναμένοντας το αποτέλεσμα του διαγωνισμού.
Κατά τη συζήτηση που γινόταν ο κατηγορούμενος ισχυρίστηκε ενώπιον των
παρευρισκόμενων προσώπων ότι τα προϊόντα που παρουσίαζε η επιχείρηση του
πολιτικώς ενάγοντος είναι "κινέζικα", είναι "άχρηστα" και
ότι ο κατάλογος των προϊόντων της αποτελούσε "εικονική
πραγματικότητα". Οι πιο πάνω χαρακτηρισμοί αναφέρθηκαν από τον
κατηγορούμενο με υποτιμητικό και απαξιωτικό για τον πολιτικώς ενάγοντα και την
επιχείρηση του ύφος και συνδεόταν άμεσα με τα προϊόντα που παράγει η επιχείρηση
του τελευταίου τα οποία ο κατηγορούμενος θεωρούσε ως κάκιστης ποιότητας και με
ιδιότητες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Τα ανωτέρω περιήλθαν σε
γνώση των παρευρισκόμενων προσώπων, πολλά εκ των οποίων ετύγχαναν και
ανταγωνιστές της επιχείρησης του πολιτικώς ενάγοντος, με συνέπεια να μπορούν να
σχηματίσουν αρνητική εικόνα για τον πολιτικώς ενάγοντα και την επιχειρηματική
δραστηριότητα του και ως εκ τούτου εθίγη η τιμή και η υπόληψη του τελευταίου ως
ανθρώπου και κυρίως ως επαγγελματία. Ο κατηγορούμενος γνώριζε ότι με τους πιο
πάνω ισχυρισμούς του ενώπιον τρίτων προσώπων μπορούσε να βλάψει την τιμή και
την υπόληψη του πολιτικώς ενάγοντος πλην όμως, σκόπιμα προέβη στη διάδοση αυτών
αφού επιθυμούσε να μειώσει τον πολιτικώς ενάγοντα και να τον εμφανίσει στους
τρίτους ως απατεώνα και κακό επαγγελματία και γενικότερα ως ανέντιμο πρόσωπο,
ορμώμενος προς τούτο προφανώς από τη μεταξύ τους υπάρχουσα αντιδικία.
Σημειώνεται ότι ο κατηγορούμενος ισχυρίστηκε κατά την απολογία του ότι ο
χαρακτηρισμός "κινέζικα" που απέδωσε στα προϊόντα που παράγει η ανωτέρω
επιχείρηση του πολιτικώς ενάγοντος αποτελούσε διαπίστωση αναφορικά με την
προέλευση της πρώτης ύλης από την οποία κατασκευάζονται τα εν λόγω προϊόντα
πλην όμως, ο ισχυρισμός αυτός κρίνεται αβάσιμος και απορριπτέος εφόσον ο πιο
πάνω χαρακτηρισμός (για τον οποίο ο κατηγορούμενος δεν αρνείται ότι έχει
μειωτικό περιεχόμενο ως προς τα προϊόντα στα οποία αναφέρεται) συνδυαστεί και
με το μη αμφισβητούμενο από τον ίδιο γεγονός ότι χαρακτήρισε τα παραπάνω
προϊόντα ως "άχρηστα". Ενόψει των ανωτέρω αποδειχθέντων και κατά τη γνώμη
της πλειοψηφίας των μελών αυτού του δικαστηρίου, πληρούται η αντικειμενική και
υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος της δυσφήμισης για το οποίο κατηγορείται
εν προκειμένω ο κατηγορούμενος..." (areiospagos.gr)
Σχόλια