Δικαίωμα στη λήθη: Ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης δεν έχει υποχρέωση διαγραφής συνδέσμων εκτός ΕΕ
Σημαντική Απόφαση για το Δικαίωμα
στη Λήθη εξέδωσε το ΔΕΕ στην υπόθεση C-507/17 (Google LLC, διάδοχος της Google Inc., κατά Commission nationale de
l’informatique et des libertés (CNIL)), σύμφωνα με την οποία, ο φορέας εκμετάλλευσης
μηχανής αναζήτησης δεν έχει υποχρέωση διαγραφής συνδέσμων ως προς όλες τις
εκδοχές της μηχανής αναζήτησης που εκμεταλλεύεται. Έχει εντούτοις υποχρέωση
διαγραφής συνδέσμων ως προς όλες τις εκδοχές της μηχανής αναζήτησης που
αντιστοιχούν στα κράτη μέλη και εφαρμογής μέτρων τα οποία να αποθαρρύνουν την
πρόσβαση, εντός των κρατών μελών, των χρηστών του διαδικτύου στους επίμαχους
συνδέσμους που εμφανίζονται στις εκτός ΕΕ εκδοχές της.
Με
απόφαση της 10ης Μαρτίου 2016, η πρόεδρος της Commission nationale de
l'informatique et des libertés (CNIL) (Εθνικής Επιτροπής Πληροφορικής και
Ελευθεριών, Γαλλία) επέβαλε στην Google Inc. κύρωση 100 000 ευρώ επειδή η
εταιρία αυτή αρνείται, όταν κάνει δεκτή αίτηση διαγραφής συνδέσμων, να
διαγράφει τους συνδέσμους ως προς το σύνολο των ονομάτων τομέα που χρησιμοποιεί
για τη μηχανή αναζήτησης που εκμεταλλεύεται.
Η Google
Inc., στην οποία η CNIL είχε απευθύνει προειδοποίηση στις 21 Μαΐου 2015,
καλώντας την να διαγράφει τους συνδέσμους ως προς όλα τα ονόματα τομέα,
αρνήθηκε να συμμορφωθεί και περιορίστηκε στην απάλειψη των επίμαχων συνδέσμων
μόνον από τα αποτελέσματα των αναζητήσεων που γίνονται από ονόματα τομέα της ως
άνω μηχανής αναζήτησης τα οποία αντιστοιχούν στα κράτη μέλη.
Η Google
Inc. ζήτησε από το Conseil d’État (Συμβούλιο της Επικρατείας, Γαλλία) να
ακυρώσει την απόφαση της 10ης Μαρτίου 2016. Υποστηρίζει ειδικότερα ότι το
δικαίωμα διαγραφής συνδέσμων δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην ότι η διαγραφή των
επίδικων συνδέσμων πρέπει να καλύπτει, χωρίς εδαφικό περιορισμό, όλα τα ονόματα
τομέα της μηχανής αναζήτησης.
Το
Conseil d’État υπέβαλε προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο, ζητώντας να
διευκρινιστεί αν οι κανόνες του δικαίου της Ένωσης σχετικά με την προστασία των
δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα[1] ,
έχουν την έννοια ότι ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης, όταν κάνει
δεκτή αίτηση διαγραφής συνδέσμων, υποχρεούται να διαγράφει τους συνδέσμους ως
προς όλες τις εκδοχές της μηχανής αναζήτησης που εκμεταλλεύεται ή αν,
αντιθέτως, υποχρεούται να τους διαγράφει μόνον ως προς τις εκδοχές της που
αντιστοιχούν στο σύνολο των κρατών μελών, ή και μόνον ως προς αυτήν που
αντιστοιχεί στο κράτος μέλος κατοικίας του φορέα του δικαιώματος διαγραφής
συνδέσμων.
Με την απόφασή του, το Δικαστήριο
υπενθυμίζει καταρχάς ότι έχει ήδη κρίνει[2] ότι
ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης υποχρεούται να απαλείφει από τον
κατάλογο αποτελεσμάτων, ο οποίος εμφανίζεται κατόπιν αναζήτησης που έχει
διενεργηθεί με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου, συνδέσμους προς
δημοσιευμένες από τρίτους ιστοσελίδες που περιέχουν πληροφορίες σχετικές με το
πρόσωπο αυτό, και στην περίπτωση κατά την οποία το ονοματεπώνυμο αυτό ή οι
πληροφορίες αυτές δεν έχουν διαγραφεί προηγουμένως ή ταυτοχρόνως από τις
ως άνω ιστοσελίδες, η υποχρέωση δε αυτή ισχύει, κατά περίπτωση, ακόμη και όταν
αυτή καθαυτή η δημοσίευση των επίμαχων πληροφοριών στις εν λόγω ιστοσελίδες
είναι νόμιμη.
Εν
συνεχεία, το Δικαστήριο διαπιστώνει, αφενός, ότι η εγκατάσταση την οποία
διατηρεί η Google Inc. στη γαλλική επικράτεια ασκεί δραστηριότητες, ιδίως εμπορικές
και διαφημιστικές, οι οποίες είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένες με την επεξεργασία
δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που πραγματοποιείται για τις ανάγκες λειτουργίας
της συγκεκριμένης μηχανής αναζήτησης και, αφετέρου, ότι πρέπει να γίνει δεκτό
ότι η μηχανή αυτή αναζήτησης, λαμβανομένης υπόψη μεταξύ άλλων της ύπαρξης
διόδων επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων ανά χώρα εκδοχών της, διενεργεί ενιαία
επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της
ως άνω εγκατάστασης της Google Inc. στη Γαλλία.
Η
περίπτωση αυτή εμπίπτει συνεπώς στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας της Ένωσης
σχετικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Το Δικαστήριο
τονίζει ότι, σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η πρόσβαση των χρηστών του
διαδικτύου, και ιδίως εκείνων που βρίσκονται εκτός της Ένωσης, σε σύνδεσμο προς
πληροφορίες σχετικά με πρόσωπο του οποίου το κέντρο των συμφερόντων βρίσκεται
στην Ένωση μπορεί να έχει, για το πρόσωπο αυτό, άμεσες και ουσιώδεις επιπτώσεις
εντός της ίδιας της Ένωσης, και, επομένως, η διαγραφή των συνδέσμων με
παγκόσμια ισχύ θα ήταν ικανή να εκπληρώσει πλήρως τον προστατευτικό σκοπό του
δικαίου της Ένωσης.
Το
Δικαστήριο διευκρινίζει ότι, εντούτοις, σε μεγάλο αριθμό τρίτων κρατών είτε δεν
υφίσταται δικαίωμα διαγραφής συνδέσμων είτε ακολουθείται διαφορετική προσέγγιση
ως προς το δικαίωμα αυτό. Το Δικαστήριο προσθέτει ότι το δικαίωμα στην
προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν είναι απόλυτο, αλλά πρέπει να
εκτιμάται σε σχέση με τον ρόλο που επιτελεί στην κοινωνία και να σταθμίζεται με
άλλα θεμελιώδη δικαιώματα, τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας.
Περαιτέρω,
η στάθμιση μεταξύ του δικαιώματος στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και στην
προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αφενός, και της ελευθερίας
πληροφόρησης των χρηστών του διαδικτύου, αφετέρου, μπορεί να διαφέρει ουσιωδώς
ανά τον κόσμο. Πλην όμως, από τα νομοθετικά κείμενα δεν προκύπτει ότι ο
νομοθέτης της Ένωσης έχει προβεί σε τέτοια στάθμιση όσον αφορά το πεδίο
εφαρμογής της διαγραφής συνδέσμων εκτός της Ένωσης ούτε ότι επέλεξε να
επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής των δικαιωμάτων των ιδιωτών πέραν του εδάφους των
κρατών μελών. Επίσης δεν προκύπτει ότι θέλησε να επιβάλει σε φορέα
εκμετάλλευσης, όπως η Google, υποχρέωση διαγραφής συνδέσμων και για τις ανά χώρα
εκδοχές της μηχανής αναζήτησης που εκμεταλλεύεται οι οποίες δεν αντιστοιχούν
στα κράτη μέλη. Εξάλλου, το δίκαιο της Ένωσης δεν προβλέπει μέσα και
μηχανισμούς συνεργασίας όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής της διαγραφής συνδέσμων
εκτός της Ένωσης.
Συνεπώς,
το Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, στο παρόν στάδιο εξελίξεως, ο
φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης ο οποίος κάνει δεκτή αίτηση του
υποκειμένου των δεδομένων για διαγραφή συνδέσμων, ενδεχομένως κατόπιν εντολής
εποπτικής ή δικαστικής αρχής κράτους μέλους, δεν υπέχει υποχρέωση από το δίκαιο
της Ένωσης να προβεί στη διαγραφή αυτή ως προς το σύνολο των εκδοχών της
μηχανής αναζήτησης που εκμεταλλεύεται. Το δίκαιο της Ένωσης υποχρεώνει,
εντούτοις, τον φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης να διαγράφει τους
συνδέσμους ως προς τις εκδοχές της μηχανής αναζήτησης που αντιστοιχούν στο
σύνολο των κρατών μελών και να λαμβάνει επαρκώς αποτελεσματικά μέτρα ώστε να
διασφαλίζεται η πραγματική προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του υποκειμένου
των δεδομένων.
Ως εκ
τούτου, η διαγραφή των συνδέσμων πρέπει, εφόσον είναι αναγκαίο, να συνοδεύεται
από μέτρα που εμποδίζουν αποτελεσματικά τους χρήστες του διαδικτύου που
πραγματοποιούν εντός κράτους μέλους αναζήτηση με βάση το ονοματεπώνυμο του
υποκειμένου των δεδομένων να έχουν, μέσω του εμφανιζόμενου καταλόγου
αποτελεσμάτων, πρόσβαση, χρησιμοποιώντας μια «εκτός ΕΕ» εκδοχή της μηχανής
αναζήτησης, στους συνδέσμους τους οποίους αφορά η ως άνω αίτηση ή από μέτρα που
τουλάχιστον αποθαρρύνουν έντονα την πρόσβαση αυτή. Το αιτούν δικαστήριο οφείλει
να εξακριβώσει αν τα μέτρα που έχει εφαρμόσει η Google Inc. πληρούν τις ως άνω
απαιτήσεις.
Τέλος,
το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι το δίκαιο της Ένωσης δεν επιβάλλει μεν, στο παρόν
στάδιο εξελίξεως, τη διαγραφή των συνδέσμων ως προς όλες τις εκδοχές της
μηχανής αναζήτησης, αλλά ούτε και την απαγορεύει. Κατά συνέπεια, οι αρχές των
κρατών μελών διατηρούν την αρμοδιότητα να προβαίνουν, σύμφωνα με τα εθνικά
πρότυπα προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, σε στάθμιση μεταξύ, αφενός, του
δικαιώματος του υποκειμένου των δεδομένων στον σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής
και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν και,
αφετέρου, του δικαιώματος στην ελευθερία πληροφόρησης και, κατόπιν της
σταθμίσεως αυτής, να υποχρεώνουν, εφόσον απαιτείται, τον φορέα εκμετάλλευσης
της μηχανής αναζήτησης να διαγράψει τους συνδέσμους όσον αφορά το σύνολο των
εκδοχών της εν λόγω μηχανής αναζήτησης. (curia.europa.eu)
[1] Οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου,
της 24ης Οκτωβρίου 1995, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της
επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των
δεδομένων αυτών (ΕΕ 1995, L 281, σ. 31) και κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την
προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού
χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση
της οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων) (ΕΕ 2016,
L 119, σ. 1, και διορθωτικό ΕΕ 2018, L 127, σ. 2).
Σχόλια