Αποποίηση κληρονομιάς από ανήλικο πρόσωπο στο Κυπριακό Δίκαιο: Προϋποθέσεις και Διαδικασία

Γράφει ο Δημήτρης Αρβανιτάκης, Δικηγόρος

Η αποποίηση κληρονομιάς είναι μια δυνατότητα που προσφέρεται από το νόμο και πλέον επιλέγεται όλο και πιο συχνά από κληρονόμους καθώς οι κληρονομίαιες περιουσίες εμφανίζουν παθητικό και όχι ενεργητικό με αποτέλεσμα η υπαγωγή να επιφέρει βάρος και χρέη σε όσους κληρονομούν. Σημαντική παράμετρος είναι η δυνατότητα ανήλικου προσώπου να αποποιηθεί την κληρονομιά που έχει επαχθεί σε αυτό και η εν λόγω διαδικασία περιγράφεται παρακάτω.

To χρονικό περιθώριο αποποίησης κληρονομιάς εκτίθεται με σαφήνεια στον νόμο και πιο συγκεκριμένα στο Κεφάλαιο 189- “Ο περί διαχείρισης κληρονομιών Αποθανόντων Νόμος”. Αυτό που αναφέρεται στο άρθρο 51(1) είναι το εξής: “Όταv περιέρχεται και επάγεται κληρovoμιά σε κληρovόμo δυvάμει τωv διατάξεωv τoυ Νόμoυ αυτoύ, o κληρovόμoς αυτός δύvαται vα απoπoιηθεί αvεπιφύλακτα τηv κληρovoμιά oπoτεδήπoτε εvτός τριώv μηvώv από τότε πoυ για πρώτη φoρά περιήλθε σε γvώση τoυ o θάvατoς τoυ απoθαvόvτoς και τo γεγovός ότι είvαι κληρovόμoς τoυ εv λόγω απoθαvόvτoς”.

Σύμφωνα με το άρθρο 51.-(2) του ίδιου νόμου απoπoίηση δυvάμει τoυ άρθρoυ αυτoύ δύvαται vα διεvεργηθεί με τηv καταχώριση στo πρωτoκoλλητείo τoυ Δικαστηρίoυ δήλωσης σε τέτoιo τύπo ως ήθελε καθoριστεί με Διαδικαστικoύς Καvovισμoύς. Aρμόδια αρχή είναι το Επαρχιακό Δικαστήριο της τελευταίας κατοικίας του διαθέτη/αποβιώσαντα.

Το ζήτημα της νομιμοποίησης του γονέα σχετικά με την αποποίηση εκ μέρους του τέκνου της κληρονομιαίας περιουσίας εμπίπτει στο γενικότερο πλαίσιο της σωστής άσκησης της γονικής μέριμνας από πλευράς του γονέα. Κλειδί στην σωστή άσκηση της γονική μέριμνας είναι το συμφέρον του τέκνου. Νομοθεσία-οδηγός είναι  “Ο περί σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμος του 1990”.  Ό,τι είναι ωφέλιμο προς το συμφέρον του τέκνου νομιμοποιεί  από τον νόμο πράξεις των γονέων προς το τέκνο. Πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 6.-(1) προβλέπεται ότι κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου. Επιπρόσθετα στο άρθρο 6 (3) αναφέρεται πώς “ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου και στο βαθμό που μπορεί να αντιληφθεί, πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα, εφόσον η απόφαση αφορά τα συμφέροντα του”. 

Το τι περιλαμβάνει ακριβώς γονική μέριμνα εκτίθεται στο άρθρο 5 (1): "(α) Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο (γονική μέριμνα) είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων οι οποίοι το ασκούν από κοινού. β) Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, την διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση η δικαιοπραξία που αφορούν το πρόσωπο η την περιουσία του”. Το μέτρο ευθύνης που οφείλουν να επιδείξουν οι γονείς όταν ασκούν γονική μέριμνα εκτίθεται στο άρθρο 13.-(1) : Οι γονείς κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας έχουν υποχρέωση να δείχνουν την επιμέλεια που δείχνουν και στις δικές τους υποθέσεις.

(2) Αν ζημιά που προβλήθηκε οφείλεται σε παράβαση υποχρέωσης του ενός ή και των δυο γονέων οι γονείς ευθύνονται αλληλέγγυα και προσωπικά.

Η αποποίηση κληρονομιαίας περιουσίας από τον γονέα εκ μέρους του ανήλικου τέκνου εμπίπτει στο πλαίσιο  της διοίκησης της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του σύμφωνα με το άρθρο 5β του προαναφερόμενου Νόμου. Το ζήτημα είναι νομιμοποιείται ο Γονέας να αποποιηθεί εκ μέρους του τέκνου περιουσίας;

Ο νόμος είναι σαφής στο άρθρο 12: “Οι γονείς δεν μπορούν χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου να διενεργήσουν στο όνομα του τέκνου, τις πράξεις που απαγορεύονται και στον επίτροπο του ανηλίκου”. Η αποποίηση είναι μία από τις πράξεις που ρητά χρειάζεται την άδεια του δικαστηρίου μίας και είναι πράξη αποξένωσης περιουσίας του ανηλίκου και ως τέτοια απαιτεί άδεια του Δικαστηρίου. Το σχετικό άρθρο παρατίθενται πιο κάτω:

26.-(1) “Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου ο Επίτροπος δεν μπορεί χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου:

(α) Να εκποιήσει, υποθηκεύσει, επιβαρύνει, ανταλλάξει ή με οποιοδήποτε τρόπο αποξενώσει περιουσία του ανηλίκου

(β) να εκμισθώσει ακίνητη περιουσία του ανηλίκου για περίοδο που υπερβαίνει τα πέντε χρόνια

(γ) να προβεί σε αγορά ακίνητης περιουσίας εκ μέρους του ανηλίκου

(δ) να επενδύει χρήματα που ανήκουν στον ανήλικο

(ε) να συμβιβάζει αγωγές ή απαιτήσεις υπέρ ή κατά του ανηλίκου.

(2) Διάθεση περιουσίας κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου αυτού μπορεί να κηρυχθεί από το Δικαστήριο άκυρη και το Δικαστήριο μπορεί παράλληλα να εκδώσει οποιαδήποτε διαταγή που απαιτείται για αποκατάσταση της περιουσίας του ανηλίκου.

(3) Η άδεια του Δικαστηρίου για εκποίηση περιουσίας όπως προβλέπεται στο εδάφιο (1) δε δίδεται εκτός αν το Δικαστήριο ικανοποιηθεί ότι είναι αναγκαίο για τα συμφέροντα του ανηλίκου". (αναδημοσίευση από www.cylegalnews.com)

* Ο Δημήτρης Αρβανιτάκης είναι Δικηγόρος στην Κύπρο και στην Ελλάδα
Διαβάστε και άλλα άρθρα στη στήλη ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΕΔΩ