Παράσυρση πεζού από μπετονιέρα- Μόνιμη αναπηρία- Ακρωτηριασμός ποδιού- Εύλογη αποζημίωση και Ηθική Βλάβη

Μονομελές Εφετείο Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, αρ. απόφασης 129/2019: Παράσυρση πεζής από μπετονιέρα – Αποκλειστική υπαιτιότητα του οδηγού της μπετονιέρας – Μόνιμη αναπηρία- Ακρωτηριασμός ποδιού – Εύλογη αποζημίωση κατ' άρθρο 931 ΑΚ – Ηθική βλάβη κατ’ άρθρο 932 ΑΚ.

(Δικηγόρος εκκαλούσας: Αγγελική Βαγενά)

«Κατά τη διάταξη του άρθρου 931 του Α.Κ. "η αναπηρία ή η παραμόρφωση που προξενήθηκε στον παθόντα λαμβάνεται υπόψη κατά την επιδίκαση της αποζημίωσης αν επιδρά στο μέλλον του". Ως "αναπηρία" θεωρείται κάποια έλλειψη της σωματικής, νοητικής ή ψυχικής ακεραιότητας του προσώπου, ενώ ως "παραμόρφωση" νοείται κάθε ουσιώδης αλλοίωση της εξωτερικής εμφάνισης του προσώπου, η οποία καθορίζεται όχι αναγκαίος κατά τις απόψεις της ιατρικής, αλλά κατά τις αντιλήψεις της ζωής. Περαιτέρω, ως "μέλλον" νοείται η επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξη του προσώπου. Δεν απαιτείται βεβαιότητα δυσμενούς   επιρροής της αναπηρίας  ή παραμόρφωσης στο μέλλον του προσώπου. Αρκεί και απλή δυνατότητα κατά  τη συνήθη πορεία των πραγμάτων.  Στονεπαγγελματικό -   οικονομικό τομέα   η   αναπηρία  ή η παραμόρφωση του ανθρώπου, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, αποτελεί αρνητικό στοιχείο στα πλαίσια του ανταγωνισμού και της οικονομικής εξέλιξης και προαγωγής του. Οι δυσμενείς συνέπειες είναι περισσότερο έντονες σε περιόδους οικονομικών δυσχερειών και στενότητας στην αγορά εργασίας. Oι  βαρυνόμενοι με αναπηρία    ή παραμόρφωση μειονεκτούν και κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός εργασίας έναντι των υγιών συναδέλφων τους. Η διάταξη του άρθρου 931 του ΑΚ προβλέπει επιδίκαση από το δικαστήριο χρηματικής παροχής στον παθόντα αναπηρία ή παραμόρφωση, εφόσον συνεπεία αυτών επηρεάζεται το μέλλον του. Η χρηματική αυτή παροχή δεν αποτελεί αποζημίωση, εφόσον η τελευταία εννοιολογικά συνδέεται με την επίκληση και απόδειξη ζημίας περιουσιακής, δηλαδή διαφοράς μεταξύ της περιουσιακής κατάστασης μετά το ζημιογόνο γεγονός και εκείνης που θα υπήρχε χωρίς αυτό. Εξάλλου, η ένεκα της αναπηρίας ή παραμόρφωσης ανικανότητα προς εργασία, εφόσον προκαλεί στον παθόντα περιουσιακή ζημία αποτελεί βάση αξίωσης προς αποζημίωση που στηρίζεται στη διάταξη του άρθρου 929 του Α.Κ. {αξίωση διαφυγόντων εισοδημάτων). Όμως, η αναπηρία ή η παραμόρφωση ως τοιαυτη δεν σημαίνει κατ' ανάγκη πρόκληση στον παθόντα περιουσιακής ζημίας. Δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη ότι η αναπηρία ή η παραμόρφωση θα προκαλέσει στον παθόντα συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία. Είναι όμως βέβαιο ότι η αναπηρία ή η παραμόρφωση, ανάλογα με το βαθμό της και τις λοιπές συντρέχουσες περιστάσεις {ηλικία, φύλο, κλίσεις και επιθυμίες του παθόντος), οπωσδήποτε θα έχει δυσμενή επίδραση στην κοινωνική - οικονομική εξέλιξη τούτου, κατά τρόπο όμως που δεν δύναται επακριβώς να προσδιορισθεί. Η δυσμενής αυτή επίδραση είναι δεδομένη και επομένως δεν δικαιολογείται εμμονή στην ανάγκη προσδιορισμού του ειδικού τρόπου της επιδράσεως αυτής και των συνεπειών της στο κοινωνικό - οικονομικό μέλλον του παθόντος.

Προέχον και κρίσιμο είναι το γεγονός της αναπηρίας ή της παραμόρφωσης ως βλάβης του σώματος ή της υγείας του προσώπου, δηλαδή ως ενός αυτοτελούς έννομου αγαθού, που απολαύει κα ι συνταγματικής προστασίας σύμφωνα με τις παραγράφους 3 και 6 του άρθρου 21 του Συντάγματος, όχι μόνο στις σχέσεις των πολιτών προς το Κράτος, αλλά και στις μεταξύ των πολιτών σχέσεις, χωρίς αναγκαία η προστασία αυτή να συνδέεται με αδυναμία πορισμού οικονομικών ωφελημάτων ή πλεονεκτημάτων. Έτσι, ορθότερη κρίνεται η ερμηνεία της διατάξεως του άρθρου 931 του Α.Κ., που την καθιστά εφαρμόσιμη, σύμφωνα με την οποία προβλέπεται από τη διάταξη αυτή η επιδίκαση στον παθόντα αναπηρία ή παραμόρφωση ενός εύλογου χρηματικού ποσού ακριβώς λόγω της αναπηρίας ή της παραμόρφωσης, χωρίς σύνδεση με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία, η οποία άλλωστε και δεν δύναται να προσδιορισθεί. Επομένως, το ποσό που δικαιούται ο παθών κατά το άρθρο 931 του Α.Κ., δεν υπολογίζεται με τα μέτρα της αποζημίωσης, αλλά εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του δικαστή να το καθορίσει κατά δίκαιη κρίση σε εύλογο χρηματικό ποσό, με βάση αφενός το είδος, την έκταση και τις συνέπειες της αναπηρίας ή παραμόρφωσης του παθόντος και αφετέρου την ηλικία, το φύλο, τις κλίσεις του παθόντος και τον βαθμό συνυπαιτιότητάς του. Είναι πρόδηλο ότι η κατά τη διάταξη του άρθρου 931 του ΑΚ αξίωση για αποζημίωση λόγω αναπηρίας ή παραμόρφωσης είναι διαφορετική από την κατά τη διάταξη του άρθρου 929 του Α.Κ. αξίωση αποζημίωσης για διαφυγόντα εισοδήματα του παθόντος, που κατ' ανάγκη συνδέεται με επίκληση και απόδειξη συγκεκριμένης περιουσιακής ζημίας λόγω της ανικανότητας του παθόντος προς εργασία και από την κατά τη διάταξη του άρθρου 932 του Α.Κ. αξίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης καί είναι αυτονόητο ότι όλες οι παραπάνω αξιώσεις δύνανται να ασκηθούν είτε σωρευτικά είτε μεμονωμένα, αφού πρόκειται για αυτοτελείς αξιώσεις και η θεμελίωση κάθε μιας από αυτές δεν προϋποθέτει αναγκαία την ύπαρξη και των λοιπών (βλ. ΑΠ 150/2015, ΑΠ 72/2012, ΑΠ 1087/2010, ΑΠ 1432/2009, ΑΠ 765/2007, ΑΠ 670/2006 ΝΟΜΟΣ)…

Από όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής προκύπτει ότι η ενάγουσα έχει υποστεί αναπηρία με την έννοια της έλλειψης της σωματικής της ακεραιότητας, καθοριζόμενη όχι μόνο κατά τις απόψεις της ιατρικής, αλλά κατά τις αντιλήψεις της ζωής και είναι βέβαιο ότι οι περιορισμοί που εισήχθησαν στη ζωή της, στην ηλικία της των 51 ετών κατά το χρόνο του ένδικου ατυχήματος, θα έχουν οπωσδήποτε δυσμενή επί δράση στ ην προσωπική και κοινωνικοοικονομική της εξέλιξη, που δεν μπορεί να προσδιορισθεί επακριβώς εκ των προτέρων, αλλά είναι δεδομένη, αφού θα την εμποδίζει από την απόλαυση ενός υγιούς σώματος, καθόσον δεν θα μπορεί να ζει με την άνεση ενός υγιούς ανθρώπου της ηλικίας της. Το γεγονός αυτό θα την καθιστά μειονεκτικό άτομο στην προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελματική της ζωή. Συνεπώς δικαιούται εύλογης αποζημίωσης κατ' άρθρο 931 ΑΚ, η οποία πρέπει να ορισθεί στο ποσό των 50.000 ευρώ. Έσφαλε επομένως το πρωτόδικο δικαστήριο που έκρινε ότι δεν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι και τρόποι εξαιτίας των οποίων επέρχονται δυσμενείς συνέπειες στην οικονομική πλευρά της μελλοντικής ζωής της παθούσας και απέρριψε ως αβάσιμο το αιτούμενο για την αιτία αυτή ποσό και συνεπώς πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτός ο τρίτος λόγος της Α'έφεσης της ενάγουσας και ως ουσία βάσιμος. Τέλος, ενόψει των συνθηκών κάτω από τις οποίες έγινε το ένδικο ατύχημα, της αποκλειστικής υπαιτιότητας του οδηγού της μπετονιέρας στην πρόκλησή του, του είδους και της βαρύτητας του τραυματισμού της ενάγουσας, της σωματικής και ψυχικής ταλαιπωρίας που υπέστη και θα υφίσταται στο μέλλον λόγω της κατάστασης της υγείας της, της ηλικίας της, της μόνιμης αναπηρίας της και της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης των διαδίκων φυσικών προσώπων, η ενάγουσα υπέστη ηθική βλάβη για την αποκατάσταση της οποίας πρέπει να της επιδικαστεί το ποσό των 40.000 ευρώ, το οποίο το Δικαστήριο κρίνει εύλογο μετά τη στάθμιση των παραπάνω κατά νόμο στοιχείων (932 ΑΚ). Να σημειωθεί ότι το παραπάνω ποσό της χρηματικής ικανοποίησης είναι εύλογο (αρθρ. 932 του ΑΚ) , δηλαδή ανάλογο με τις ως άνω συγκεκριμένες περιστάσεις της ένδικης περίπτωσης, αλλά και σύμφωνα με την αρχή    της αναλογικότητας (αρθρ. 25 § 1 του

Συντάγματος), όπως η αρχή αυτή, χωρίς να έχει άμεση εφαρμογή στην ένδικη περίπτωση, εξειδικεύεται με την πιο διάταξη του άρθρου 932 του ΑΚ για τον προσδιορισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης (ΟλΑΠ 6/2009, Αρμ. 2009.1162)…»

(το απόσπασμα της απόφασης δημοσιεύεται με επιμέλεια της Αγγελικής Βαγενά, δικηγόρου)