Καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για μη εκτέλεση δικαστικής απόφασης που διέτασσε την απόδοση υπό κατάληψη οικοπέδου στους ιδιοκτήτες του και την κατεδάφιση παράνομων κτισμάτων

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με απόφασή του στις 26 Μαρτίου 2020 (αρ. υπόθεσης 35322/12) καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6 παρ.1 ΕΣΔΑ) δικαιώνοντας δύο αδελφούς από την Κρήτη.

Συγκεκριμένα, τα δύο αδέλφια από τα Χανιά διαμαρτυρήθηκαν για την παράλειψη εκτέλεσης των αποφάσεων που εκδόθηκαν από το αστικό και το διοικητικό δικαστήριο , οι οποίες αναγνώριζαν τους ανιόντες τους ως ιδιοκτήτες σε  οικόπεδο στα Σφακιά της Κρήτης και διέτασσαν οκτώ άτομα που είχαν καταλάβει παράνομα το οικόπεδο να το εκκενώσουν και να κατεδαφίσουν τα κτίρια που είχαν ανεγείρει εκεί.
Το Δικαστήριο δέχθηκε ότι υπήρξε παραβίαση του Άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ και επιδίκασε το ποσό των 12.000 ευρώ (για μη χρηματική ζημία) στους δύο προσφεύγοντες από κοινού.

To σκεπτικό της απόφασης
Ειδικότερα σύμφωνα με το σκεπτικό του Δικαστηρίου, το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο που εγγυάται το άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης παραβιάζεται όταν η έννομη τάξη ενός Κράτους επιτρέπει να παραμένει χωρίς αποτέλεσμα μια οριστική και υποχρεωτική δικαστική απόφαση εις βάρος ενός διαδίκου. Η εκτέλεση μιας τέτοιας απόφασης, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε δικαιοδοσία, πρέπει να θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της "δίκης" κατά την έννοια του άρθρου 6 της Σύμβασης. 

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει επίσης ότι έχει ήδη κρίνει με νομολογία του ότι η αποτελεσματική προστασία του διαδίκου και η αποκατάσταση της νομιμότητας συνεπάγεται την υποχρέωση της διοίκησης να συμμορφωθεί με απόφαση που έχει εκδοθεί από το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο του κράτους . Επιπλέον, τονίζει την ιδιαίτερη σημασία της εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων στο πλαίσιο διοικητικών διαφορών .

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ακόμα ότι σε πολλές υποθέσεις που αφορούν σε ελληνικά δικαστήρια, παρά τις ευνοϊκές για τους ενάγοντες αποφάσεις, η διοίκηση αρνήθηκε να συμμορφωθεί με αυτές τις αποφάσεις ή καθυστέρησε πολύ να τις εκτελέσει .

Είναι αξιοσημείωτο ότι το ΕΔΔΑ τονίζει ότι το δικαίωμα σε δίκη που εγγυάται το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ προστατεύει και την εφαρμογή των τελεσίδικων και δεσμευτικών δικαστικών αποφάσεων οι οποίες, σε μία χώρα που σέβεται το κράτος δικαίου, δεν μπορούν να μην παράγουν αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια, η εκτέλεση δικαστικής απόφασης δεν μπορεί να αποτραπεί, να ακυρωθεί ή να καθυστερήσει αδικαιολόγητα.

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ακόμα ότι τα κράτη έχουν θετική υποχρέωση να θεσπίσουν ένα σύστημα που να είναι πρακτικά και νομικά αποτελεσματικό και να διασφαλίζει την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων, όχι μόνο σε διαφορές ιδιωτών και του κράτους αλλά και μεταξύ ιδιωτών  μεταξύ τους εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος.
Εκδόθηκαν έξι δικαστικές αποφάσεις

Στη συγκεκριμένη υπόθεση υπήρξαν έξι δικαστικές αποφάσεις που αναγνώριζαν το ιδιοκτησιακό καθεστώς υπέρ των προσφευγόντων και ήταν ρητή και σαφής η υποχρέωση των παράνομων καταληψιών να εκκενώσουν το οικόπεδο και να κατεδαφίσουν τις παράνομες κατασκευές που είχαν ανεγείρει σε αυτό.

Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι οι καταληψίες δεν είχαν την πρόθεση να συμμορφωθούν με τις δικαστικές αποφάσεις. Επομένως, η συνδρομή του κράτους, ήταν αναγκαία για την εφαρμογή των προαναφερθεισών αποφάσεων.

Όπως αναφέρεται στην απόφαση του ΕΔΔΑ έγιναν προσπάθειες από την αστυνομία για εφαρμογή των αποφάσεων , ωστόσο οι προσπάθειες της αστυνομίας να προχωρήσουν σε κατεδάφιση των παράνομων κτισμάτων ήταν ανεπιτυχείς, καθώς δέχθηκαν πυροβολισμούς και μάλιστα υπήρξαν και τραυματισμοί αστυνομικών.

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η καθυστέρηση στην εκτέλεση μιας δικαστικής απόφασης μπορεί να δικαιολογηθεί σε ειδικές περιστάσεις, αλλά η καθυστέρηση δεν μπορεί να έχει ως συνέπεια την προσβολή του πυρήνα του δικαιώματος που προστατεύεται από το άρθρο 6 § 1 της η Σύμβασης . (ECHR/Legalnews24.gr)

Το πλήρες κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο (στα γαλλικά) εδώ