ΑΠΕ, Κλιματική Αλλαγή και η αντιμετώπιση των Αιολικών Πάρκων από την δικαστική εξουσία και τους πολίτες. Στοιχεία από την περίπτωση της Εύβοιας
Του Δημητρίου Δ.
Σουφλέρη, Δικηγόρου
Πρόλογος
Η πολύ μεγάλη υπόθεση της αποκαλούμενης κλιματικής αλλαγής
κατά την προσωπική μου άποψη χρησιμοποιείται άκριτα και καθ' υπερβολήν για την υπέρμετρη ανάπτυξη των ΑΠΕ, ενώ η
επιστημονική σύνεση θα απαιτούσαν περισσότερη δουλειά για το θέμα. Επιπλέον
έχουν παραγκωνισθεί πλήρως μεγάλες και κεφαλαιώδους σημασίας δράσεις, πράξεις
και πρακτικές που και προβλέπονται και απαραίτητες είναι. Με αυτό τον τρόπο
όμως είναι προφανές ότι όχι μόνο δεν βαδίζουμε καλά, αλλά και ότι
επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος, δημιουργώντας για εμάς και τα παιδιά
μας ένα μάλλον ζοφερό μέλλον.
Εισαγωγή
Αυτό που συμβαίνει στην σημερινή Ελλάδα, με την καταστροφή
των βουνών μας, με αρκετούς τρόπους και αναλογίες το έχουμε ξαναζήσει. Στις
δεκαετίες του 50 και του 60 είδαμε να γίνονται τσιμέντο και βορά στους
εργολάβους και την αντιπαροχή οι ελληνικές πόλεις. Στις δεκαετίες του 70 και
του 80 ήρθε η σειρά των ελληνικών νησιών στο όνομα του τουρισμού. Παρόλο που
τόσες φωνές έχουν ακουσθεί και είναι κοινός τόπος ότι αυτή η ανάπτυξη των
ελληνικών πόλεων και της αποκαλούμενης βιομηχανίας του ελληνικού τουρισμού
έχουν ζημιώσει βαριά και ανεπίστρεπτα τους αστικούς ιστούς των πόλεών μας[1]
και χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμών στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα, στις
μέρες μας ζούμε μία απίστευτη επίθεση κατά των ορεινών όγκων της χώρας, στο
όνομα της χαρακτηριζόμενης ως απαραίτητης και σωτήριας ανάπτυξης των ΑΠΕ. Η
αιτιολογική βάση της ανάγκης για την ανάπτυξή τους βρίσκεται στην κρατούσα θέση
και άποψη ότι αυτές είναι οι προσφορότερες για την κάλυψη των ενεργειακών
αναγκών μας και ταυτόχρονη αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και του
ενδεχομένου υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Είναι αλήθεια ότι την τελευταία 25ετία μοιάζει να υπάρχουν
αλλαγές και έντονες διακυμάνσεις στο κλίμα της Γης. Κάτι βεβαίως που δεν είναι
άγνωστο από το πλανητικό παρελθόν και μάλιστα με ακόμη πιο έντονα φαινόμενα.
Είναι επίσης αλήθεια ότι οι ενεργειακές μας ανάγκες αυξάνονται αλματωδώς και
ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα επιφέρει κολοσσιαίες μεταβολές στο περιβάλλον.
Από αυτές όμως τις αλήθειες, μέχρι την καλλιέργεια ως
απαράβατου θεωρήματος της ιδέας ότι δια των ΑΠΕ θα σώσουμε τον πλανήτη, ότι με
ανεμογεννήτριες σε κάθε βουνό και νησί της Ελλάδας θα καλύψουμε τις υποχρεώσεις
μας νομικές και μη νομικές για συνεισφορά στον έλεγχο της κλιματικής αλλαγής
κλπ και ότι ταυτοχρόνως θα βελτιωθούμε αναπτυξιακά και ενεργειακά, η απόσταση
δεν είναι ένα λογικό βήμα. Είναι περισσότερο ένα υπερβολικό, πρόωρο και πολύ
άσχημα υλοποιούμενο άλμα, που συμπαρασύρει οικονομίες, οικοσυστήματα και
κοινωνίες.
Στην Ελλάδα -που παρεμπιπτόντως είναι η χώρα που έγινε το
πρώτο παραγωγικό α/π στην Ευρώπη[2]-
η αιολική ενέργεια άρχισε να αναπτύσσεται με συνεχώς επιταχυνόμενους ρυθμούς
από το 2000 και μετά. Από την αρχή
υπήρξαν κάποιες αντιρρήσεις, το κυρίαρχο αφήγημα όμως εν γένει έπειθε τους
πολλούς. Στα μεταμνημονιακά χρόνια η κατάσταση γίνεται ιδιαιτέρως επιθετική και
την τελευταία 5ετία έχει λάβει καταιγιστικούς ρυθμούς.
Ταυτοχρόνως όμως αυξήθηκαν και οι αντιδράσεις ενώ όλο και
περισσότεροι άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά με όλη αυτή την
υπόθεση. Δεν μπορεί να έχει αυξηθεί το τέλος ΑΠΕ (ΕΤΜΕΑΡ) 3500% μέσα σε μία 8ετία, δεν μπορεί
να γεμίζουμε α/γ τα βουνά και τα νησιά μας, να σκάβουμε, να τσιμεντώνουμε, να κόβουμε δάση κλπ, να
χάνουν την δουλειά τους κτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι ή ενασχολούμενοι με τον
εναλλακτικό τουρισμό και όλα αυτά να θεωρούμε ότι είναι καλά, απαραίτητα και ο
μόνος δρόμος.
Οι αντιδρώντες πολίτες δυστυχώς δεν έχουν και πολλά μέσα στα
χέρια τους. Πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί, οικονομικά συμφέροντα και ΜΜΕ
στηρίζουν το προαναφερόμενο θεώρημα και παρουσιάζουν τους αντιδρούντες ως
γραφικούς, μη προοδευτικούς και ίσως ακόμη και ως φιλικούς προς ακραία
συντηρητικούς ηγέτες. Η κυριότερη μέχρι σήμερα θεσμική μορφή αντίδρασης υπήρξε
η δικαστική προσφυγή, ιδίως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ).
Οι προσπάθειες αντιμετώπισης των α/π δια της προσφυγής στο
ΣτΕ ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχείς αλλά πλέον έχει γίνει απελπιστικά
αλυσιτελείς μετά από πολύ πρόσφατες αποφάσεις του που αφορούσαν την Νότιο
Εύβοια[3]
(ΣτΕ 47/2018) και την Μάνη (ΣτΕ 1469/2018).
Η Ν. Εύβοια είναι η περισσότερο επιβαρυμένη με α/π (αιολικά
πάρκα) περιοχή στην Ελλάδα. Ταυτοχρόνως μεγάλο μέρος έχει εδώ και πολλά χρόνια
ενταχθεί στο δίκτυο NATURA 2000. Είναι γεμάτη αρχαιολογικούς χώρους (κάστρα,
δρακόσπιτα κα), έχει πανέμορφα φαράγγια[4]
και αρκετές κορφές βουνών (την Όχη με τις πολλές βραχοκορφές, καταφύγιο
ορειβατικό, ένα αρχέγονο καστανόλογγο σε μικρό οροπέδιο στα 1000 περίπου μέτρα
υψόμετρο, το πιο γνωστό στην Ελλάδα αρχαίο κτίσμα από αυτά που αποκαλούνται
“δρακόσπιτα” κα).
Για την Μάνη τι να πει κανείς. Το τοπίο της Μάνης είναι
ιδιαίτερο τόσο ως προς τη φυσική διαμόρφωση όσο και ως προς την αρχιτεκτονική
φυσιογνωμία του. Στη Μάνη υπάρχουν πολλοί πέτρινοι πύργοι, 7 κάστρα, πληθώρα
αρχαιολογικών χώρων, βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες με εξαίρετες
αγιογραφίες. Στην περιοχή βρίσκονται οι 98 από τους 118 οικισμούς της
Πελοποννήσου που έχουν χαρακτηριστεί επίσημα παραδοσιακοί, μαζί με πολλά
σπήλαια, καλντερίμια και φαράγγια για πεζοπόρους. Τα χωριά της Μάνης διατηρούν
την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής τους[5].
Και όμως σε προσφυγή ενώπιον του ΣτΕ, της Ελληνικής Ορθολογικής Εταιρείας και
1.196 κατοίκων, με επιδίωξη την προστασία αυτού του μοναδικού ευρωπαϊκά τόπου
από την ασύμβατη εγκατάσταση βιομηχανικών α/π η απόφαση του δικαστηρίου ήταν
απορριπτική[6].
[1]Όλοι
μας έχουμε προσωπικό βίωμα της κατάντιας των ελληνικών πόλεων με προεξάρχουσα
την Αθήνα Ενδεικτικά, έχω στο παρελθόν
αποκαλέσει την πόλη της Χαλκίδας πόλη - άπολη. Για την έννοια του άπολις βλ. σε
λεξικό Δημητράκου. Και όμως δεν ήμουν ακραίος στον χαρακτηρισμό μου. Γνωρίζω
την περίπτωση του αρχιτέκτονα, θεολόγου και συγγραφέα Ιωσήφ Ροηλίδη που
αυτοεξορίσθηκε στην Φιλανδία μη αντέχοντας την κατάντια της συγκεκριμένης
πόλεως. Βλ. σχετ. το βιβλίο του με τίτλο “Για την πόλη που χάθηκε” εκδόσεις Μanifesto 2014.
[2] Στην
Κύθνο το 1982 έγινε το πρώτο α/π της Ευρώπης. Με 5 α/γ x 20 KW. Αναβαθμίσθηκε το 1990με
α/γ x 33 KW. ΤΑ
ΝΕΑ 16-17/9/2006,
[3]Η
περίληψη της αποφάσεως και βασικές σκέψεις στο Νόμος + Φύση (https://nomosphysis.org.gr/17420/ste-47-2018-nomimi-perivallontiki-adeiodotisi-aspie-sti-notia-eyvoia/).
Εδώ δειγματοληπτικά απομονώνονται δύο από τις σκέψεις της αποφάσεως: “Ότι
στη διαδικασία της δημόσιας
διαβούλευσης, μπορούσαν και έπρεπε να έχουν υποβληθεί στη Διοίκηση αντιρρήσεις”
και ότι “η χρήση του αιολικού δυναμικού για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας,
με αντίστοιχο περιορισμό της ενέργειας που παράγεται από ορυκτά, αποβλέπει στην
προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση των εκπομπών των αερίων του
θερμοκηπίου και την αποτροπή της αλλαγής του κλίματος¨. Βλ επίσης στοιχεία για
το έργο που αφορά η εν λόγω απόφαση στη Ναυτεμπορική 31/1/18, στο “ΣτΕ: «Πράσινο» στην Enel για αιολικά” (https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1316636/ste-prasino-stin-enel-gia-aiolika).
[4]Το
φαράγγι του Δημοσάρι είναι από τα ομορφότερα στην Ελλάδα και διασχίζεται από
παλαιό βυζαντινό μονοπάτι. Εκτός από αυτό όμως υπάρχουν κα όπως του Αγ.
Δημητρίου, της Αρχάμπολής κα.
[5]βλ.
ενδεικτικά στη Βικιπαίδεια στο λήμμα Μάνη με αρκετό υλικό, ακόμη και
ντοκιμαντέρ από το αρχείο της ΕΡΤ.
[6]Ε΄
Τμήμα του ΣτΕ (με πρόεδρο τον αντιπρόεδρο Αθανάσιο Ράντο και εισηγήτρια την
σύμβουλο Επικρατείας Μαργαρίτα Γκορτζολίδου) στην υπ΄ αριθμ. 1469/2018 απόφασή,
βλ.“«Πράσινο φως» από το ΣτΕ για την κατασκευή δύο αιολικών πάρκων στη Μάνη”,
12/7/18, στο https://www.protothema.gr/greece/article/804645/prasino-fos-apo-to-ste-gia-tin-kataskeui-duo-aiolikon-parkon-sti-mani/.
Σχόλια