Θανατική ποινή: Η Κίνα, ο μεγαλύτερος «εκτελεστής» παγκοσμίως, αποκρύπτει το σοκαριστικό επίπεδο επιβολής της θανατικής ποινής

-1,032 εκτελέσεις παγκοσμίως το 2016, μείωση κατά 37% από το 2015 (1,634)

-To Ιράν, η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και το Πακιστάν μαζί με την Κίνα αποτελούν τις πέντε πρώτες χώρες παγκοσμίως με το υψηλότερο ποσοστό εκτελέσεων

-Για πρώτη φορά από το 2006, οι ΗΠΑ δεν συμπεριλαμβάνονται στις πέντε χώρες με το υψηλότερο ποσοστό εκτελέσεων, ενώ εμφάνισαν το χαμηλότερο αριθμό από το 1991

-Έρευνα στην Κίνα διαψεύδει τους ισχυρισμούς της περί διαφάνειας στο συγκεκριμένο ζήτημα

-Αποκαλύφθηκαν κρατικές μαζικές εκτελέσεις στο Βιετνάμ

Η τρομακτικά συχνή προσφυγή στη θανατική ποινή από την Κίνα εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα θανάσιμα μυστικά της χώρας, καθότι οι αρχές συνεχίζουν να εκτελούν χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο, αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία στην παγκόσμια έκθεσή της για το 2016 σχετικά με τη θανατική ποινή, που δημοσιεύτηκε σήμερα.

Μία νέα εμπεριστατωμένη έρευνα από τη Διεθνή Αμνηστία, η οποία δημοσιεύτηκε επίσης σήμερα, δείχνει ότι οι κινεζικές αρχές εφαρμόζουν ένα ανεπτυγμένο, απόρρητο σύστημα για να επισκιάσουν τη σοκαριστική κλίμακα των εκτελέσεων στη χώρα – παρά τους επαναλαμβανόμενους ισχυρισμούς ότι σημειώνει πρόοδο προς τη δικαστική διαφάνεια.

Εξαιρώντας την Κίνα, κράτη σε όλο τον κόσμο εκτέλεσαν 1,032 ανθρώπους το 2016. Η Κίνα εκτέλεσε περισσότερους από το άθροισμα των εκτελέσεων στις οποίες προέβησαν όλες οι άλλες χώρες του κόσμου μαζί, ενώ οι ΗΠΑ άγγιξαν ένα ιστορικά χαμηλό επίπεδο αναφορικά με τη χρήση της θανατικής ποινής το 2016.

«Η Κίνα επιδιώκει να είναι ένας ηγέτης της διεθνούς σκηνής, αλλά όταν πρόκειται για τη θανατική ποινή, ηγείται κατά το χειρότερο δυνατό τρόπο – εκτελώντας περισσότερους ανθρώπους ετησίως από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο», αναφέρει ο Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Η κινεζική κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει ότι υστερεί αναφορικά με την προσβασιμότητα στη σχετική πληροφορία και τη διαφάνεια ως προς το δικαστικό σύστημα, αλλά εξακολουθεί να αποκρύπτει ενεργά την αλήθεια σχετικά με την κλίμακα των εκτελέσεων. Έχει φτάσει πια ο καιρός για την Κίνα να άρει το πέπλο αυτού του θανάσιμου μυστικού και επιτέλους να είναι ειλικρινής για το δικό της σύστημα επιβολής θανατικής ποινής».

«Ελάχιστες χώρες εξακολουθούν να εκτελούν ανθρώπους σε μεγάλη κλίμακα. Η πλειονότητα των κρατών δεν επιδοκιμάζει πλέον την αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής από το κράτος. Με μόνο τέσσερις χώρες υπεύθυνες για το 87% των καταγεγραμμένων εκτελέσεων, οι μέρες της θανατικής ποινής είναι μετρημένες».

«Παραπλανητικοί» οι ισχυρισμοί της Κίνας περί διαφάνειας

Η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας αποκαλύπτει ότι εκατοντάδες τεκμηριωμένες περιπτώσεις θανατικής ποινής απουσιάζουν από την εθνική διαδικτυακή βάση δεδομένων των δικαστηρίων, την οποία οι κινεζικές αρχές είχαν διακηρύξει ως ένα «καθοριστικό βήμα προς την προσβασιμότητα στις σχετικές πληροφορίες» και την οποία «διαφημίζουν» συχνά ως απόδειξη ότι το δικαστικό σύστημα δεν έχει τίποτα να κρύψει.

Η βάση δεδομένων της Κίνας περιλαμβάνει ένα ισχνό ποσοστό από τις χιλιάδες θανατικές καταδίκες που η Διεθνής Αμνηστία εκτιμά ότι επιβλήθηκαν ετησίως στην Κίνα. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι η κινεζική κυβέρνηση εξακολουθεί να διατηρεί μια πολιτική σχεδόν πλήρους μυστικότητας ως προς τον αριθμό των ανθρώπων που καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν στη χώρα.

Η Κίνα κατηγοριοποιεί τις περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη θανατική ποινή ως «κρατικά μυστικά». Ουσιαστικά σε κάθε περίπτωση, η οποιαδήποτε πληροφορία μπορεί να χαρακτηρίζεται στην Κίνα ως κρατικό μυστικό στο πλαίσιο των υπερβολικά ευρέων κινέζικων νόμων περί απορρήτου.

Η Διεθνής Αμνηστία εντόπισε δημόσιες ειδησεογραφικές αναφορές που καταγράφουν τουλάχιστον 931 εκτελέσεις μεταξύ του 2014 και 2016 (μόνο ένα μικρό μέρος των συνολικών εκτελέσεων), εκ των οποίων, όμως, μόνο 85 περιλαμβάνονταν στην κρατική βάση δεδομένων.

Επίσης, στη βάση δεδομένων δεν καταγράφονται οι αλλοδαποί οι οποίοι καταδικάστηκαν σε θανατική ποινή για εγκλήματα σχετικά με ναρκωτικά, παρά αναφορές μέσων ενημέρωσης για τουλάχιστον 11 εκτελέσεις αλλοδαπών. Πολυάριθμες περιπτώσεις που σχετίζονται με την «τρομοκρατία» καθώς και αδικήματα σχετικά με ναρκωτικά δεν περιλαμβάνονται στην εν λόγω βάση.

«Η κινεζική κυβέρνηση καταφεύγει σε εν μέρει δημοσιοποιήσεις και ανεξακρίβωτους ισχυρισμούς για να αποδείξει ότι έχει σημειωθεί πρόοδος στη μείωση του αριθμού των εκτελέσεων, ενώ την ίδια στιγμή διατηρεί σχεδόν απόλυτη μυστικότητα. Αυτό είναι σκόπιμα παραπλανητικό», δηλώνει ο Salil Shetty.

«Η Κίνα είναι εντελώς στο περιθώριο της διεθνούς κοινότητας σε σχέση με τη θανατική ποινή, απέχει κατά πολύ από τα διεθνή νομικά πρότυπα και δεν ανταποκρίνεται στα επαναλαμβανόμενα αιτήματα των Ηνωμένων Εθνών να αναφέρει πόσους ανθρώπους εκτελεί».

Τα τελευταία χρόνια, ο κίνδυνος άνθρωποι να εκτελεστούν για εγκλήματα που δεν έχουν διαπράξει, έχει προκαλέσει μια εντεινόμενη ανησυχία στους πολίτες της Κίνας. Τον Δεκέμβριο του 2016, το Ανώτατο Λαϊκό Δικαστήριο ανέτρεψε την εσφαλμένη καταδίκη σε μια από τις πιο γνωστές υποθέσεις κακοδικίας και παράνομης εκτέλεσης, του Nie Shubin. Είχε εκτελεστεί 21 χρόνια νωρίτερα, στην ηλικία των 20. Το 2016, κινεζικά δικαστήρια αποφάσισαν ότι τέσσερα άτομα που καταδικάστηκαν σε θανατική ποινή ήταν αθώα και ακύρωσαν τις θανατικές καταδίκες τους.

Σοκαριστική η έκταση των εκτελέσεων στο Βιετνάμ

Στη Μαλαισία και στο Βιετνάμ, νέες δημοσιοποιήσεις αποκαλύπτουν ότι η κλίμακα των εκτελέσεων σε αυτές τις χώρες είναι πολύ υψηλότερη από αυτό που πιστεύαμε.

Πληροφορίες από το Βιετνάμ, που δημοσιεύτηκαν στα κρατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2017, αποκαλύπτουν ότι η χώρα έχει, κατά τρόπο μυστικό, καταστεί ο τρίτος μεγαλύτερος «εκτελεστής» παγκοσμίως τα τελευταία τρία χρόνια. 429 άνθρωποι έχουν εκτελεστεί στο Βιετνάμ μεταξύ 6 Αυγούστου και 30 Ιουνίου του 2016. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μόνο η Κίνα και το Ιράν εκτέλεσαν περισσοτέρους ανθρώπους. Η αναφορά από το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας του Βιετνάμ δεν περιλαμβάνει ανάλυση των αριθμών για το 2016.

«Το μέγεθος των εκτελέσεων στο Βιετνάμ τα τελευταία χρόνια είναι πραγματικά σοκαριστικό. Αυτές οι αλλεπάλληλες εκτελέσεις επισκιάζουν πλήρως τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τη θανατική ποινή. Ποιος ξέρει πόσοι ακόμη άνθρωποι έχουν εκτελεστεί χωρίς ο κόσμος να το γνωρίζει», αναφέρει οSalil Shetty.

Παρόμοια πολιτική μυστικότητας κυριαρχεί και στη Μαλαισία, όπου η κοινοβουλευτική πίεση το 2016 οδήγησε σε αποκαλύψεις ότι περισσότερα από χίλια άτομα είναι θανατοποινίτες και εννιά άτομα εκτελέστηκαν το 2016, υψηλότερο ποσοστό από ότι πιστεύονταν προηγουμένως.

Ταυτόχρονα, η ιδέα ότι εγκλήματα απαιτούν ως τιμωρία τη θανατική ποινή, συνεχίζει να «ριζώνει» στην περιοχή, με τις Φιλιππίνες να αναζητούν τρόπο επαναφοράς της θανατικής ποινής (που καταργήθηκε το 2006) και με τις Μαλδίβες να απειλούν ότι θα ξαναρχίσουν τις εκτελέσεις μετά από περισσότερα από 60 χρόνια.

Οι ΗΠΑ για πρώτη φορά από το 2006 δεν περιλαμβάνονται στις πέντε χώρες με το υψηλότερο ποσοστό εκτελέσεων

Για πρώτη φορά από το 2006, και μόνο για δεύτερη φορά από το 1991, οι ΗΠΑ δεν βρίσκονται μεταξύ των πέντε χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά εκτελέσεων.

Ο αριθμός των εκτελέσεων (20) το 2016 σημείωσε το ετήσιο χαμηλότερο επίπεδο από το 1991 – μείωση κατά το ήμισυ σε σχέση με το 1996 και περίπου πέντε φορές χαμηλότερο από το 1999. Ο αριθμός των εκτελέσεων μειώνεται κάθε χρόνο από το 2009, εκτός από το 2012 όπου παρέμεινε ο ίδιος.

Ο αριθμός των θανατικών καταδικών (32) ήταν ο χαμηλότερος από το 1973, μια σαφή ένδειξη ότι δικαστές, εισαγγελείς και ένορκοι γυρίζουν την πλάτη τους στη θανατική ποινή ως μέσο απόδοσης δικαιοσύνης. Ωστόσο, 2.832 άνθρωποι αναμένουν την εκτέλεσή τους στις ΗΠΑ.

Ενώ η πλάστιγγα κλίνει σαφώς κατά της θανατικής ποινής, η μείωση των εκτελέσεων οφείλεται εν μέρει στη δικαστική διαμάχη γύρω από τα πρωτόκολλα για τη θανατηφόρο ένεση και σε σχέση με την προμήθεια χημικών ουσιών σε κάποιες πολιτείες. Ωστόσο, η πιθανή έκβαση ορισμένων υποθέσεων σχετικών με τη θανατηφόρο ένεση μπορεί να οδηγήσει εκ νέου σε αύξηση των εκτελέσεων το 2017, ξεκινώντας με την πολιτεία Αρκάνσας τον φετινό Απρίλιο.

Μόνο πέντε πολιτείες των ΗΠΑ εκτέλεσαν ανθρώπους το 2016: Αλαμπάμα (2), Φλόριντα (1), Τζόρτζια (9), Μισσούρι (1), Τέξας (7),με το Τέξας και τη Τζόρτζια να συγκεντρώνουν το 80% των εκτελέσεων της χώρας το 2016. Το ίδιο διάστημα, 12 πολιτείες, συμπεριλαμβανομένου του Αρκάνσας, που δεν έχει καταργήσει τη θανατική ποινή, δεν έχουν εκτελέσει κανέναν τα τελευταία 10 χρόνια.

«Η χρήση της θανατικής ποινής στις ΗΠΑ είναι στα χαμηλότερα επίπεδα από τις αρχές του 1990. Αλλά πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για να παραμείνει η κατάσταση ως έχει. Οι εκτελέσεις μπορεί να επιστρέψουν απειλητικά το 2017. Ο σοκαριστικός αριθμός των εκτελέσεων που έχουν προγραμματιστεί σε ένα διάστημα δέκα ημερών στο Αρκάνσας αυτόν τον Απρίλιο αποτελεί ένα ξεκάθαρο παράδειγμα για το πόσο γρήγορα το σκηνικό μπορεί να αλλάξει», δήλωσε ο Salil Shetty.

«Η σταθερή μείωση της χρήσης της θανατικής ποινής στις ΗΠΑ δίνει ελπίδα στους ακτιβιστές που για πολύ καιρό αγωνιζόντουσαν για να τερματιστεί η θανατική ποινή. Το βάρος της συζήτησης για τη θανατική ποινή έχει ξεκάθαρα μετατοπιστεί εναντίον της. Οι πολιτικοί θα πρέπει να μείνουν μακριά από τη ρητορική του τύπου “σκληροί απέναντι στο έγκλημα”, ρητορική η οποία συνέβαλε στην αύξηση των εκτελέσεων τη δεκαετία του 1980 και 1990. Η θανατική ποινή δεν πρόκειται να κάνει κανέναν πιο ασφαλή.

«Οι πέντε απομείνασες πολιτείες που προέβησαν σε εκτελέσεις τον τελευταίο χρόνο είναι πλέον εκτός εποχής. Όχι μόνο είναι αντίθετες στην εθνική τάση, αλλά και στην περιφερειακή. Εδώ και οκτώ χρόνια οι ΗΠΑ «διακρίνονται», κατά τρόπο ντροπιαστικό, ως η μόνη χώρα της αμερικανικής ηπείρου που εξακολουθεί να προβαίνει σε εκτελέσεις».

Βασικές τάσεις για το 2016

-Η μείωση των εκτελέσεων παγκοσμίως οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πτώση των εκτελέσεων στο Ιράν (μείωση κατά 42% από τουλάχιστον 977 σε 567) και στο Πακιστάν (73% από 326 σε 87).

-Στην υποσαχάρια Αφρική καταγράφονται λιγότερες εκτελέσεις, αλλά ο αριθμός των θανατικών καταδικών έχει περισσότερο από διπλασιαστεί, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην απότομη αύξηση τους στη Νιγηρία.

-Στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική ο αριθμός των εκτελέσεων μειώθηκε κατά 28%, αλλά το Ιράν και η Σαουδική Αραβία παρέμειναν στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά εκτελέσεων.

-Δύο χώρες κατήργησαν την θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα (Μπενίν και Ναούρου). Η Γουινέα κατήργησε τη θανατική ποινή μόνο για εγκλήματα που τελούνται εν καιρώ ειρήνης.

[Για περισσότερες πληροφορίες: Διεθνής Αμνηστία – Ελληνικό Τμήμα, Σίνα 30, Τ.Κ. 10672, Αθήνα, Τηλ: 210 3600628, Fax: 210 3638016, www.amnesty.gr] (δελτίο τύπου)