ΑΠ 1025/2015: Αντισυνταγματικές οι διατάξεις του Ν.
4092/2012 για το Επικουρικό Κεφάλαιο. «Με τις διατάξεις των άρθρων 5, 6 §§ 1,
2, 5, 6 και 10 § 1 του ΠΔ/τος 237/1986 καθιερώθηκε η υποχρεωτική ασφάλιση της
από αυτοκινητικά ατυχήματα ευθύνης, η οποία καλύπτει την έναντι τρίτων αστική
ευθύνη εξαιτίας θανάτωσης ή σωματικής βλάβης ή ζημιών σε πράγματα, στην οποία
περιλαμβάνεται και η χρηματική αξίωση για ψυχική οδύνη ή ηθική βλάβη, το δε
ασφαλιστικό ποσό είναι τουλάχιστον ίσο με αυτό που καθορίζει κάθε φορά με
αποφάσεις της η
ΕΠ.Ε.ΙΑ για κάθε είδος κινδύνου που υπάγεται στην υποχρεωτική
ασφάλιση. Εξάλλου, κατά το άρθρο 19 § 1 του ιδίου ως άνω ΠΔ/τος, το Επικουρικό
Κεφάλαιο είναι υποχρεωμένο να καταβάλει στα πρόσωπα που ζημιώθηκαν την κατά την
§2 του άρθρου αυτού αποζημίωση λόγω θανάτωσης ή σωματικών βλαβών ή υλικών
ζημιών από αυτοκινητικά ατυχήματα και σε περίπτωση που αυτά προκαλούνται από
ανασφάλιστο όχημα ή από όχημα αγνώστων στοιχείων ή ασφαλισμένο σε ασφαλιστική
εταιρία που πτώχευσε ή της οποίας η άδεια λειτουργίας ανακλήθηκε.
Κατά την §2
του ίδιου άρθρου, όπως ίσχυε πριν την αντικατάστασή του από το Ν. 4092/2012, η
αποζημίωση δεν μπορεί να υπερβεί τα κατά το άρθρο 6 § 5 κατώτατα όρια
ασφαλιστικών ποσών του χρόνου του ατυχήματος. Η διάταξη αυτή αντικαταστάθηκε με
την παρ. γ' του τέταρτου άρθρου του Ν. 4092/2012 (ΦΕΚ 220 τ. Α'/8.11. 2012) και
ορίστηκε, ότι η αποζημίωση που καταβάλλει το Επικουρικό Κεφάλαιο για χρηματικές
ικανοποιήσεις λόγω ψυχικής οδύνης δεν μπορεί να υπερβεί το ποσό των 6.000 ευρώ
για κάθε δικαιούχο. Η ρύθμιση καταλαμβάνει και τις ήδη γεγεννημένες αξιώσεις
κατά του Επικουρικού Κεφαλαίου χωρίς πάντως να θίγει αξιώσεις που έχουν
επιδικαστεί με οριστική δικαστική απόφαση και ότι οι τόκοι που υποχρεούται να
καταβάλει το Επικουρικό Κεφάλαιο υπολογίζονται σε κάθε περίπτωση με επιτόκιο 6%
ετησίως. Οι διατάξεις αυτές του Ν. 4092/2012 είναι ανίσχυρες για τους εξής
λόγους:
1) Ο καθορισμός του ποσού των 6.000 ευρώ ως ανωτάτου ορίου για ψυχική
οδύνη κάθε δικαιούχου προσκρούει ευθέως στην §4 του άρθρου της δεύτερης Οδηγίας
84/5/ΕΟΚ, κατά την οποία "κάθε κράτος μέλος ιδρύει ή εγκρίνει οργανισμό, αποστολή
του οποίου είναι να αποζημιώνει, τουλάχιστον εντός των ορίων της υποχρέωσης
ασφάλισης, τις υλικές ζημιές ή τις σωματικές βλάβες που προκαλούνται από
οχήματα αγνώστων στοιχείων ή για τα οποία δεν έχει εκπληρωθεί η υποχρέωση
ασφάλισης που προβλέπεται στην παρ. 1". Η διάταξη αυτή καλύπτει και την
χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου
της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ, C - 277/12 της 24.10.2013). Το επιβληθέν ανώτατο
όριο των 6.000 ευρώ είναι αντίθετο και προς την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο
25 § 1 εδάφ. δ' του Συντάγματος), διότι η παρέμβαση αυτή του νομοθέτη δεν είναι
πρόσφορη για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, ήτοι για την εξασφάλιση της
βιωσιμότητας του Επικουρικού Κεφαλαίου, αλλά ούτε και αναγκαία για την επίτευξη
του σκοπού αυτού, αφού θα μπορούσε να επιτευχθεί το αποτέλεσμα αυτό με ηπιότερο
τρόπο, είτε με το να προβλεφθεί μία έκτακτη επιδότησή του από τον κρατικό
προϋπολογισμό, είτε με το να υποχρεωθεί αυτό να εξυγιάνει τα οικονομικά του
μέσω της αύξησης των εσόδων του και του περιορισμού των λειτουργικών του
δαπανών.
2) Η εφαρμογή της ανωτέρω ρύθμισης, η οποία περιορίζει με το ως άνω
όριο την ευθύνη του Επικουρικού Κεφαλαίου και επί των ήδη γεγεννημένων αξιώσεων
είναι ανίσχυρη, διότι είναι αντίθετη προς το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου
Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, που κυρώθηκε (μαζί με τη σύμβαση) με το Ν.Δ. 53/1974 και
έχει, σύμφωνα με το άρθρο 28 § 1 του Συντάγματος, αυξημένη, έναντι των νόμων,
ισχύ. Κατά τη διάταξη αυτή "παν φυσικόν ή νομικόν πρόσωπον δικαιούται
σεβασμού της περιουσίας του. Ουδείς δύναται να στερηθή της περιουσίας αυτού,
ειμή δια λόγους δημοσίας ωφελείας και υπό τους προβλεπόμενους υπό του νόμου και
των γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου όρους. Αι προαναφερόμεναι διατάξεις δεν
θίγουσι το δικαίωμα παντός Κράτους όπως θέση εν ισχύι Νόμους ους ήθελε κρίνει
αναγκαίους προς ρύθμισιν της χρήσεως αγαθών συμφώνως προς το δημόσιον συμφέρον
ή προς εξασφάλισιν της καταβολής φόρων ή άλλων εισφορών ή προστίμων". Με
τη διάταξη αυτή κατοχυρώνεται ο σεβασμός της περιουσίας του προσώπου, το οποίο
μπορεί να τη στερηθεί μόνο για λόγους δημόσιας ωφέλειας. Στην έννοια της
περιουσίας περιλαμβάνονται όχι μόνο τα εμπράγματα δικαιώματα, αλλά και όλα τα
δικαιώματα "περιουσιακής φύσεως" και τα κεκτημένα "οικονομικά
συμφέροντα". Καλύπτονται έτσι τα ενοχικά περιουσιακά δικαιώματα και
ειδικότερα απαιτήσεις, είτε αναγνωρισμένες με δικαστική ή διαιτητική απόφαση,
είτε απλώς γεννημένες κατά το εθνικό δίκαιο, εφόσον υπάρχει νόμιμη προσδοκία,
με βάση το ισχύον, έως την προσφυγή στο δικαστήριο, δίκαιο, ότι μπορούν να
ικανοποιηθούν δικαστικά (Ολ.ΑΠ 6/2007, Ολ.ΑΠ 40/1998). Έτσι, η ανωτέρω διάταξη
του Ν. 4092/2012, με το να περιορίσει δραστικά το ύψος της χρηματικής
ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, καταργεί ουσιαστικά την αστική αυτή απαίτηση
των δικαιούχων, που γεννήθηκε με το θάνατο συγγενικού προσώπου σε τροχαίο
ατύχημα. Κατά συνέπεια, είναι ασυμβίβαστη προς τη διάταξη του άρθρου 1 του
Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, αφού τείνει σε αδικαιολόγητη αποστέρηση
περιουσιακού στοιχείου των ως άνω προσώπων χωρίς να συντρέχουν λόγοι δημόσιας
ωφέλειας. Και τέτοιο λόγο δεν συνιστά το ταμειακό απλώς συμφέρον του
Επικουρικού Κεφαλαίου.
3) Τέλος, η ανωτέρω διάταξη του ιδίου νόμου, κατά την
οποία οι τόκοι που υποχρεούται να καταβάλει το Επικουρικό Κεφάλαιο
υπολογίζονται σε κάθε περίπτωση με επιτόκιο 6% ετησίως, είναι ανίσχυρη λόγω
αντιθέσεώς της με το άρθρο 4 § 1 του Συντάγματος, διότι αναγνωρίζει ευνοϊκή
μεταχείριση υπέρ του Επικουρικού Κεφαλαίου σε σχέση με άλλα πρόσωπα ως προς το
επιτόκιο που αυτά πληρώνουν, μεταξύ των οποίων και οι παθόντες τροχαίων
ατυχημάτων, αλλά και λόγω αντίθεσης στο άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου
Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, αφού ενέχει προσβολή της περιουσίας του παθόντος, χωρίς
συνδρομή λόγου δημοσίου συμφέροντος (Ολ.ΑΠ 5/2011)». (areiospagos.gr)
Σχόλια