Μεταβίβαση ακινήτου από μη κύριο - Μη νόμιμο το αίτημα ακύρωσης του συμβολαίου - η ανυπαρξία κυριότητας του μεταβιβάζοντος δεν καθιστά τη μεταβίβαση άκυρη

ΑΠ 99/2019 (πολ): Μεταβίβαση ακινήτου από μη κύριο - Η σύμβαση δεν καθίσταται άκυρη, από μόνο το γεγονός ότι ο μεταβιβάζων δεν είναι κύριος του ακινήτου που φέρεται ότι μεταβιβάζεται. Έναντι  όμως του αληθινού κυρίου δεν είναι ισχυρή η μεταβίβαση της κυριότητας του ακινήτου. Μη νόμιμο το αίτημα ακύρωσης της γονικής παροχής, διότι μόνη η ανυπαρξία κυριότητας του μεταβιβάζοντος δεν καθιστά τη μεταβίβαση άκυρη.

«Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 239, 369, 1033, 1192 αριθμ.1 και 1198 ΑΚ συνάγεται ότι η σύμβαση με την οποία μεταβιβάζεται η κυριότητα ακινήτου δεν καθίσταται άκυρη, τόσο ως υποσχετική όσο και ως εκποιητική δικαιοπραξία, από μόνο το γεγονός ότι εκείνος που μεταβιβάζει δεν είναι κύριος του ακινήτου που φέρεται ότι μεταβιβάζεται, αφού ούτε από τις ανωτέρω διατάξεις, ούτε από κάποια άλλη, προκύπτει κάτι τέτοιο, αλλά στην περίπτωση αυτή θα εφαρμοστούν οι διατάξεις για την αδύνατη παροχή. Έναντι όμως του αληθινού κυρίου δεν είναι ισχυρή η μεταβίβαση της κυριότητας του ακινήτου, καθόσον για τη μεταβίβαση αυτή απαιτείται (άρθρο 1033 ΑΚ) αυτός που μεταβιβάζει να είναι κύριος. Έτσι εκείνος προς τον οποίο μεταβιβάστηκε ξένο ακίνητο δεν αποκτά την κυριότητα, εφόσον του μεταβιβάστηκε από μη κύριο.

Εξάλλου, δικαίωμα επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης έχει ο θιγόμενος και κατά τη διάταξη του άρθρου 932 ΑΚ, εφόσον η παράνομη προσβολή της προσωπικότητας συνιστά και αδικοπραξία, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 914 ΑΚ. Ακόμη, η διάταξη του άρθρου 919 ΑΚ, κατά την οποία, όποιος με πρόθεση ζημίωσε άλλον κατά τρόπο αντίθετο στα χρηστά ήθη έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει, διευρύνει την έννοια της καταχρήσεως του δικαιώματος, ώστε δεν περιορίζεται η έννοια αυτή, όπως στο άρθρο 281 ΑΚ, στην άσκηση συγκεκριμένου δικαιώματος εκ του νόμου ή εκ της δικαιοπραξίας, αλλά καταλαμβάνει και κάθε πράξη ή παράλειψη εκ της γενικής ατομικής ελευθερίας, δηλαδή τις εξουσίες που απολαύει κάθε πρόσωπο με ικανότητα δικαίου και δικαιοπραξίας.

Προϋποθέσεις για να ιδρυθεί αγώγιμη αξίωση κατά τη διάταξη αυτή του άρθρου 919 ΑΚ είναι 1) συμπεριφορά κάποιου αντικείμενη στα χρηστά ήθη, στις επιταγές δηλαδή της επικρατούσας κοινωνικής και συναλλακτικής ηθικής και στις θεμελιώδεις ηθικές και οικονομικές αντιλήψεις του μέσης ηθικής κοινωνικού ανθρώπου, 2) πρόθεση και πρόκληση ζημίας του άλλου και 3) αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της πράξεως ή παραλείψεως του ζημιώσαντος και της ζημίας (Ολ.Α.Π2/2008). Τέλος, κατά το άρθρο 559 αρ. 1 εδ.α' ΚΠολΔ., ''αναίρεση επιτρέπεται αν παραβιάστηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών...".

Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται αν δεν εφαρμοστεί ενώ συντρέχουν οι πραγματικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του ή αν εφαρμοστεί ενώ δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρμοστεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδή ερμηνεία, είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή. Με το λόγο αυτόν αναίρεσης ελέγχονται τα σφάλματα του δικαστηρίου κατά την εκτίμηση του νόμω βασίμου της αγωγής ή των ισχυρισμών των διαδίκων καθώς και τα νομικά σφάλματα κατά την έρευνα της ουσίας της διαφοράς. Ελέγχεται, δηλαδή, αν η αγωγή, ένσταση κλπ ορθώς απορρίφθηκε ως μη νόμιμη ή αν, κατά παράβαση ουσιαστικού κανόνα δικαίου, έγινε δεκτή ως νόμιμη ή απορρίφθηκε ή έγινε δεκτή κατ' ουσίαν (Ολ.Α.Π. 12/2016).

Στην προκείμενη περίπτωση, η αρχικώς ενάγουσα Κ. χήρα Ε. Κ., στη θέση της οποίας υπεισήλθε μετά τον επελθόντα στις 19-8-2009 θάνατο αυτής ο ήδη αναιρεσείων, με την από 11/2/2009 ένδικη αγωγή, επί της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, το δικόγραφο της οποίας επισκοπείται από το δικαστήριο του Αρείου Πάγου για την έρευνα του προτεινόμενου αναιρετικού λόγου, ισχυρίστηκε ότι δυνάμει του υπ' αριθμ. ….37/15-8-1934 προικοσύμφωνου συμβολαίου του συμβολαιογραφούντος Ειρηνοδίκη Ελάτειας, Στ Β., που μεταγράφηκε νόμιμα, ο πατέρας της Γ. Α. Λ. της έδωσε ως προίκα, μεταξύ άλλων, και περιήλθε στην αποκλειστική κυριότητα και νομή της ένα βοσκότοπο, έκτασης περίπου δύο στρεμμάτων, στην περιοχή ''…' της τέως Κοινότητας Προφήτη …...

Ότι με το υπ' αριθμ. ….11/17-6-2008 συμβόλαιο της συμβολαιογράφου Κ. Σ. Λ., το οποίο μεταγράφηκε νόμιμα, ο πρώτος εναγόμενος μεταβίβασε κατά κυριότητα το ήμισυ του ακινήτου αυτού στους συνεναγόμενους υιούς του λόγω γονικής παροχής, αναφέροντας ότι του ανήκει λόγω έκτακτης χρησικτησίας από το 1962, μολονότι γνώριζε ότι δεν ήταν κύριος και ότι κυρία ήταν η ίδια, όπως είχε κριθεί και με την υπ' αριθμ. 84/2006 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, που επικυρώθηκε με την υπ' αριθμ. 4/2008 απόφαση του Εφετείου Λαμίας, η οποία παράγει σχετικό δεδικασμένο αναφορικά με την κυριότητα του επίδικου ακινήτου.

Ότι με την ανωτέρω συμπεριφορά των εναγομένων επήλθε προσβολή της προσωπικότητάς της, για την οποία έχει αξίωση χρηματικής ικανοποίησης, λόγω ηθικής βλάβης από αδικοπραξία, ποσού 200.000 ευρώ. Κατόπιν αυτών ζήτησε α) να αναγνωριστεί ότι είναι άκυρη και άνευ ισχύος έναντι αυτής η πιο πάνω σύμβαση γονικής παροχής και β) να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι, για την πιο πάνω αιτία, να της καταβάλουν, σε ολόκληρο ο καθένας, το ποσό των 200.000 ευρώ με το νόμιμο τόκο από την επίδοση της αγωγής.

Η αγωγή αυτή απορρίφθηκε και ως προς τα δύο αιτήματά της από το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, ως μη νόμιμη. Μετά από έφεση του ήδη αναιρεσείοντος κατά της πρωτόδικης απορριπτικής απόφασης, το Εφετείο, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφασή του, δέχθηκε τα ακόλουθα : ''Η ένδικη αγωγή με το προαναφερόμενο ιστορικό και αιτήματα δεν είναι νόμιμη. Ειδικότερα, ως προς το αίτημα ακύρωσης της περιεχόμενης στο άνω συμβόλαιο γονικής παροχής, διότι μόνη η ανυπαρξία κυριότητας του μεταβιβάζοντος δεν καθιστά τη μεταβίβαση άκυρη και η αγωγή δεν περιέχει αίτημα αναγνώρισης ανυπαρξίας δικαιώματος κυριότητας των εναγομένων, το οποίο, κατά τα προαναφερόμενα, θα στήριζε αγωγή ανυπαρξίας δικαιώματος κυριότητας των εναγομένων στο επίδικο.

Ως προς το αίτημα καταβολής χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, διότι τα άνω ιστορούμενα στην αγωγή δεν συνιστούν άδικη πράξη, με την έννοια της παράνομης και υπαίτιας πρόκλησης ζημίας και προσβολής προσωπικότητας, ώστε να στηριχθεί αγωγή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης''.

Έτσι που έκρινε το Εφετείο, το οποίο με την προσβαλλόμενη απόφαση έκρινε μη νόμιμη την αγωγή και για την αιτία αυτή την απέρριψε, επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση, που είχε κρίνει ομοίως, και σύμφωνα με την προηγηθείσα μείζονα σκέψη, ορθώς ερμήνευσε και εφάρμοσε τις προπαρατεθείσες ουσιαστικού δικαίου διατάξεις και δεν παραβίασε αυτές με το να μην τις εφαρμόσει, ούτε παρά το νόμο κήρυξε ακυρότητα , καθόσον ως προς το πρώτο αίτημα η επίμαχη σύμβαση γονικής παροχής του επίδικου ακινήτου είναι έγκυρη, αφού η έλλειψη κυριότητας του μεταβιβάσαντος πρώτου αναιρεσίβλητου επ' αυτού δεν έχει ως συνέπεια την ακυρότητα της εμπράγματης σύμβασης που ακολούθησε αλλά γεννά υποχρέωση για μεταβίβασή του και ως προς το δεύτερο αίτημα της καταβολής χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, διότι τα ως άνω διαλαμβανόμενα στο δικόγραφο της ένδικης αγωγής δεν συνιστούν αδικοπραξία υπό την προεκτεθείσα έννοια ώστε να στηριχθεί αγωγή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης.

Συνεπώς, οι τρίτος και τέταρτος, κατά το πρώτο μέρος του, λόγοι του κύριου δικογράφου της αναίρεσης και πρώτος, κατά το δεύτερο μέρος του, λόγος των πρόσθετων λόγων αυτής, από το άρθρο 559 αρ. 1 και 14 ΚΠολΔ., με τους οποίους υποστηρίζονται τα αντίθετα, πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμοι. Ο ίδιος τρίτος λόγος αναίρεσης, με τον οποίο προβάλλεται, περαιτέρω, με επίκληση του αριθμού 1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ., παράβαση από το Εφετείο του άρθρου 70 ΚΠολΔ., είναι απαράδεκτος, διότι η παράβαση του δικονομικού κανόνα, όπως είναι η τελευταία αυτή διάταξη, δεν ελέγχεται με τον ίδιο λόγο από το άρθρο 559 αρ.1ΚΠολΔ.»

(areiospagos.gr)