Οι κίνδυνοι από την εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης

Έντονη ανησυχία εκφράζει η Επιτροπή Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (EHRC) της Μεγ.Βρετανίας για τις συνέπειες στα άτομα με ειδικές ανάγκες της χρήσης της νέας τεχνολογίας στο χώρο της δικαιοσύνης.

Καθώς η διεξαγωγή ακροάσεων μέσω βίντεο και τηλεφώνου έχει επεκταθεί γρήγορα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης λόγω της πανδημίας του COVID-19, η Επιτροπή δημοσίευσε προσωρινά συμπεράσματα από σχετική έρευνα στην ποινική δικαιοσύνη  με σκοπό να μετριάσει τους κινδύνους που οι νέες τεχνολογίες θέτουν σε άτομα με ειδικές ανάγκες.
Η Επιτροπή έχει στόχο να ελέγχει ότι οι αλλαγές στο τρόπο ζωής αλλά και διεξαγωγής της λειτουργίας της δικαιοσύνης που έχει επιφέρει η έκτακτη ανάγκη, δεν θέτουν προστατευμένες ομάδες σε περαιτέρω μειονεκτική θέση και δεν θα εμβαθύνουν την εδραιωμένη ανισότητα. Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας, η EHRC προειδοποίησε ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος τα άτομα με αναπηρία να μην μπορούν να συνειδητοποιήσουν το δικαίωμά τους σε δίκαιη δίκη εάν οι συγκεκριμένες ανάγκες τους δεν αναγνωρίζονται και δεν ικανοποιούνται κατά τη διάρκεια των ηλεκτρονικών εξ αποστάσεως ακροάσεων.

Συγκεκριμένα, υπογραμμίζει  ότι η χρήση ακροάσεων μέσω βίντεο στην Αγγλία και την Ουαλία, μπορεί να εμποδίσει σημαντικά την επικοινωνία και την κατανόηση για άτομα με μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχές του φάσματος του αυτισμού και προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οι ανάγκες  των διαδίκων , ιδίως των κατηγορούμενων, πρέπει να προσδιοριστούν εξαρχής, έτσι ώστε να μπορούν να γίνουν προσαρμογές. Η Επιτροπή προειδοποιεί ότι εάν αυτό δεν συμβεί, τότε τα άτομα με αναπηρία κινδυνεύουν να μην κατανοήσουν τις κατηγορίες που αντιμετωπίζουν, τις συμβουλές που λαμβάνουν ή τη νομική διαδικασία, οπότε δεν μπορούν να συμμετάσχουν αποτελεσματικά σε δικαστικές διαδικασίες εναντίον τους. Οι προσαρμογές μπορούν να περιλαμβάνουν τη χρήση διαμεσολαβητών, επιτρέποντας επιπλέον χρόνο για διαλείμματα ή παροχή πληροφοριών χρησιμοποιώντας οπτικά βοηθητικά μέσα.

Η EHRC δεν ζήτησε να σταματήσουν οι δικαστικές ακροάσεις βίντεο και ήχου, αλλά εξέφρασε ανησυχίες για την έλλειψη δεδομένων που διατίθενται επί του παρόντος σχετικά με τη χρήση απομακρυσμένων ακροάσεων και ενθάρρυνε τις κυβερνήσεις να αρχίσουν να συλλέγουν αυτά τα δεδομένα τώρα για να ενημερώσουν τη χρήση τους στο μέλλον.

Ο David Isaac, πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσε:

 «Η πανδημία Coronavirus παρουσιάζει μια άνευ προηγουμένου κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία και γνωρίζουμε ότι η κυβέρνηση εργάζεται σκληρά για να επιτρέψει στο δικαστικό μας σύστημα να συνεχίσει να λειτουργεί. Η εστίαση σε επείγουσες περιπτώσεις και η αλλαγή πρακτικών εργασίας είναι απαραίτητη για την επίτευξη αυτού του σκοπού.

Είμαστε πρόθυμοι να συνεργαστούμε με την κυβέρνηση καθώς προσαρμόζει το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης για να αντιμετωπίσει την πανδημία. Είναι ζωτικής σημασίας οι νέες προσεγγίσεις να μην επιτείνουν τις δυσκολίες που υπάρχουν ήδη για τα άτομα με ειδικές ανάγκες στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

Η προσωρινή έκθεσή μας δείχνει ότι προς το παρόν δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να καθορίζουν πώς ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των συνδέσμων βίντεο και της ψηφιακής δικαιοσύνης έχει επιρροή στα άτομα. Κάνουμε μια σειρά συστάσεων για να μειώσουμε τον κίνδυνο να καταδικαστούν λόγω σφάλματος άτομα με αναπηρία ή να τιμωρηθούν με ακατάλληλες ποινές. Η ισότητα ενώπιον του νόμου σημαίνει ότι κανείς που υπερασπίζεται τον εαυτό του στο δικαστήριο δεν θα πρέπει να μειονεκτεί επειδή είναι ανάπηρος - ακόμη και σε μια περίοδο εθνικής κρίσης. "

Οι ενδιάμεσες εκθέσεις περιλαμβάνουν αποδεικτικά στοιχεία από επαγγελματίες της ποινικής δικαιοσύνης, πρώην κατηγορούμενους και κυβερνητικές υπηρεσίες σχετικά με τον αντίκτυπο που έχει η τεχνολογία βίντεο στον εντοπισμό μειονεκτημάτων ,στη συμμετοχή και στις απαιτούμενες προσαρμογές. Κάνει επίσης ορισμένες συστάσεις για τον μετριασμό των κινδύνων που έχει εντοπίσει, όπως:

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει:

-Να χρησιμοποιήσει τα στοιχεία για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη και να παρέχει πληροφόρηση για το  πώς εφαρμόζεται η ταχεία επέκταση των εξ αποστάσεως δικαστικών ακροάσεων.

-Να βεβαιώσει ότι οι κατηγορούμενοι έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που εξηγούν το δικαίωμά τους να εγείρουν ζητήματα που ενδέχεται να έχουν σχετικά με τη συμμετοχή τους στις ακροάσεις αυτές καθώς και προσβάσιμους μηχανισμούς που τους επιτρέπουν να το κάνουν.

-Να βεβαιώσει ότι όλοι οι επαγγελματίες της πρώτης γραμμής, συμπεριλαμβανομένων των δικαστών, της αστυνομίας και των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στον εντοπισμό ατόμων για τα οποία οι τηλεδίκες θα ήταν ακατάλληλες.

-Να γίνονται συστάσεις σχετικά με προσαρμογές στην ηλεκτρονική δικαιοσύνη, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας αναβολής μη επείγουσας περίπτωσης.

-Να εξετάσει τη χρήση εγγεγραμμένων διαμεσολαβητών για να παρέχεται υποστήριξη απομακρυσμένης επικοινωνίας σε κατηγορούμενους σε εξ αποστάσεως ακροάσεις.

-Να εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης ηχογραφήσεων και βίντεο των ακροάσεων ως μέρος της βάσης αποδεικτικών στοιχείων για την αξιολόγηση των εξ αποστάσεως ακροάσεων.

Συμπερασματικά, η Επιτροπή ζητά από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης να κάνει περισσότερα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες που κατηγορούνται για κάποιο έγκλημα. Η νομική της έρευνα εξετάζει εάν άτομα με ψυχικές παθήσεις, νοητικές διαταραχές και διάφορες νευρικές ασθένειες, όπως ο αυτισμός και το ADHD (διάσπαση προσοχής), αντιμετωπίζουν διακρίσεις και κινδυνεύουν να τύχουν μη δίκαιης δίκης λόγω έλλειψης υποστήριξης. Η πλήρης έκθεση της Επιτροπής αναμένεται να δημοσιευθεί αργότερα εντός του τρέχοντος έτους. (legalnews24.gr/EHRC)