ΑΠ 657/2014: Αστική ευθύνη ν.π.ι.δ. στα οποία έχει εκ του
νόμου ανατεθεί η άσκηση δημόσιας εξουσίας. «Το άρθρο 94 του Συντάγματος ορίζει
στην μεν παράγραφο 1 ότι η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας ανήκει στα
τακτικά διοικητικά δικαστήρια, στη δε παράγραφο 2 ότι στη δικαιοδοσία των
πολιτικών δικαστηρίων υπάγονται, μεταξύ άλλων, και όλες οι ιδιωτικές διαφορές.
Το επόμενο άρθρο 95 προβλέπει την ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της
Επικρατείας και των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων επί των εκτελεστών πράξεων
των διοικητικών αρχών. Οι συνταγματικές αυτές διατάξεις χαράσσουν το όριο
ανάμεσα στις ακυρωτικές και τις διοικητικές διαφορές ουσίας, καθώς επίσης και
μεταξύ της ακυρωτικής αρμοδιότητας του ΣτΕ και των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων αφ` ενός, και της γενικής αρμοδιότητας των πολιτικών δικαστηρίων
αφ` ετέρου.
Από το συνδυασμό τους δε συνάγεται ότι διοικητικές διαφορές ουσίας
που υπάγονται ευθέως, βάσει του άρθρου 94 του Συντάγματος, στη δικαιοδοσία των
τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, είναι εκείνες που πηγάζουν από διοικητικές
συμβάσεις ή από ενέργειες διοικητικών οργάνων οι οποίες δεν συνιστούν
εκτελεστές διοικητικές πράξεις, εφόσον στη δεύτερη αυτή περίπτωση ο νόμος
οργανώνει κατά τέτοιο τρόπο τη δικαστική προστασία του πολίτη, ώστε το αίτημά
του ενώπιον του δικαστηρίου να είναι η καταψήφιση σε παροχή ή η αναγνώριση
δικαιώματος ή έννομης σχέσης που αναφέρεται στο δημόσιο δίκαιο. Επί διαφορών
όμως που δεν είναι ευθέως από το Σύνταγμα διοικητικές διαφορές ουσίας, αλλά
προκύπτουν από εκτελεστές πράξεις των διοικητικών αρχών, ο κοινός νομοθέτης
μπορεί να υπαγάγει στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια ειδική, για συγκεκριμένες
κατηγορίες υποθέσεων, αρμοδιότητα. Η αρμοδιότητα αυτή μπορεί να είναι είτε
ακυρωτική, είτε να εκτείνεται σε άσκηση πλήρους δικαιοδοσίας, αν η αναγνώριση ή
η καταψήφιση σχετίζεται με νομική κατάσταση δημοσίου δικαίου και το δικαστήριο
έχει την εξουσία να την διαμορφώσει. Υπό την έννοια αυτή, διοικητική διαφορά
δεν προκαλεί κάθε πράξη που, κατά τα εξωτερικά της γνωρίσματα, είναι μονομερής
διοικητική και παράγει έννομα αποτελέσματα, αλλά μόνο εκείνη η οποία, στο
πλαίσιο των διατάξεων που διέπουν τη δημόσια διοικητική δράση, επιδιώκει
δημόσιο σκοπό (ΑΕΔ 2/1993). Εξ άλλου, κατά το άρθρο 1 § 2 περ. η` του ν.
1406/1983, στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων υπάγονται, πλην
άλλων, και οι διαφορές οι οποίες αναφύονται κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας
που αφορά την ευθύνη του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των ν.π.δ.δ. προς αποζημίωση,
σύμφωνα με τα άρθρα 105 και 106 του ΕισΝΑΚ. Παρά δε τη συσταλτική διατύπωση του
άρθρου 105 του ΕισΝΑΚ, που αναφέρεται σε πράξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση
δημόσιας εξουσίας, η έννοια της διατάξεως αυτής είναι ότι η αγωγή αποζημιώσεως
κατά του Δημοσίου, των ΟΤΑ ή άλλων ν.π.δ.δ. για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις
των οργάνων τους παρέχεται όχι μόνο στις περιπτώσεις ευθύνης από την έκδοση ή
την παράλειψη εκδόσεως εκτελεστών διοικητικών πράξεων, αλλά και από υλικές
ενέργειες που τελέσθηκαν σε συνάρτηση προς την οργάνωση και λειτουργία της
δημόσιας υπηρεσίας ή εξ αιτίας αυτής και δεν συνδέονται με την ιδιωτική
διαχείριση της περιουσίας των πιο πάνω προσώπων, ούτε οφείλονται σε προσωπικό
πταίσμα οργάνου, που ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων
(ΑΕΔ 53/1995). Με τις ίδιες προϋποθέσεις γεννώνται διοικητικές διαφορές και από
πράξεις οργάνων ν.π.ι.δ. στα οποία έχει εκ του νόμου ανατεθεί η άσκηση δημόσιας
εξουσίας, καθόσον αυτά, κατά την άσκηση της εν λόγω εξουσίας, λειτουργούν ως
ν.π.δ.δ. (ΑΠ 123/2005)». (areiospagos.gr)
Σχόλια