Γράφει η Δήμητρα Β. Μουσιώλη, Δικηγόρος-
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
O μήνας Ιανουάριος έχει επικρατήσει στο νομικό κόσμο να ονομάζεται ως ο
"μήνας των διαζυγίων", αφού πρόκειται στατιστικά για μια περίοδο όπου
τα ζευγάρια σε ποσοστό 27-30%, σε σχέση με τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου,
σκέφτονται
περισσότερο έντονα το διαζύγιο και προσφεύγουν στα νομικά γραφεία
για πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία του. Επίσης ως σημείο των
καιρών και παράλληλη συνέπεια αυτού του γεγονότος, παρατηρείται αύξηση κατά 38%
των εγγραφών στις διαδικτυακές ιστοσελίδες γνωριμιών μεταξύ των μηνών
Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου .
Με βάση τα παραπάνω
νούμερα λοιπόν, φαίνεται ότι τα Χριστούγεννα που θεωρούνται ως η πιο χαρούμενη
περίοδος του χρόνου, είναι μια εποχή όπου δυστυχώς η λάμψη της χρυσόσκονης και
των πολύχρωμων στολιδιών ενεργεί με τον εντελώς αντίθετο τρόπο σε αρκετά
ζευγάρια, τα οποία νιώθουν ότι πρέπει να συμμετέχουν στη γενικότερη χαρούμενη
ατμόσφαιρα, που η εποχή απαιτεί χωρίς όμως
αυτό να ισχύει και στην οικογενειακή τους πραγματικότητα.
Τα μικροπροβλήματα
μεγεθύνονται, οι σχέσεις δοκιμάζονται και η υπομονή χάνεται για λόγους που
πυροδοτούνται ακριβώς την εποχή που η οικογένεια οφείλει σύμφωνα με τις κοινωνικές
νόρμες να είναι ευτυχισμένη και οι οποίοι είναι οι εξής:
Η περίοδος των
Χριστουγέννων γεννά στους ανθρώπους μεγάλες προσδοκίες. Καθ’ όλη τη
διάρκεια του Δεκέμβριου οικογενειοκεντρικές
διαφημίσεις τέλειων ζευγαριών και ευτυχισμένων παιδιών βομβαρδίζουν ανελέητα
τις όχι και τόσο "ιλουστρασιόν" οικογένειες, δίνοντας την απατηλή
αίσθηση της τελειότητας που υπάρχει εκεί έξω και που όλοι έχουν την υποχρέωση
να την κατακτήσουν.
Τα ζευγάρια λοιπόν πείθουν
τους εαυτούς τους ότι οφείλουν να προσφέρουν για ακόμη μια φορά στα παιδιά τους
χαρούμενες διακοπές με την οικογένειά τους ενωμένη γύρω από το γιορτινό
τραπέζι, ότι οι μαμάδες οφείλουν να χωθούν μέσα στην κουζίνα με τις ώρες
προσπαθώντας να φτιάξουν την τέλεια γαλοπούλα, διατηρώντας αναλλοίωτο το
εντυπωσιακό τους μακιγιάζ και χτένισμα και ότι οι μπαμπάδες θα αδειάσουν τα
ράφια των σουπερμάρκετ για να αποδείξουν πόσο καλοί κουβαλητές και
οικογενειάρχες είναι, ώστε όλοι μαζί ενωμένοι να υποδεχτούν με χαμόγελο τους
συγγενείς, που αναγκαστικά θα εισβάλλουν στην ολοκλήρωση της ευτυχισμένης αυτής
εικόνας.
Ενδόμυχα εύχονται ότι η
μαγεία των Χριστουγέννων θα αγγίξει και τη δική τους σχέση, που έχει αρχίσει να
εμφανίζει τις πρώτες της ρωγμές, αλλά όταν αυτό τελικά αποδεικνύεται ότι είναι
μια ακόμη διαφημιστική ψευδαίσθηση όλη αυτή η πίεση της αναγκαστικής ευτυχίας, που
ένιωθαν τις ημέρες των διακοπών, έρχεται και εκρήγνυται με πολλά θύματα και
ακόμα περισσότερες ψυχικές απώλειες.
Ο νέος χρόνος λοιπόν έρχεται
με τα οικονομικά της οικογένειας να είναι ακόμα περισσότερο προβληματικά λόγω
των γιορτινών αναγκών, με δυο ανθρώπους κουρασμένους από την υπερπροσπάθεια του
βεβιασμένου χαμόγελου και με τις απαιτήσεις της καθημερινότητας (δουλειά, φροντίδα
παιδιών κλπ) ξανά εκεί να περιμένουν ως το κακό πνεύμα που ξέμεινε από την
ιστορία των Χριστουγέννων για να στραγγίξει και την τελευταία σταγόνα ενέργειας
που τους έχει απομείνει.
Ζοφερή και απογοητευτική
εικόνα, σωστά; Και άρα, δικαιολογημένη ίσως, όλη αυτή η ανάγκη για μια αλλαγή
μακριά από τους συντρόφους, που χρόνια ο καθένας έχει στο πλευρό του και οι
οποίοι γνωρίζουν κάθε ελάττωμα κάθε αδυναμία και κάθε άβολή στιγμή ο ένας του
άλλου.
Είναι αλήθεια όμως τόσο
άσχημα τα πράγματα όσο νομίζουμε; Ως οικογενειακή διαμεσολαβήτρια έχω έρθει
συχνά στη θέση να συζητώ τη λύση ενός γάμου, που όμως θα μπορούσε να αποφευχθεί
αν οι δυο σύζυγοι μετατόπιζαν ελαφρώς τη θέση τους και έβλεπαν λίγο αλλιώς τα
πράγματα. Και πάντα μέσα από τη διαδικασία της διαμεσολάβησης προσπαθώ να δώσω
το χώρο και το χρόνο στα ζευγάρια να το αντιληφθούν αυτό.
Και δεν αναφέρομαι φυσικά
σε περιπτώσεις γάμων με περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας (ψυχολογικής ή
σωματικής) απέναντι στα μέλη της οικογένειας ή σε περιπτώσεις όπου έχουν συμβεί
πολλά δυσάρεστα γεγονότα και από τις δυο πλευρές, ώστε να κάνουν αδύνατη τη
συνέχισή του. Αναφέρομαι στα ζευγάρια εκείνα όπου υπάρχει αγάπη μεταξύ των
μελών της και όπου οι διαφορές τους είναι τέτοιας φύσης και έκτασης που θα
μπορούσαν εύκολα να επιλυθούν με μόνη την αλλαγή του τρόπου σκέψης και
αντιμετώπισης των κοινών τους προβλημάτων.
Ας δούμε λοιπόν κάποια
τέτοια παραδείγματα, τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα ζευγάρια να
αντιμετωπίσουν πιο ψύχραιμα τις συγκρούσεις τους, καταρρίπτοντας έτσι τους
μύθους που οι καταναλωτική κοινωνία των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχει
επιβάλλει.
Μη συγκρίνετε την οικογένεια σας και τον σύντροφό
σας με άλλους.
Τα ζευγάρια που
καταφέρνουν να μένουν μαζί δεν είναι πιο τυχερά από εσάς. Δεν έχουν περισσότερα
κοινά μεταξύ τους από ότι έχετε εσείς, ούτε έχουν λύσει το οικονομικό τους
πρόβλημα και άρα δεν υπάρχουν μεταξύ τους συγκρούσεις. Από μόνη της η συνθήκη
του γάμου έχει στους κόλπους της σπέρματα, που μπορούν να πυροδοτούν εντάσεις σε
κάθε ζευγάρι, εντάσεις που είναι διαφορετικές για το κάθε ένα από αυτά και που
σε καμία περίπτωση δε θα τις χαρακτηρίζαμε λιγότερο καλές ή κακές.
Η διαφορά όμως των
ευτυχισμένων ζευγαριών, που συνεχίζουν να είναι μαζί, βρίσκεται αποκλειστικά
στη συμπεριφορά που επιλέγουν να έχουν απέναντι στις συγκρούσεις αυτές. Έτσι για
παράδειγμα αντί ο καθένας να επικεντρώνεται στο τι δεν του αρέσει στο σύντροφό
του, επικεντρώνεται στο τι του αρέσει και πάντα στις συζητήσεις με τον/την σύντροφο
του χρησιμοποιεί ένα μικρό μυστικό, που η Εφαρμοσμένη Θετική Ψυχολογία
χρησιμοποιεί συχνά ως εργαλείο ευτυχίας των ζευγαριών: την αναλογία 1:5. Η
γενική ιδέα αυτής της αρχής είναι ότι θα πρέπει αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε
κάποια αρνητικά σχόλια προς τον/ την σύντροφό μας, αυτά να είναι σαφώς λιγότερα
από τα θετικά. Σχηματικά η αναλογία αυτή θα πρέπει να είναι: πέντε θετικά
σχόλια για ένα αρνητικό. Για παράδειγμα θα μπορούσε η σύζυγος να πει :
"Σήμερα ενώ μου υποσχέθηκες ότι θα έρθεις νωρίς στο σπίτι δεν το
θυμήθηκες. Ξέρω ότι δεν το έκανες επίτηδες, γιατί πάντα είσαι υποστηρικτικός σε
ότι κάνω και συνεπής στις υποσχέσεις σου. Θέλεις να μου πεις τι έγινε;"
Μην ψάχνετε τον φταίχτη για κάθε τι άσχημο που
γίνεται στην οικογένεια σας.
Το να προτάσσετε ως
τιμωρός το δάκτυλο απειλητικά προς τον/ την σύζυγό σας δεν είναι κάτι που βοηθά
ιδιαίτερα. Εκείνο που περισσότερο μπορεί να διευκολύνει είναι το να μπει ο ένας
στα παπούτσια του άλλου, να αναλάβει ο καθένας το δικό του ποσοστό ευθύνης και όλη η ενέργεια
σας να επικεντρωθεί στο πως θα λυθεί το πρόβλημα και όχι στο πως ο καθένας θα
εκτοξεύει στον άλλον κατηγορίες. Οι σύζυγοι δεν είναι αντίπαλοι. Είναι
συνεργάτες και ομόρρυθμοι εταίροι της επιχείρησης που λέγεται "Οικογένεια",
η οποία για να είναι αποδοτική θα πρέπει τα ιδρυτικά της μέλη να συνεργάζονται
αρμονικά.
Βγάλτε νοητά από το μυαλό σας την εύκολη λύση του
χωρισμού κάθε φορά που υπάρχει μεταξύ σας μια διαφωνία ή προκύπτει μια δύσκολη
κατάσταση.
Αποδεχτείτε το γεγονός
ότι οι διαφορές είναι αναπόφευκτες κατά τη διάρκεια μιας συμβίωσης όχι μόνο
μεταξύ συζύγων, αλλά και σε όλες μας τις
κοινωνικές σχέσεις όπως με τα αδέρφια μας, τους συναδέλφους ή τους φίλους μας
και συνειδητοποιήστε ότι ο θυμός και η απογοήτευση δεν είναι μια μόνιμη
κατάσταση αλλά συναισθήματα, που σταματούν να υπάρχουν μετά από λίγο.
Τα ζευγάρια που στο μυαλό
τους υπάρχει ακλόνητη πάντα η απόφασή τους να μείνουν μαζί μέχρι "να τους
χωρίσει ο θάνατος" αντιμετωπίζουν τις διαφωνίες τους με πολύ πιο θετικό
και ψύχραιμο τρόπο, σε σχέση με εκείνα που εύκολα λένε στον εαυτό τους ότι
μπορούν να εγκαταλείψουν το γάμο τους ανά πάσα στιγμή.
Μάθετε να παίρνετε το χρόνο σας όταν νιώθετε
έντονα αρνητικά συναισθήματα.
Κάντε μια βόλτα στο
τετράγωνο πριν ξανασυνεχίσετε την κουβέντα που πυροδότησε τη σύγκρουση, βάλτε
κανόνες συμπεριφοράς που δεν πρέπει να παραβεί κανείς σας όταν θα διαφωνείτε,
επιλέξτε το σωστό χρόνο και τόπο όταν θα συζητάτε δύσκολα θέματα (όχι αμέσως
μόλις ο/η σύντροφός σας επιστρέφει κουρασμένος/η από τη δουλειά, και αυστηρά όχι
όταν τα παιδιά είναι παρόντα.)
Να βλέπετε πάντα τη μεγάλη εικόνα.
Όταν δημιουργούνται
εντάσεις για μικρο-ζητήματα (όπως αν το παλτό δεν κρεμάστηκε στην ντουλάπα αλλά
έμεινε ριγμένο άτσαλα στην καρέκλα ή αν τα σκουπίδια δεν πετάχτηκαν ενώ ρητά
είχε δοθεί η συγκεκριμένη εντολή ή αν ξεχάστηκε να σιδερωθεί το συγκεκριμένο
πουκάμισο τη συγκεκριμένη μέρα) πάντα μα πάντα να βλέπετε τη μεγάλη εικόνα. Και
η μεγάλη εικόνα είναι η δέσμευση που κάνατε μεταξύ σας, να είστε μαζί τόσο στα
εύκολα όσο και στα δύσκολα αλλά και η ανάγκη η οικογένεια να είναι ήρεμη και
χαρούμενη!
Αντιμετωπίστε με χιούμορ μια κακή στιγμή.
Αν μπορούσατε να δείτε ως
τρίτοι παρατηρητές το πώς και για ποιούς λόγους μαλώνετε μερικές φορές με
τον/την σύντροφό σας, θα βλέπατε ότι υπάρχουν πολλά κωμικά στοιχεία που θα
μπορούσατε να πιαστείτε από αυτά και να ελαφρύνετε τη μεταξύ σας κατάσταση. Ένα
σωστό αστείο , τη σωστή στιγμή λειτουργεί σα βαλβίδα αποσυμπίεσης της
εκρηκτικής κατάστασης, αποκαλύπτοντας έτσι πολλές φορές τον μικρό βαθμό
σοβαρότητας κάποιων διαφωνιών μας.
Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να μη μένουμε
ευχαριστημένοι με αυτό που έχουμε.
Πάντα κάποιος, κάτι ,
κάπου αλλού, ζει καλύτερα από εμάς. Αυτό το ανικανοποίητο ισχύει και στα
ζευγάρια, όπου ο καθένας πιστεύει ότι εκεί έξω υπάρχει ο τέλειος σύντροφος με
ένα πλήρες πακέτο τυλιγμένο σε ένα γυαλιστερό χαρτί με έναν περίτεχνο κόμπο. Ε,
λοιπόν αυτό είναι απλά ένας τεράστιος μύθος! Η τελειότητα δεν είναι συμβατή με
την ανθρώπινη φύση αλλά, κι αν υποθετικά δεχόμασταν ότι αυτή υπάρχει, σας διαβεβαιώνω
ότι οι ύπουλοι μηχανισμοί της αρχής της προσαρμοστικότητας (hedonic adaptation) θα
δρούσαν πάνω μας και θα μας έκαναν σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτό το τέλειο,
απλά να το συνηθίσουμε, να το απομυθοποιήσουμε και πια να μη μας αρκεί.
Πολύ εύστοχα η Diane Sollee, μια
εμβληματική μορφή σε θέματα γάμου και οικογένειας αναφέρει τα εξής:
"Έρευνες έχουν δείξει ότι κάθε ευτυχισμένο και επιτυχημένο ζευγάρι έχει δέκα
κατά προσέγγιση σημεία, στα οποία είναι μεταξύ τους αντίθετοι και για τα οποία
θα συγκρουστεί κατά τη διάρκεια του συζυγικού βίου. Αν αλλάξουμε συντρόφους
αυτό που θα πετύχουμε θα είναι να έχουμε και πάλι δέκα σημεία αντίθεσης (διαφορετικά
αυτή τη φορά ), τα οποία όμως και πάλι θα χρειαστεί να τα αντιμετωπίσουν."
Με άλλα λόγια τα ζευγάρια
που επιλέγουν να μείνουν μαζί ξέρουν ότι εκ φύσεως ποτέ δε θα είναι απόλυτα
ικανοποιημένα. Και αυτό είναι ανεξάρτητο από τον άνθρωπο που επιλέγουν να
παντρευτούν. Αποφεύγουν έτσι το λεγόμενο "Σύνδρομο του πράσινου, περιποιημένου
γρασιδιού (Green Grass Syndrome)", η φαντασίωση δηλαδή ότι στην άλλη πλευρά
του φράχτη το γρασίδι πάντα είναι πιο πράσινο και πιο περιποιημένο από ότι στον
δικό τους κήπο. Έτσι καταφέρνουν να νιώθουν με τον σύντροφο που επέλεξαν ασφάλεια,
ικανοποίηση και σταθερότητα και να βλέπουν ο ένας τον άλλο με κατανόηση και
συμπάθεια αντιμετωπίζοντας τα "ελαττώματα" ως ενδιαφέρουσες διαφορές,
που αποτελούν το αλάτι στη σχέση τους.
Κλείνοντας, θα σας παραθέσω
ένα όμορφο απόσπασμα μιας πολύ αγαπημένης μου Τρικαλινής συγγραφέως, που ευγενικά
μου το παραχώρησε και που νομίζω ότι ταιριάζει απόλυτα στο πνεύμα και στο
μήνυμα των όσων διαβάσατε.
Γράφει λοιπόν η κα Τούλα
Τίγκα:
"Έβλεπα το δέντρο
γυμνό και αστόλιστο, δίπλα στο παράθυρο να ατενίζει τα βουνά λες και συνομιλούσε
με τις χιονισμένες κορυφές τους.
Βαρέθηκα να το μαζέψω όταν
μάζεψα τα στολίδια του.
Όμως, μπορεί και να μην
ήταν που βαρέθηκα αλλά που ήθελα να το δω χωρίς λαμπιόνια, μπάλες ,ψεύτικα
άστρα και αγγελάκια. Να το χαρώ για λίγο να μοιάζει αληθινό όπως ένα βουνίσιο
έλατο με μόνο στολίδι το αυστηρό του πράσινο και τα αστέρια του ουρανού.
Υ.Γ. Κάπως έτσι, απ’ τα
πολλά στολίδια, χάνεται η αυθεντικότητα και η αλήθεια στη γλώσσα μας, στο
πρόσωπο, στο σώμα. Στην αγάπη ."
Σχόλια