ΑΠ 9/2014: Συρροή υπεξαίρεσης και
φοροδιαφυγής. Υπερισχύει ο ειδικότερος νόμος περί φοροδιαφυγής. "Φαινoμένη κατ`
ιδέα συρροή ή απλή συρροή νόμων, επί της οποίας δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις
του άρθρου 94 Π.Κ. περί συρροής εγκλημάτων, υπάρχει, όταν εμφανίζονται, κατ`
αρχήν, για την ίδια ή περισσότερες αξιόποινες πράξεις, περισσότεροι ποινικοί νόμοι,
ως εφαρμοστέοι, πλην όμως από τη λογική και αξιολογική σχέση μεταξύ τους
προκύπτει, ότι τελικά ένας από αυτούς είναι εφαρμοστέος, ο οποίος έτσι
αποκλείει την εφαρμογή των λοιπών, που φαινομενικά μόνο συρρέουν. Με την έννοια
αυτή, φαινομένη κατ` ιδέα συρροή υπάρχει στην περίπτωση, κατά την οποία
περισσότεροι ποινικοί νόμοι καλύπτουν την όλη απαξία και υπόσταση
(αντικειμενική και υποκειμενική) της αξιόποινης πράξεως και τελούν μεταξύ τους
σε σχέση γενικού και ειδικού, οπότε ισχύει η αρχή της ειδικότητας, κατά την
οποία ο ειδικός νόμος αποκλείει την εφαρμογή του γενικού, με βάση τον κανόνα
"τα ειδικά των γενικών επικρατέστερα".
Ο ειδικός νόμος υπερισχύει του
γενικού, εκτός αν διαλαμβάνεται σ` αυτόν (ειδικό) ρήτρα επικουρικότητας, γιατί
τότε η εξακρίβωση της αξιολογικής σχέσεως των υπό σύγκριση ποινικών νόμων έγινε
ήδη και μάλιστα κατά τρόπο αυθεντικό από το νομοθέτη. Έτσι, σε περίπτωση
υπάρξεως ρήτρας επικουρικότητας στον ειδικό νόμο, εφαρμοστέος είναι ο νόμος που
προβλέπει τη βαρύτερη ποινή, η οποία προσδιορίζεται από το είδος αυτής και τα
νομοθετικά πλαίσια του ανώτατου και κατώτατου ορίου, αλλιώς, σε περίπτωση
ανυπαρξίας τέτοιας ρήτρας, εφαρμοστέος είναι ο επιεικέστερος ειδικός ποινικός
νόμος (Ολ.Α.Π. 179/1990, 643-644/1988). Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 375
παρ.1 Π.Κ., όπως αυτή ίσχυε κατά τον κρίσιμο στην προκειμένη περίπτωση χρόνο,
"όποιος ιδιοποιείται παρανόμως ξένο (ολικά ή εν μέρει) κινητό πράγμα που
περιήλθε στην κατοχή του με οποιονδήποτε τρόπο τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο
ετών και, αν το αντικείμενο της υπεξαίρεσης είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, με
φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους", ενώ σε περίπτωση συνδρομής των
προϋποθέσεων του άρθρου 1 του Ν. 1608/1950, όπως ισχύει (όταν, δηλαδή, το εν
λόγω αδίκημα στρέφεται κατά του Δημοσίου κλπ), απειλείται ποινή βαρύτερη και,
μάλιστα, σε βαθμό κακουργήματος. Από την ανωτέρω διάταξη συνάγεται, ότι το
έγκλημα της υπεξαιρέσεως πραγματούται, αντικειμενικώς μεν, με την από το δράστη
παράνομη, ήτοι χωρίς τη συναίνεση του ιδιοκτήτη ή χωρίς άλλο δικαίωμα που
παρέχεται σ` αυτόν από το νόμο, ιδιοποίηση ξένου (ολικά ή εν μέρει) κινητού
πράγματος, που περιήλθε και βρίσκεται με οποιονδήποτε τρόπο στην κατοχή αυτού,
υποκειμενικώς δε με τη γνώση, έστω και με την έννοια της αμφιβολίας, ότι το
πράγμα είναι ξένο, δηλαδή δεν ανήκει στην κυριότητα του δράστη, κατά την έννοια
του Αστικού Κώδικα, και τη θέληση ή την αποδοχή αυτού να το ενσωματώσει στην
περιουσία του, χωρίς νόμιμο δικαιολογητικό λόγο. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 18
παρ. 1 του Ν. 2523/1997, το έγκλημα της φοροδιαφυγής διαπράττει και όποιος,
προκειμένου να αποφύγει την πληρωμή του φόρου προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.), δεν
αποδίδει ή αποδίδει ανακριβώς αυτόν, καθώς και όποιος διακρατεί τέτοιο φόρο. Η
ειδική αυτή διάταξη, που αναφέρεται στην αξιόποινη φοροδιαφυγή, ενόψει των
εκτεθέντων στην αρχή, επικρατεί και αποκλείει την εφαρμογή της πιο πάνω γενικής
περί υπεξαιρέσεως διατάξεως του άρθρου 375 Π.Κ., έστω κι αν η τελευταία, λόγω
του χαρακτήρα του κακουργήματος που προσλαμβάνει, ως εκ της συνδρομής των
προϋποθέσεων του άρθρου 1 του Ν. 1608/1950, απειλεί βαρύτερη ποινή, γιατί δεν
διαλαμβάνει ρήτρα επικουρικότητάς της". (areiospagos.gr)
Σχόλια