Γράφει ο Δρ Κουρούπης Κωνσταντίνος, Λέκτορας Νομικής
Πανεπιστήμιο Frederick
Το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών στην Ολλανδία λαμβάνει
ένα ξεχωριστό περιεχόμενο στην Ευρώπη του σήμερα, στην Ευρώπη της οικονομικής
και πολιτικής κρίσης. Η μεγάλη ήττα του ακροδεξιού κόμματος με επικεφαλής τον
Γκέερτ Βίντερς δεν ισοδυναμεί, αντίστοιχα, μόνο
με την νίκη του κεντροδεξιού
Ολλανδού Πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε. Το μήνυμα των ολλανδικών εκλογών μεταφράζεται
ως ένα ηχηρό χαστούκι στις μισαλλόδοξες και ρατσιστικές πολιτικές που
εκφράζονται ολοένα και περισσότερο σε διαφορετικά ευρωπαϊκά κράτη. Με την
πολιτική καταδίκη των εξτρεμιστών, όπως εκφράστηκε στις κάλπες, οι Ολλανδοί
πολίτες θύμισαν και τόνισαν ότι τα ιδανικά της δικαιοσύνης, της δημοκρατίας και
της νομιμότητας, οι διαχρονικές δηλαδή αξίες στις οποίες βασίστηκε το ευρωπαϊκό
οικοδόμημα, είναι ακόμα ζωντανές και πρέπει να συνεχίσουν να παραμένουν έτσι. Η
νίκη αυτή έρχεται ως συνέχεια της ήττας του ακροδεξιού εθνικιστικού κόμματος
στις τελευταίες πρόσφατες προεδρικές εκλογές της Αυστρίας, τον Δεκέμβριο του
2016, όπου ο ακροδεξιός υποψήφιος Νόρμπερτ Χόφερ ηττήθηκε από τον Αλεξάντερ Βαν
Ντερ Μπέλεν, καθηγητή Πανεπιστημίου και υποστηριζόμενο από τους Πράσινους. Σύμφωνα με τις εκλογικές αναλύσεις που
διεξήχθησαν, το σημαντικότερο κίνητρο που ώθησε τους Αυστριακούς πολίτες να
υποστηρίξουν τον Βαν Ντερ Μπέλεν υπήρξε ο φόβος μιας ακροδεξιάς στροφής της
Αυστρίας. Το ίδιο ρεύμα καταψήφισης της ακροδεξιάς και ευρωφοβικής πολιτικής
παρατηρείται και στην Γαλλία ενόψει των κρίσιμων προεδρικών εκλογών, όπου η
υποψήφια της άκρας δεξιάς Μαρίν Λεπέν εμφανίζεται, σύμφωνα με τις
δημοσκοπήσεις, να χάνει ποσοστά και να ηττάται από τον κεντρώο ανεξάρτητο,
αντίπαλο, υποψήφιο, τον Εμανουέλ Μακρόν.
Όλες οι παραπάνω πολιτικές εξελίξεις καταλήγουν σε μια κοινή
συνισταμένη : στην υποστήριξη της ανάγκης συνέχισης της Ευρώπης των ιδανικών
του Ζαν Μονέ και του Ρομπέρ Σουμάν. Με άλλα λόγια, οι Ευρωπαίοι πολίτες
ψηφίζουν υπέρ της αλληλεγγύης, της ισότητας, της δημοκρατίας. Αναμφισβήτητα, τα
θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος διέρχονται σοβαρό κλονισμό σήμερα.
Καθημερινά, τα «χτυπήματα» που δέχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αρκετά και
ισχυρά : τρομοκρατικές επιθέσεις, έξαρση προσφυγικού, οικονομική κρίση και
λιτότητα σε αρκετές χώρες, ανεργία, κλιματικό πρόβλημα. Όλα αυτά, ασφαλώς,
επιτείνουν το αίσθημα δυσπιστίας απέναντι στους θεσμούς και φόβου του Ευρωπαίου
πολίτη για το μέλλον. Και όμως, η ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθεί να
μένει ζωντανή. Οι λαοί της Ευρώπης δεν ζητούν την κατάρρευση της Ένωσης αλλά
την μεταστροφή της πορείας της. Όσο κι αν διευρύνονται και πολλαπλασιάζονται οι
ευρωσκεπτικιστικές φωνές, αυτές δεν μεταφράζονται ως μηδενισμός των
επιτευγμάτων της. Εξάλλου, το μεγαλύτερο επίτευγμα της Ένωσης είναι ότι από
τότε που δημιουργήθηκε μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει κανένας πόλεμος στους
κόλπους της. Γι αυτό άλλωστε έχει ονομαστεί ως το μεγαλύτερο project ειρήνης
που έγινε ποτέ. Ο ευρωσκεπτικισμός, επομένως, δεν είναι επιθυμία αποχώρησης από
την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά περισσότερο ανησυχία για το μέλλον και την εξέλιξη της
Ένωσης.
Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αδυνατούν να σταθούν στο ύψος
των περιστάσεων και των απαιτήσεων των λαών. Η αδυναμία, ή και απροθυμία, των
θεσμών της Ένωσης να δώσουν καίριες λύσεις στα σύγχρονα μεγάλα προβλήματα
επιτείνουν το αίσθημα απογοήτευσης και αγωνίας για το μέλλον. Η ελληνική κρίση,
πέρα από τις όποιες αναμφισβήτητες εθνικές ευθύνες των εκάστοτε κυβερνήσεων, πιστοποιεί
το παραπάνω συμπέρασμα. Πλέον, οι χώρες με μεγάλο εξωτερικό χρέος αυξάνονται
και τα μέτρα που επιβάλλονται είτε εξαιτίας μνημονίων είτε απόρροια προτάσεων
των θεσμών, επικρίνονται συχνά λόγω έλλειψης δημοκρατίας και ισότητας. Είναι
πια αντικειμενικά παραδεκτό, ακόμα και από τους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών
θεσμών, ότι η Ένωση πρέπει να αλλάξει πορεία και να στραφεί σε μια ανθρωπιστική
κατεύθυνση. Κινήματα ανθρωπιστικών οργανώσεων σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη
διεκδικούν τον τερματισμό της λιτότητας και την ενίσχυση της δημοκρατίας.
Παράλληλα, η συνεχιζόμενη όξυνση του προσφυγικού προβλήματος, που σημαδεύτηκε
με μονομερείς αποφάσεις χωρών να κλείσουν τα σύνορά τους, αντίθετα σε διεθνείς
και ευρωπαϊκές συνθήκες, σε συνδυασμό με την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας
απέναντι στην Ευρώπη, καταδεικνύουν τόσο το μέγεθος της κρίσης που διέρχεται η
Ένωση όσο και την ανάγκη λήψης δραστικών μέτρων εκ μέρους των ηγετών, ιδιαίτερα εκείνων που
καλούνται να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο, όπως η Γαλλία και Γερμανία,
χώρες που εκφράζουν συχνά δύο αντίθετους πόλους στην Ένωση. Οι πρόσφατες
απαγορεύσεις μετακινήσεις Τούρκων Υπουργών στην Ολλανδία και την Γερμανία, έστω
κι αν επικρίνονται στην βάση του δικαιώματος της ελεύθερης μετακίνησης, έχουν
εξόχως συμβολικό περιεχόμενο: δείχνουν την άρνηση της Ένωσης σε όλους εκείνους
που προσπαθούν να τορπιλίσουν τα ιδανικά και τις αξίες της. Εξάλλου, θέματα
απαγορεύσεων πολιτικών εκδηλώσεων στο έδαφος ενός κράτους άπτονται των
συνταγματικών και νομοθετικών διατάξεων που ισχύουν στο κράτος.
Συμπερασματικά, η Ευρωπαϊκή Ένωση διέρχεται ένα κρίσιμο
ιστορικά σταυροδρόμι. Οι ιδέες των εμπνευστών της δοκιμάζονται όσο ποτέ άλλοτε.
Απέναντι σε όλους αυτούς που προτείνουν ή/και «αγωνίζονται» για την κατάρρευση
του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, η «Ευρώπη των πολιτών» αντιστέκεται σθεναρά,
δίνοντας καίρια χτυπήματα σε μισαλλόδοξες και ακραίες πολιτικές. Το ευρωπαϊκό
όραμα ξαναβγαίνει στο προσκήνιο και καλείται να επιβιώσει και να εμποτίσει τις
πολιτικές των «μεγάλων». Ας ελπίσουμε ότι η «Ευρώπη των ηγετών» θα βαδίσει στον
δρόμο που χαράσσει η «Ευρώπη των πολιτών». Εξάλλου, η Ευρώπη δεν είναι ένα
αυθαίρετο οικοδόμημα αλλά στηρίζεται ιστορικά στις διεκδικήσεις και απαιτήσεις
των λαών για δημοκρατία, αλληλεγγύη και ισότητα.
Σχόλια