Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2017: Στις τελευταίες θέσεις παραμένει η Ελλάδα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2017, ο οποίος παρέχει μια συγκριτική επισκόπηση της αποτελεσματικότητας, της ποιότητας και της ανεξαρτησίας των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στα κράτη μέλη της ΕΕ.

Σκοπός του πίνακα αποτελεσμάτων είναι να στηρίξει τις προσπάθειες των εθνικών αρχών να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα των οικείων συστημάτων απονομής δικαιοσύνης. Σε σύγκριση με προηγούμενες εκδόσεις, ο πίνακας αποτελεσμάτων του 2017 εξετάζει νέες πτυχές της λειτουργίας των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης, για παράδειγμα, πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση των καταναλωτών στη δικαιοσύνη και ποιους διαύλους χρησιμοποιούν οι καταναλωτές για να υποβάλλουν καταγγελίες κατά των εταιρειών. Για πρώτη φορά, ο πίνακας περιλαμβάνει επίσης τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας σχετικά με τα αδικήματα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Τα βασικά πορίσματα της έκδοσης του 2017 είναι τα εξής:

-Μικρότερη διάρκεια των αστικών και εμπορικών δικαστικών διαδικασιών: Σε ορισμένα κράτη μέλη των οποίων τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης αντιμετωπίζουν προκλήσεις. Τα αποτελέσματα της βελτίωσης αυτής είναι πιο ορατά σε περίοδο πέντε ετών παρά βραχυπρόθεσμα.

-Ανάλυση της επιβολής της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών: Τα κράτη μέλη είναι αρμόδια να επιβάλουν την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών. Ο πίνακας αποτελεσμάτων δείχνει ότι η διάρκεια των διοικητικών διαδικασιών και του δικαστικού ελέγχου στον τομέα αυτό ποικίλλει πολύ ανάλογα με τη χώρα. Ο πίνακας δείχνει επίσης ότι πολλά καταναλωτικά ζητήματα επιλύονται άμεσα από τις αρχές προστασίας των καταναλωτών και δεν καταλήγουν στα δικαστήρια.

-Ανάλυση της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες: Όπως προκύπτει από την 4η οδηγία την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, για πρώτη φορά τα κράτη μέλη έχουν δώσει στοιχεία στον τομέα αυτό Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη διάρκεια των υποθέσεων - από λιγότερο από μισό έτος έως σχεδόν τρία έτη - για διαδικασίες που αφορούν αδικήματα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

-Περιορισμένη πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τους φτωχότερους πολίτες: Ο πίνακας αποτελεσμάτων δείχνει ότι σε ορισμένα κράτη μέλη, στα οποία το εισόδημα των πολιτών είναι κάτω από το όριο της φτώχειας, δεν λαμβάνουν καμία νομική βοήθεια σε ορισμένους τύπους διαφορών.

-Η χρήση των εργαλείων ΤΠΕ εξακολουθεί να είναι περιορισμένη σε ορισμένες χώρες: Ενώ χρησιμοποιείται ευρέως για την επικοινωνία μεταξύ δικαστηρίων και δικηγόρων στα μισά κράτη μέλη, η χρήση της ΤΠΕ όσον αφορά την ηλεκτρονική υπογραφή είναι πολύ περιορισμένη σε περισσότερες από τις μισές χώρες της ΕΕ. Νέα στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι δικηγόροι χρησιμοποιούν την ΤΠΕ κατά την επικοινωνία τους με τα δικαστήρια τονίζουν εκ νέου τη σημασία των ηλεκτρονικών επικοινωνιών για την εύρυθμη λειτουργία των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης.

-Καλύτερη ή σταθερή αντίληψη του ευρύτερου κοινού όσον αφορά την ανεξαρτησία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης: Αυτό συμβαίνει σε περισσότερα από τα δύο τρίτα των κρατών μελών, σε σύγκριση με το 2016. Η αντίληψη των επιχειρήσεων ακολουθεί την ίδια τάση από το 2010. Μεταξύ των λόγων στους οποίους αποδίδεται η έλλειψη ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών, εκείνοι που αναφέρονται συχνότερα είναι οι παρεμβάσεις ή οι πιέσεις από την κυβέρνηση και τους πολιτικούς. Η έκδοση 2017 περιλαμβάνει επίσης στοιχεία σχετικά με τις διασφαλίσεις που έχουν θεσπίσει τα διάφορα κράτη μέλη για να εγγυώνται την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει τη μεγάλη σημασία του κράτους δικαίου στην ΕΕ.

-Ποιοτικά πρότυπα: Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν πρότυπα που καθορίζουν προθεσμίες ή χρονοδιαγράμματα για την αποφυγή χρονοβόρων δικαστικών διαδικασιών. Ωστόσο, αυτά τα πρότυπα δεν υπάρχουν σε ορισμένα κράτη μέλη με λιγότερο αποτελεσματικά συστήματα απονομής δικαιοσύνης.

Επόμενα βήματα

Τα πορίσματα του πίνακα αποτελεσμάτων 2017 λαμβάνονται υπόψη για την ανά χώρα αξιολόγηση που διενεργείται ήδη στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2017. Οι εκθέσεις ανά χώρα για τα κράτη μέλη δημοσιεύθηκαν στις 22 Φεβρουαρίου 2017 και περιλαμβάνουν διαπιστώσεις σχετικά με τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης ορισμένων κρατών μελών (Βέλγιο, Βουλγαρία, Ισπανία, Κροατία, Ιταλία, Κύπρος, Λετονία, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία και Σλοβακία) (βλ. IP/17/308).

Ιστορικό

Ο πίνακας αποτελεσμάτων εστιάζεται κυρίως στις κατ' αντιδικία αστικές και εμπορικές υποθέσεις, καθώς επίσης και στις διοικητικές υποθέσεις, προκειμένου να συνδράμει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να ανοίξουν τον δρόμο προς ένα περιβάλλον περισσότερο φιλικό για τις επενδύσεις, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Ο πίνακας αποτελεσμάτων επικεντρώνεται σε τρία βασικά στοιχεία ενός αποτελεσματικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης:

Αποδοτικότητα: Δείκτες σχετικά με τη διάρκεια των διαδικασιών, το ποσοστό διεκπεραίωσης και τον αριθμό των εκκρεμών υποθέσεων.

Ποιότητα: Δείκτες σχετικά με τη νομική συνδρομή, τα δικαστικά τέλη, την κατάρτιση, την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των δικαστηρίων, τον προϋπολογισμό και τους ανθρώπινους πόρους.

Ανεξαρτησία: Δείκτες σχετικά με την αντίληψη των επιχειρήσεων και του ευρύτερου κοινού περί ανεξαρτησίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, καθώς και σχετικά με τις διασφαλίσεις όσον αφορά τους δικαστές.

Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης αποτελεί καθιερωμένη προτεραιότητα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου – το οποίο είναι ο ετήσιος κύκλος συντονισμού της οικονομικής πολιτικής της ΕΕ. Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης βοηθά τα κράτη μέλη να το επιτύχουν αυτό παρέχοντας ετήσια συγκριτική επισκόπηση της λειτουργίας των εθνικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης. Η επισκόπηση αυτή συμπληρώνεται με ανά χώρα αξιολογήσεις που διενεργούνται μέσω διμερούς διαλόγου με τις εθνικές αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η αξιολόγηση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε συστάσεις ανά χώρα σχετικά με τη βελτίωση των εθνικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης. Στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο του 2016, με βάση πρόταση της Επιτροπής, το Συμβούλιο απηύθυνε επιμέρους συστάσεις σε έξι κράτη μέλη στον συγκεκριμένο τομέα (Βουλγαρία, Κροατία, Ιταλία, Κύπρο, Πορτογαλία και Σλοβακία).

Ο πίνακας αποτελεσμάτων χρησιμοποιεί διάφορες πηγές πληροφοριών. Οι κύριες πηγές στοιχείων παρέχονται από την επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης (CEPEJ). Άλλες πηγές δεδομένων περιλαμβάνουν ευρωπαϊκά δίκτυα, όπως το Ευρωπαϊκό δίκτυο δικαστικών συμβουλίων (ENCJ), το Δίκτυο των Προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων της ΕΕ, το Συμβούλιο Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CCBE) και διάφορες επιτροπές σε συγκεκριμένους τομείς της νομοθεσίας της ΕΕ.

Η Ελλάδα και η Κύπρος παραμένουν εντός των έξι χωρών με τις χειρότερες επιδόσεις την πενταετία 2010-2015 όσον αφορά στο χρόνο δικαστικής επίλυσης αστικών και εμπορικών υποθέσεων.

Περισσότερες πληροφορίες

Πίνακας αποτελεσμάτων στον τομέα της δικαιοσύνης 2017 πλήρης έκθεση

Σύνοψη του πίνακα αποτελεσμάτων στον τομέα της δικαιοσύνης: Ενημερωτικό δελτίο

Ερωτήσεις & Απαντήσεις

Σχολιασμένα γραφήματα με πλήρη στοιχεία

Έρευνα του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με την «Αντίληψη περί ανεξαρτησίας των εθνικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στην ΕΕ στο ευρύ κοινό»

Έρευνα του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με την «Αντίληψη περί ανεξαρτησίας των εθνικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στην ΕΕ στις επιχειρήσεις»

Ευρωπαϊκό εξάμηνο