Πώληση αυτοκινήτου με παρακράτηση κυριότητας- Εκχώρηση δικαιωμάτων του πωλητή σε τρίτο (α' δημοσίευση)

Ειρ.Αθηνών 2122/2014 (α' δημοσίευση legalnews24.gr): Η εκχώρηση των δικαιωμάτων του πωλητή σε τρίτο στην πώληση με παρακράτηση κυριότητας, δεν επιφέρει μεταβίβαση των υπό αίρεση δικαιωμάτων νομής και κυριότητας επί του κινητού και των σχετικών αγωγών: "Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του την 19η Δεκεμβρίου 2013 για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ της ενάγουσας Ανώνυμης Τραπεζικής Εταιρίας με την επωνυμία ...και του εναγομένου ... ο οποίος παραστάθηκε μετά της πληρεξουσίας του δικηγόρου Αγγελικής Βαγενά...Στην υπό κρίση αγωγή όπως το περιεχόμενό της εκτιμάει το Δικαστήριο, η ενάγουσα Τράπεζα ιστορεί ότι δυνάμει της αναφερόμενης από...έγγραφης ταυτόχρονης τριμερούς συμβάσεως πώλησης αυτοκινήτου και χρηματοδότησης μέσω δανείου ή κάρτας που συνήφθη μεταξύ αυτής, του εναγομένου και της τρίτης πωλήτριας εταιρίας με την επωνυμία .., η τελευταία πώλησε στον εναγόμενο το περιγραφόμενο αυτοκίνητο εργοστασίου κατασκευής ... τύπου... με παρακράτηση κυριότητας από την πωλήτρια μέχρι αποπληρωμής του τιμήματος.

Η ενάγουσα δε τράπεζα χορήγησε στον εναγόμενο δάνειο ποσού 17.948,55 ευρώ με το οποίο χρηματοδοτήθηκε η αγορά του αυτοκινήτου, με συνέπεια την εξόφληση του τιμήματος που έλαβε η πωλήτρια, αποδοτέο από τον εναγόμενο στην ενάγουσα σε εκατό (100) ισόποσες μηνιαίες δόσεις, κατά το σύστημα της σύνθετης τοκοχρεωλυσίας ποσού 242,83 ευρώ εκάστη. Ισχυρίζεται δε ότι η πωλήτρια εταιρία εκχώρησε προς αυτή (την ενάγουσα) όλες τις αξιωσεις της κατά του αγοραστή από την παρακράτηση της κυριότητας, γεγονός που γνωστοποιήθηκε συγχρόνως στον αγοραστή. Επίσης επειδή ο εναγόμενος καθυστέρησε την καταβολή του οφειλόμενου ποσού για τουλάχιστον 60 ημέρες και συγκεκριμένα τις δόσεις των μηνών Σεπτεμβρίου, Οκτωβρίου, Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2010, η ενάγουσα κατήγγειλε τη δανειακή σύμβαση. Αποτέλεσμα τούτου ήταν να καταστούν ληξιπρόθεσμες και απαιτητές και οι υπόλοιπες (άληκτες) δόσεις του δανείου, σύμφωνα με τον αντίστοιχο όρο της δανειακής σύμβασης, ο δε τηρούμενος λογαριασμός του εναγόμενου κατά την ημερομηνία καταγγελίας παρουσίαζε χρεωστικό υπόλοιπο σε βάρος του ποσού 13.010,45 ευρώ, το οποίο αρνείται να καταβάλει παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις της ενάγουσας με συνέπεια η τελευταία να υπαναχωρήσει από την πώληση ζητώντας την απόδοση του πράγματος. Όμως με την αρνηση του εναγομένου να της το αποδώσει την αποβάλλει αυθαίρετα και παράνομα από τη νομή της σε αυτό. Γι αυτό η ενάγουσα ζητεί από το παρόν δικαστήριο ως καθ ύλη και κατά τόπο αρμόδιο να αναγνωρισθεί νομέας του αναφερόμενου αυτοκινήτου, να διαταχθεί η αφαίρεσή του από τον εναγόμενο και από οποιονδήποτε τρίτο έλκει δικαιώματα από αυτόν ή το κατέχει επ' ονόματί του και η απόδοση του σ αυτή. Ο εναγόμενος προφορικά στην αρχή της συζητήσεως στο ακροατήριο και με τις προτάσεις του αρνήθηκε εν πρώτοις την αγωγή ως νόμω αβάσιμη, ισχυριζόμενος ότι ουδέποτε γεννήθηκε το ιστορούμενο δικαίωμα της ενάγουσας προκειμένου να εγείρει αξίωση προς προστασία της νομής της. Επί του ισχυρισμού αυτού πρέπει να σημειωθούν τα εξής:

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 383, 389 παρ. 2, 455, 458, 460, 461, 462, 470, 532 παρ. 1, 976, 977, 1034, 1035, 1094 και 1095 ΑΚ συνάγονται τα εξής: Αν στην πώληση κινητού έχει τεθεί ο όρος ότι ο πωλητής διατηρεί την κυριότητα ωσότου το τίμημα, που εν όλω ή εν μέρει πιστώνεται, αποπληρωθεί, λογίζεται, σε περίπτωση αμφιβολίας, ότι η μεταβίβαση της κυριότητας στον αγοραστή επέρχεται μόλις πληρωθεί η αίρεση της αποπληρωμής του τιμήματος και ότι, σε περίπτωση υπερημερίας του αγοραστή ως οφειλέτη, εν όλω ή εν μέρει, καταβολής του τιμήματος, ο πωλητής, που κατ` αρχήν παραμένει όχι μόνο κύριος αλλά και νομέας του κινητού, έχει δικαίωμα α) είτε να απαιτήσει το τίμημα, η είσπραξη του οποίου, σημειωτέον, θα επιφέρει τη μεταβίβαση της κυριότητας στον αγοραστή, β) είτε, αφού πρώτα υπαναχωρήσει από τη σύμβαση της πωλήσεως, να ασκήσει τα δικαιώματα του από την κυριότητα (και τη νομή) και ιδίως να ασκήσει διεκδικητική ως προς το κινητό αγωγή κατά του αγοραστή, που είναι ο κάτοχος του κινητού και που δεν μπορεί πια να αρνηθεί την απόδοση αυτού με την από το άρθρο 1095 ΑΚ ένσταση, γ) είτε να ασκήσει τα από τις γενικές διατάξεις περί υπερημερίας οφειλέτη από αμφοτεροβαρή σύμβαση οικεία ενοχικά δικαιώματα και ιδίως, αφού πρώτα υπαναχωρήσει από τη σύμβαση πωλήσεως, να ασκήσει κατά του αγοραστή αγωγή για απόδοση του κινητού κατά τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό (βλ. Ολ. Α.Π. 22/1987). Περαιτέρω, σε περίπτωση πωλήσεως κινητού με τον προαναφερόμενο όρο της διατηρήσεως της κυριότητας, ο πωλητής δικαιούται να εκχωρήσει σε τρίτον, με την οικεία μεταξύ τους σύμβαση, την επί το τίμημα απαίτηση του όπως και κάθε άλλη ενοχική απαίτηση του από τη σύμβαση της πωλήσεως, αφότου δε ο τρίτος (εκδοχέας) ή ο πωλητής (εκχωρητής) αναγγείλει την εκχώρηση στον αγοραστή (οφειλέτη), αποκόπτεται κάθε σχετικός με την εκχωρούμενη απαίτηση δεσμός του πωλητή και την απαίτηση αυτήν αποκτά ο εκδοχέας, που έκτοτε αυτός και όχι ο πωλητής δικαιούται σε δικαστική επιδίωξη και είσπραξη αυτής. Ωστόσο, η ως ανωτέρω εκχώρηση καθ` αυτή, ήτοι χωρίς συνδρομή των προϋποθέσεων των οικείων διατάξεων του εμπραγμάτου δικαίου, δεν επιφέρει μεταβίβαση των υπό αίρεση νομής και κυριότητας επί του κινητού και των αγωγών με τις οποίες ασκούνται τα εν λόγω δτκαιώματα, από τον πωλητή στον εκδοχέα, αφού αυτά τα δικαιώματα και αυτές οι αγωγές δεν έχουν το χαρακτήρα παρεπόμενου δικαιώματος, ώστε να ακολουθούν την τύχη της εκχωρούμενης απαιτήσεως, επίσης δε καθ αυτή δεν επιφέρει μεταβίβαση του δικαιώματος της προμνημονευόμενης υπαναχωρήσεως από τον πωλητή στον εκδοχέα, αφού αυτό το δικαίωμα έχει χαρακτήρα όχι απαιτήσεως αλλά διαπλαστικού δικαιώματος, η δε μεταβίβαση αυτού προϋποθέτει μεταβίβαση της όλης έννομης σχέσεως, που δεν μπορεί να γίνει με μόνη τη σχετική συμφωνία εκχωρήσεως μεταξύ πωλητή (εκχωρητή) και εκδοχέα (βλ. ΑΠ 1136/ 2000 nomos)

...Σε περίπτωση πωλήσεως κινητού με τον προαναφερόμενο όρο της διατηρήσεως της κυριότητας (532ΑΚ), ο πωλητής δικαιούται να εκχωρήσει σε τρίτον, εν προκειμένω την ενάγουσα Τράπεζα, με την οικεία μεταξύ τους σύμβαση, την επι το τίμημα απαίτησή του όπως και κάθε άλλη ενοχική απαίτηση του από τη σύμβαση της πωλήσεως και ο εκδοχέας από της αναγγελίας της εκχώρησης στον αγοραστή (οφειλέτη) δικαιούται έκτοτε αυτός και όχι ο πωλητής σε δικαστική επιδίωξη και είσπραξη της απαίτησης αυτής. Ωστόσο η επικαλούμενη εκχώρηση καθ' εαυτή, χωρίς συνδρομή των προϋποθέσεων των οικείων διατάξεων του εμπραγμάτου δικαίου, δεν επιφέρει μεταβίβαση των υπό αίρεση εμπραγμάτων δικαιωμάτων της νομής και κυριότητας επί του ενδίκου κινητού (αυτοκινήτου) και των αγωγών με τις οποίες ασκούνται τα εν λόγω δικαιώματα (987, 1094 ΑΚ) από την πωλήτρια εταιρία στην εκδοχέα ενάγουσα Τράπεζα, αφού αυτά τα δικαιώματα και οι αγωγές, όπως προεξετέθη, δεν έχουν το χαρακτήρα παρεπόμενου δικαιώματος, ώστε να ακολουθούν την τύχη της εκχωρούμενης απαιτήσεως. Περαιτέρω δε η εκχώρηση καθ' εαυτή δεν επιφέρει μεταβίβαση του δικαιώματος της υπαναχωρήσεως από τον πωλητή στον εκδοχέα, αφού αυτό το δικαίωμα έχει χαρακτήρα όχι απαιτήσεως αλλά διαπλαστικού δικαιώματος, η μεταβίβαση του οποίου προϋποθέτει μεταβίβαση της όλης έννομης σχέσεως, που δεν μπορεί να γίνει με μόνη τη σχετική συμφωνία εκχωρήσεως μεταξύ πωλητή (εκχωρητή) και εκδοχέα (βλ.ΑΠ 1136/2000 Δ/ΝΗ 2001/1350). Συνεπώς πρέπει να γίνει δεκτός ως νόμω και ουσία βάσιμος ο ισχυρισμός του εναγομένου και παρελκούσης της εξετάσεως των λοιπών προβαλλόμενων ισχυρισμών του εναγομένου, η υπό κρίση αγωγή σύμφωνα με τα ανωτέρω πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμη, αφού για τους λόγους που αναπτύχθηκαν, η επικαλούμενη από την ενάγουσα εκχώρηση από την πωλήτρια των απαιτήσεων και δικαιωμάτων της δεν έχει επιφέρει τη μεταβίβαση σ'αυτή και των υπό αίρεση εμπραγμάτων δικαιωμάτων νομής και κυριότητας επί του επιδίκου αυτοκινήτου καθώς και του δικαιώματος της προμνημονεύομενης υπαναχωρήσεως απο την πωλήτρια στην εκδοχέα, προκειμένου να δύναται η τελευταία να ασκήσει κατά του εναγομένου τις αντίστοιχες αγωγές (987, 1094 ΑΚ). Σε κάθε περίπτωση, ακόμη δηλαδή και αν μπορούσε να εκχωρηθεί-μεταβιβαστεί στην ενάγουσα το διαπλαστικό δικαίωμα της υπαναχώρησης από την πώληση, το τίμημα του αυτοκινήτου, σύμφωνα με όσα στην αγωγή αναφέρονται, εξοφλήθηκε απο το δάνειο που έλαβε ο εναγόμενος από την ενάγουσα δανειστρια τράπεζα και συνεπώς, με την ταυτόχρονη της συμβάσεως πωλήσεως εκπλήρωση της συμβατικής υποχρέωσης του αγοραστή, της πληρωμής δηλαδή του τιμήματος προς την πωλήτρια, επήλθε αμέσως αυτοδίκαια η οριστική μεταβίβαση της κυριότητας και συνακόλουθα της νομής του πωληθέντος πράγματος στον αγοραστή (βλ. Γεωργιάδη-Σταθόπουλου ΑΚ άρθρο 532 αρ.47) και πλέον ουδεμία απαίτηση κατά του αγοραστή υφίστατο στο πρόσωπο της πωλήτριας, ώστε να αποτελέσει αντικείμενο εκχωρήσεως προς την ενάγουσα, όπως το διαπλαστικό δικαίωμα της υπαναχωρήσεως απο τη σύμβαση της πώλησης, η άσκηση του οποίου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ανατροπή των αποτελεσμάτων της σύμβασης πώλησης και την εντεύθεν αναζήτηση της νομής του πράγματος υπό τις περαιτέρω προϋποθέσεις του ουσιαστικού δικαίου (984,987 ΑΚ) από την ενάγουσα τράπεζα, η οποία δύναται να ασκήσει κατά του εναγομένου μόνον τα ενοχικά δικαίωματά της που απορρέουν από τη σύμβαση του δανείου". (α' δημοσίευση της απόφασης στο legalnews24.gr με επιμέλεια της Δικηγόρου Αθηνών Αγγελικής Βαγενά)