Απαγόρευση εξαίρεσης νέων αυθαιρέτων από την κατεδάφιση - Αντισυνταγματικότητα άρθρου 8 § 5 ν. 3044/2002

Γράφει η Σόφη Παυλάκη, Δικηγόρος ΜΔ (sophiepavlaki@gmail.com)

Αίγινα (πίνακας της Μαρίας Πωπ)

Όπως έγινε δεκτό με την απόφαση 1377/2016[1] του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, με το άρθρο 8 παρ. 5 του ν. 3044/2002 (Α΄ 197) προστέθηκε στο άρθρο 17 του ν. 1337/1983, το οποίο ρυθμίζει τα νέα αυθαίρετα και δεν επιτρέπει την εξαίρεσή τους από την κατεδάφιση, παρ. 14, η

οποία επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του ως άνω άρθρου 8 παρ. 7 του ν. 1512/1985 και σε αυτά.

Η διάταξη όμως αυτή παρέχει τη δυνατότητα εξαίρεσης από την κατεδάφιση κτισμάτων ανεγερθέντων βάσει ανακληθείσας ή ακυρωθείσας οικοδομικής αδείας μετά την 31.1.1983, δηλαδή νέων αυθαιρέτων, οποτεδήποτε ανεγειρομένων και ανατρέπει έτσι τον σύμφωνο με τη συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 κανόνα των άρθρων 17 παρ. 1 του ν. 1337/1983 και 22 παρ. 3 του ν. 1577/1985 (Α΄ 210), κατά τον οποίο, προκειμένου να μην νοθευτεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός, απαγορεύεται η εξαίρεση από την κατεδάφιση νέων αυθαιρέτων κατασκευών ή μη επιτρεπομένων χρήσεων.

Εν όψει τούτων, έγινε δεκτό ότι η ως άνω διάταξη του άρθρου 8 παρ. 5 του ν. 3044/2002 αντιβαίνει στο άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος και είναι ανίσχυρη.[2]

Το Δικαστήριο απασχόλησε εν προκειμένω υπόθεση που αφορούσε την εκδίκαση αιτήσεως ακυρώσεως: α) της αποφάσεως της 25.10.2007 του Νομάρχη Πειραιά, με την οποία είχε εξαιρεθεί από την κατεδάφιση, κατ΄ επίκληση της παρ. 7 του άρθρου 8 του ν. 1512/1985, διώροφη οικοδομή με υπόγειο στην εκτός σχεδίου περιοχή Κάτω Λιβάδι νήσου Αίγινας, β) γνωμοδότησης της 10.10.2007 του Νομαρχιακού ΣΧΟΠ, με την οποία το όργανο αυτό είχε γνωμοδοτήσει υπέρ της εξαιρέσεως από την κατεδάφιση της εν λόγω οικοδομής, η οποία είχε ανεγερθεί με βάση άδεια έτους 2003 της Δ/νσης Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Πειραιώς, η οποία εν συνεχεία είχε αναθεωρηθεί με σχετική πράξη έτους 2005 και γ) της από 13.9.2007 σχετικής Εισηγήσεως του Τμήματος Ελέγχου Κατασκευών της Διεύθυνσης Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Πειραιώς προς την εν λόγω Διεύθυνση, με βάση την οποία εκδόθηκε η παραπάνω γνωμοδότηση του Νομαρχιακού ΣΧΟΠ.

Όπως, κατ΄ αρχάς, έγινε δεκτό η από 10.10.2007 ως άνω γνωμοδότηση του Νομαρχιακού ΣΧΟΠ και η από 13.9.2007 σχετική Εισήγηση του Τμήματος Ελέγχου Κατασκευών της Δ/νσης Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Πειραιώς προσβλήθηκαν απαραδέκτως αυτοτελώς με την κριθείσα αίτηση, ως στερούμενες εκτελεστότητας.

Από την υπόθεση προέκυψε ότι με την από 23.6.2003 ένδικη άδεια οικοδομής της Διεύθυνσης Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Πειραιώς, η οποία είχε αναθεωρηθεί με την από 19.4.2005 σχετική πράξη της ίδιας υπηρεσίας, επετράπη με βάση τις διατάξεις του από 28.7-31.8.1989 πδ/τος στον μνημονευόμενο πολιτικό μηχανικό, η ανέγερση διώροφης οικοδομής με υπόγειο, σε οικόπεδο εμβαδού 597,44 τ.μ., φερομένης κυριότητας των καθ΄ ως, το οποίο είναι κατά παρέκκλιση άρτιο και οικοδομήσιμο και βρίσκεται στην εκτός σχεδίου περιοχή Κάτω Λιβάδι νήσου Αίγινας, που εντάσσεται στον βασικό παραδοσιακό οικισμό της Αίγινας.

Με την 1831/2006 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά είχε γίνει δεκτή αίτηση ακυρώσεως της αιτούσας και είχε ακυρωθεί η ως άνω άδεια οικοδομής και η αναθεώρησή της για τον λόγο ότι το οικόπεδο δεν είχε πρόσωπο σε νομίμως υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο, απερρίφθη δε παρέμβαση των καθ΄ ων. Κατά της 1831/2006 απόφασης οι καθ΄ ων άσκησαν έφεση στο Συμβούλιο Επικρατείας, η οποία απερρίφθη με την 749/2014 απόφαση του Δικαστηρίου. Με την από 3.9.2007 αίτησή τους, οι καθ΄ ων - συνιδιοκτήτες ζήτησαν την εξαίρεση από την κατεδάφιση της διώροφης με υπόγειο οικοδομής τους, η οποία κατέστη αυθαίρετη μετά την ακύρωση της αδείας οικοδομής έτους 2003 και της από έτους 2005 πράξης αναθεώρησής της με την ως άνω 1831/2006 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά.

Με την προσβαλλομένη με την υπό κρίση αίτηση από 13.9.2007 εισήγησή του, το Τμήμα Ελέγχου Κατασκευών της Δ/νσης Πολεοδομίας Νομαρχίας Πειραιά πρότεινε την εξαίρεση από την κατεδάφιση της εν λόγω οικοδομής, η οποία είχε ανεγερθεί μετά την 31.1.1983 και αφορούσε κατασκευαστικές εργασίες δυνάμει της αδείας έτους 2003 άδειας και της αναθεώρησής της έτους 2005, με την αιτιολογία ότι οι εργασίας αυτές δεν ήταν επικίνδυνες από στατική άποψη (καθώς ο φέρων οργανισμός έχει ανεγερθεί βάσει της στατικής μελέτης της άδειας οικοδομής), δεν παρέβλαπταν την πόλη και το περιβάλλον, σύμφωνα με σχετικές εγκρίσεις της αρμόδιας ΕΠΑΕ και συνέτρεχαν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις της παρ. 7 του άρθρου 8 του ν. 1512/1985, δεδομένου ότι η ακύρωση της αδείας οικοδομής δεν οφειλόταν σε υποβολή αναληθών στοιχείων εκ μέρους των ιδιοκτητών ή σε ανακριβείς αποτυπώσεις της υπάρχουσας πραγματικής κατάστασης.

Την εξαίρεση από την κατεδάφιση της επίμαχης οικοδομής πρότεινε και το Νομαρχιακό ΣΧΟΠ με την επίσης προσβαλλομένη από 10.10.2007 γνωμοδότησή του για τους ίδιους λόγους. Κατόπιν τούτων, με τη μόνη παραδεκτώς προσβαλλομένη από 25.10.2007 απόφαση του Νομάρχη Πειραιά εξαιρέθηκε από την κατεδάφιση η εν λόγω οικοδομή, κατ΄ επίκληση της παρ. 7 του άρθρου 8 του ν. 1512/1985.

Όπως έγινε δεκτό με από το Δικαστήριο, κατά την έννοια των εφαρμοστέων διατάξεων,[3] ερμηνευομένων υπό το πρίσμα των προστατευτικών του οικιστικού περιβάλλοντος συνταγματικών διατάξεων, η παρ. 7 του άρθρου 8 του ν. 1512/1985, με την οποία προστέθηκαν τα κρίσιμα, εν προκειμένω, εδάφια στο τέλος της παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 1337/1983,[4] αναφέρεται μόνο στα κτίσματα, των οποίων ανακλήθηκε ή ακυρώθηκε η οικοδομική άδεια και συνεπώς εξομοιώνονται με αυθαίρετα κτίσματα, τα οποία είχαν ανεγερθεί μέχρι την 31.1.1983. Αυτό προκύπτει από τη θέση της διατάξεως αυτής ως προσθήκης στο άρθρο 15 παρ. 1 του ν. 1337/1987 και από το γεγονός ότι οι διατάξεις του άρθρου 17 του ν. 1337/1983, οι οποίες αφορούν τα νέα αυθαίρετα, που ανεγείρονται μετά την 31.1.1983, δεν θίγονται από τις ρυθμίσεις του ν. 1512/1985. Δεν είναι επομένως επιτρεπτή η κατ΄ εφαρμογή του άρθρου 8 παρ. 7 του ν. 1512/1985 εξαίρεση από την κατεδάφιση κτισμάτων που έχουν ανεγερθεί βάσει ανακληθείσας ή ακυρωθείσας οικοδομικής αδείας μετά την 31.1.1983.[5]

Σύμφωνα επομένως με την απόφαση, η προσβαλλομένη από 25.10.2007 πράξη του Νομάρχη Πειραιά, με την οποία αποφασίσθηκε η εξαίρεση από την κατεδάφιση της ένδικης οικοδομής κατ΄ επίκληση της παρ. 7 του άρθρου 8 του ν. 1512/1985, κρίθηκε μη νόμιμη, καθ΄ ερμηνεία των προβαλλομένων λόγων ακυρώσεως, δεδομένου ότι η από 23.6.2003 άδεια οικοδομής του ενδίκου κτίσματος και η από 19.4.2005 πράξη αναθεώρησής της ακυρώθηκαν με την υπ΄ αριθ. 1831/2006 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιώς, ως εκ τούτου δε η επίμαχη οικοδομή εξομοιώθηκε με αυθαίρετη, δεδομένου ότι οι διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 7 του ν. 1512/1985 δεν καταλαμβάνουν κτίσματα ανεγερθέντα μετά την 31.3.1983, η δε διάταξη του άρθρου 8 παρ. 5 του ν. 3044/2002, η οποία επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 8 παρ. 7 του ν. 1512/1985 και στα εν λόγω  κτίσματα, είναι κατά τα προαναφερόμενα αντισυνταγματική και επομένως ανίσχυρη. Για τούτο η εξετασθείσα αίτηση έγινε δεκτή και ακυρώθηκε η μόνη παραδεκτώς προσβαλλομένη απόφαση.

---

[1] Βλ. ΣτΕ 1377/2016 (Τμ. Ε΄) σε: περιοδικό «Περιβάλλον & Δίκαιο» τ. 3/2016, έκδ. Νομική Βιβλιοθήκη (www.nbonline.gr/journal).

[2] Πρβλ. ΣτΕ 4893/2013, ΣτΕ Ολ 3500/2009.

[3] Η υπόθεση καλύπτει το νομοθετικό πλαίσιο των διατάξεων των άρθρων: 8 (§ 7) ν. 1512/1985 (Α΄ 4), 15 ν. 1337/1983 (Α΄ 33, όπως τροπ. με τα άρθρα 8 §§ 6-7 ν. 1512/1985, Α΄ 4 και 2 § 4 ν. 1772/1988, Α΄ 91) (= άρθρο 386 § 1 πδ/τος της 14.7.1999, ΚΒΠΔΝ - Δ΄ 580), 16 ν. 1337/1983 (Α΄ 33, όπως τροπ. με τα άρθρα 8 §§ 8-9 ν. 1512/1985 και 5 § 6 ν. 2052/1992, Α΄ 94), 8 (§ 5) ν. 3044/2002 (Α΄ 197), 24 (§ 2) Συντ.

[4] [«… Επίσης αναστέλλεται …»].

[5] Πρβλ. ΣτΕ 2941/2012, 1543/2007 κ.ά.