Το δικαίωμα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία για το περιβάλλον

Της Χριστίνας Δεστούνη, Δικηγόρου Καλαμάτας

 Οι περιβαλλοντικές πολιτικές είναι αποτελεσματικές μόνο εφόσον οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία. Με την άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος, οι πολίτες αποκτούν την δυνατότητα για ενεργή και πλήρη συμμετοχή στην λήψη αποφάσεων για περιβαλλοντικά θέματα.

Με το Κεφάλαιο Ε του Π.Δ. 28/2015 καθορίζονται οι όροι και οι διαδικασίες για την άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης στην δημόσια πληροφορία για το περιβάλλον. Ως περιβαλλοντική πληροφορία ορίζεται οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με:

α) την κατάσταση των στοιχείων του περιβάλλοντος, όπως ο αέρας, η ατμόσφαιρα, το νερό, το έδαφος, το χώμα, τα τοπία, οι υδροβιότοποι, οι παράκτιες περιοχές, οι θαλάσσιες περιοχές και η βιοποικιλότητα).

β) τους παράγοντες που επηρεάζουν ή ενδέχεται να επηρεάσουν τα στοιχεία του περιβάλλοντος ( όπως η ακτινοβολία, η ενέργεια, τα απόβλητα, οι ουσίες, ο θόρυβος, οι εκπομπές και οι απορρίψεις).

γ) τα μέτρα ( οι πολιτικές, τα σχέδια, οι νομοθεσίες, τα προγράμματα, οι περιβαλλοντικές συμφωνίες, οι δραστηριότητες) που επηρεάζουν ή ενδέχεται να επηρεάσουν τα στοιχεία του περιβάλλοντος και τους παράγοντες.

δ) τις εκθέσεις εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

ε) τις αναλύσεις κόστους- ωφέλειας, οικονομικές αναλύσεις που χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο των μέτρων.

στ) την κατάσταση της ανθρώπινης υγείας και ασφάλειας στο μέτρο που επηρεάζεται ή ενδέχεται να επηρεαστεί από τα στοιχεία του περιβάλλοντος, τα μέτρα και τους παράγοντες.

 Το άρθρο 44 ΠΔ 28/2015 ρυθμίζει την διαδικασία άσκησης του δικαιώματος πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία.  Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο δικαιούνται να ζητήσει την χορήγηση περιβαλλοντικής πληροφορίας, με γραπτή αίτησή του στις δημόσιες αρχές, χωρίς την επίκληση εννόμου συμφέροντος.

 Οι δημόσιες αρχές οφείλουν να απαντούν εγγράφως στις αιτήσεις των πολιτών και να παρέχουν τις αιτούμενες πληροφορίες που κατέχουν μέσα σε προθεσμία:

α) είκοσι ημερών από την παραλαβή της αίτησης.

β) δύο μηνών από την παραλαβή της αίτησης, όταν ο όγκος και η πολυπλοκότητα των αιτούμενων πληροφοριών καθιστούν αδύνατη την τήρηση της προθεσμίας των είκοσι ημερών. (άρθρο 44 παραγρ.3)

Το δικαίωμα πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία ασκείται με επιτόπια μελέτη ή χορήγηση αντιγράφου, εκτός αν η αναπαραγωγή ενδέχεται να βλάψει το πρωτότυπο.

Το άρθρο 45 ΠΔ 28/2015 ρυθμίζει τις προϋποθέσεις απόρριψης του αιτήματος πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία. Η αρχή προς την οποία υποβάλλεται το αίτημα  έχει την δυνατότητα να το απορρίψει στις εξής περιπτώσεις:

α) όταν το αίτημα είναι ακατάληπτο, προδήλως αβάσιμο, εμφανώς παράλογο, υπερβολικά αόριστα διατυπωμένο ή επαναλαμβάνεται κατά καταχρηστικό τρόπο.

β) όταν το αίτημα αφορά ημιτελή έγγραφα, δεδομένα ή ημιτελές υλικό.

γ) όταν το αίτημα αφορά εσωτερικές επικοινωνίες μεταξύ δημοσίων αρχών.

Οι δημόσιες αρχές μπορούν να απορρίψουν τις αιτήσεις πρόσβασης σε περιβαλλοντικές πληροφορίες, όταν η δημοσιοποίηση των αιτούμενων πληροφοριών θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά: την λειτουργία της δικαιοσύνης, το δικαίωμα κάθε προσώπου για δίκαιη δίκη, τις διεθνείς σχέσεις, την διεθνή άμυνα και ασφάλεια, τα προσωπικά δεδομένα φυσικού προσώπου, το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, τον εμπιστευτικό χαρακτήρα βιομηχανικών και εμπορικών πληροφοριών, τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των διαδικασιών των δημοσίων αρχών, την προστασία του περιβάλλοντος. ( άρθρο 45 ΠΔ 28/2015).

 Η άρνηση παροχής των αιτούμενων περιβαλλοντικών πληροφοριών κοινοποιείται στον αιτούντα εγγράφως ή ηλεκτρονικά, εντός της προθεσμίας του άρθρου 44 παραγρ. 3 περ α ή περ β.

Όπως προβλέπει το άρθρο 47 ΠΔ 28/2015, αν ο αιτών θεωρεί ότι η δημόσια αρχή: α) αγνόησε την αίτησή του, λόγω παρέλευσης της προθεσμίας του άρθρου 44 παραγρ. 3 (έμμεση απόρριψη) ή β) απέρριψε αδικαιολόγητα την αίτησή του ή γ) απάντησε πλημμελώς ή δ) δεν αντιμετώπισε το αίτημά του σύμφωνα με το άρθρο 44, δικαιούται να ασκήσει:

- το δικαίωμα αποζημίωσης λόγω υπέρβασης της προθεσμίας του άρθρου 44 παραγρ. 3 ενώπιον των αρμοδίων οργάνων .

-αγωγή αποζημίωσης ενώπιον των Δικαστηρίων με τις διατάξεις αστικής ευθύνης

- ενδικοφανή προσφυγή ενώπιον των αρμοδίων οργάνων.

Κατά της απόφασης του αρμοδίου οργάνου επί της ενδικοφανούς προσφυγής, ο ενδιαφερόμενος δικαιούται να ασκήσει προσφυγή ενώπιον του αρμοδίου Διοικητικού Δικαστηρίου. Οι αποφάσεις των Δικαστηρίων είναι δεσμευτικές για την δημόσια αρχή που κατέχει την περιβαλλοντική πληροφορία, με την έννοια ότι η αρχή υποχρεούται στην εφαρμογή της δικαστικής απόφασης σχετικά με την παροχή της πληροφορίας.