Το εξώδικο του Καρυωτάκη

Του Γιώργου Καζολέα, Δικηγόρου

Στις 9 Μαρτίου 1919 ο ποιητής και δικηγόρος Κώστας Καρυωτάκης συνέταξε και έστειλε την παρακάτω εξώδικη πρόσκληση κατά της εκδοτικής εταιρίας «Τύπος»:

«Έχων υπόψη μου την πλειστάκις εν τω παρ’ υμών εκδιδομένω περιοδικώ «Νουμάς» αναγραφείσαν ειδοποίησην ότι τούτο αναγγέλλει παν βιβλίον του οποίου ήθελε σταλεί εις τα γραφεία του έν αντίτυπον και βασιζόμενος εις την μεταξύ των φιλολογούντων ευρύτητα της κυκλοφορίας του «Νουμά», εξέδωκα

εις τόμον τα ποιήματά μου, δαπανήσας ικανά. Μετά την έκδοσιν απέστειλα δύο αντίτυπα εις τα γραφεία του εν λόγω περιοδικού, το οποίον όμως, και τούτο προφανώς οφείλεται εις φιλολογικήν αντιζηλίαν των συντασσόντων αυτό εφημεριδογράφων, δεν προέβη εις την αναγγελίαν της εκδόσεως. Επειδή εις σχετικήν διαμαρτυρίαν μου, μοι εδόθη η απάντησις ότι δεν ελήφθησαν τα άνω αντίτυπα, διήλθον αυτοπροσώπως εκ των γραφείων σας την 4 τρ.μηνός και έτους και άφισα και τρίτον αντίτυπον, αλλά και εις το σημερινό σας φύλλον εκρίνατε καλόν να μου απαντήσητε διά της αυτής περιφρονητικής σιωπής.

Επειδή η συμπεριφορά αύτη των εφημεριδογράφων του «Νουμά», εκτός του ότι αποτελεί ηθικήν κατ’ εμού ως λογογράφου προσβολήν, με εζημίωσε και χρηματικώς, διότι περιώρισεν εις το ελάχιστον την προϋπολογισθείσαν κατανάλωσιν των αντιτύπων του βιβλίου μου, σας προσκαλώ όπως δημοσιεύσητε εις το φύλλον της 16 Μαρτίου ε.ε. του περιοδικού «Νουμάς» υπό τον τίτλον «Ελληνική Φιλολογία», υπό τον οποίον πάντοτε δημοσιεύετε τας παροιμίας, ειδήσεις και εις θέσιν καταφανή τας λέξεις: «Εκυκλοφόρησαν με τον τίτλον «Ο Πόνος του Ανθρώπου και των Πραγμάτων» ποιήματα του κ. Κ.Γ.Καρυωτάκη» αποφεύγοντες σχόλια ειρωνικά ή άλλα και χωρίς εν γένει να διαφαίνηται προσπάθεια εκ μέρους σας προς μείωσιν εν τη συνειδήσει των αναγνωστών σας της αξίας του έργου μου. Εν περιπτώσει μη δημοσιεύσεως ή εσφαλμένης ή κατ’ άλλον τρόπον δημοσιεύσεως των άνω δέκα επτά λέξεων, σας προσκαλώ όπως μοί μετρήσητε, απέναντι των όσων εδαπάνησα δια την έκδοσιν του έργου μου, του οποίου εματαιώσατε την κυκλοφορίαν, δραχμάς τριακοσίας πεντήκοντα (350), ας εν σχετική αρνήσει υμών, προτίθεμαι και δικαστικώς να απαιτήσω. Αρμόδιος δικαστ. Κλητήρ επιδότω. Εν Αθήναις τη 9 Μαρτίου 1919. Ο Προσκαλών Κ.Γ.Καρυωτάκης»

φωτό: wikipedia

Το εξώδικο αυτό (δημοσιευμένο στο Wikipedia) είναι μία από τις λίγες, αν όχι η μοναδική φορά, που ο Καρυωτάκης εμφανίζεται ως δικηγόρος με την παραδοσιακή έννοια του όρου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της βιογραφίας του, στις 11 Δεκεμβρίου του 1917 πήρε το πτυχίο της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με βαθμό “λίαν καλώς” και μετά τη Νομική, γράφτηκε στη Φιλοσοφική, για να πάρει αναστολή από το στρατό. Τον Ιανουάριο του 1919 άνοιξε το δικηγορικό του γραφείο στην οδό Φαβιέρου 54 έχοντας πάρει την άδεια του δικηγόρου, όμως στη συνέχεια  καταργήθηκε η ευεργετική διάταξη για τους φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής κι έτσι αναγκάστηκε να καταταχθεί στο στρατό. Και κάπου εκεί τελειώνει η σύντομη εμπειρία του ως δικηγόρος και διορίζεται δημόσιος υπάλληλος. Το εξώδικο αυτό είναι το μόνο «δείγμα» που σώζεται από την δικηγορική του περίοδο και κατά την επικρατέστερη γνώμη στη βιβλιογραφία ήταν περισσότερο μία από τις φάρσες που συνήθιζε να κάνει ο ποιητής.

Ο Νίκος Λαϊδής (Πωλ Νορ) γράφει στην Βραδυνή στις 10.12.1931: «Είναι γνωστή η ιστορία που εσκάρωσε ο Καρυωτάκης στο «Νουμά», όταν εξέδωκε το πρώτο του βιβλίο «ο πόνος του ανθρώπου και των πραγμάτων». Ο Καρυωτάκης είχε στείλει στο «Νουμά» δύο αντίτυπα του βιβλίου του κι ο «Νουμάς» ούτε καν τα ανήγγειλε στη στήλη των νέων εκδόσεων. Κι ο ποιητής, γι’ αστεία βέβαια κι όχι στα σοβαρά, εκοινοποίησε στη διεύθυνση του περιοδικού μιαν «εξώδικον πρόσκλησιν μετά διαμαρτυρίας», και ζητούσε αποζημίωση γιατί ο «Νουμάς» αγνοώντας το βιβλίο του και μην αναγγέλλοντάς το, τον εζημίωνε ένα ποσό που ο Καρυωτάκης το καθόριζε κιόλας κατά τον τυπικό νομικό τρόπο». (από τη μελέτη της Χριστίνας Ντουνιά Κ.Γ.Καρυωτάκης-Η αντοχή μιας αδέσποτης τέχνης).

Ο Καρυωτάκης, 85 ακριβώς χρόνια μετά το θάνατό του (21 Ιουλίου 1928), συνεχίζει να διαβάζεται από το αναγνωστικό κοινό όλο και περισσότερο, σε αντίθεση με άλλους ομότεχνούς του πολύ πιο προβεβλημένους, γεγονός που αποδεικνύει τη δυναμική, τη διαχρονικότητα αλλά και την αυταξία του έργου του, που αμφισβητήθηκε στο πλαίσιο του απόηχου της αυτοχειρίας του.  «Η δυσαρμονία που διέπει τον κόσμο, τη φύση και την κοινωνία και η υποκρισία των κοινωνικών συμβάσεων» κατάντησαν αβάστακτα για τον ποιητή και επηρέασαν καθοριστικά το έργο του, διαπιστώνει εύστοχα ο Ιταλός φιλόλογος Μάριο Βίττι. Πόσο διαφορετική όμως είναι σήμερα άραγε η κοινωνία μας…