Βία κατά του γυναικείου φύλου: Πράξη απάνθρωπη, πράξη
απαξιωτική, πράξη ασύνδετη με μία κοινωνικά μεταβαλλόμενη και εξελισσόμενη
κοινωνία, την κοινωνία του σύγχρονου κόσμου. Κι όμως, εν έτει 2021, φαινόμενα
άλλων δεκαετιών, φαίνεται να διατηρούνται σταθερά στο προσκήνιο, υπενθυμίζοντάς
μας την αναγκαιότητα για προληπτική δράση και κατασταλτική αντίδραση των αρχών.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στο χώρο του αθλητισμού και οι
συνεχείς καταγγελίες εκ μέρους γνωστών αθλητριών, προκάλεσαν σφοδρές
αντιδράσεις στο πανελλήνιο, το οποίο εν μέσω χαλεπών καιρών, βρίσκεται για μία
ακόμα φορά αντιμέτωπο με ποινικά κολάσιμες πράξεις, που ως εύστοχα έχει
χαρακτηριστεί, ανήκουν στον κόσμο της “αθέατης εγκληματικότητας”. Μία
εγκληματικότητα, η οποία ως βάση της έχει το φύλο.
Για πρώτη φορά, η βία με βάση το φύλο ή όπως συνηθίζεται να
αποκαλείται η έμφυλη βία, εμφανίζεται ως επίσημος ορισμός από τα Ηνωμένα έθνη
το 1992, ενώ έναν χρόνο αργότερα, έχουμε τον πρώτο διεθνώς αποδεκτό ορισμό, από
τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (Ψήφισμα 48/104-Διακήρυξη για την
Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών).
Ορόσημο στην προσπάθεια για την εξάλειψη της έμφυλης
διάκρισης, αποτελεί η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας
κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής βίας, γνωστή και ως Σύμβαση της
Κωνσταντινούπολης. Το Συμβούλιο της Ευρώπης, αναγνωρίζοντας “τη δομική φύση της
συγκεκριμένης βίας, ως βίας βασιζόμενης στο φύλο”, αλλά και “έναν από τους
ζωτικής σημασίας κοινωνικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι γυναίκες
εξαναγκάζονται σε υποδεέστερη θέση σε σύγκριση με τους άνδρες”, προβαίνει το
2011 στη σύναψη της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, θέτοντας για πρώτη φορά
κριτήρια με σκοπό την πρόληψη της έμφυλης βίας.
Η Ελλάδα, ενσωμάτωσε το περιεχόμενο της Σύμβασης στην εθνική
της Νομοθεσία μόλις το 2018, ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία έναν χρόνο νωρίτερα, με
τον περί της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την
Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας
(Κυρωτικό) Νόμο του 2017 (Ν. 14(III)/2017).
Σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης, ως «βία κατά των
γυναικών» νοούνται “όλες οι πράξεις βίας με βάση το φύλο που έχει ή μπορεί να
έχει ως αποτέλεσμα, σωματική, σεξουαλική ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή πόνο
στις γυναίκες, περιλαμβανομένων των απειλών για τέτοιες πράξεις, του
εξαναγκασμού ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε στο δημόσιο ή τον
ιδιωτικό βίο”.
Ως εκ τούτου, όπως προκύπτει από τον πιο πάνω ορισμό, η
έμφυλη βία μπορεί να λάβει πολλών ειδών μορφές, από τις πιο εμφανείς, έως τις
πιο αθέατες. Ως τέτοιου είδους μορφές βίας μπορεί να χαρακτηριστούν η σωματική,
η σεξουαλική, η οικονομική, η λεκτική, η παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking)
κ.α., όπως επίσης και εκείνες οι οποίες είναι δυνατόν να προκαλέσουν στο θύμα
διανοητική, συναισθηματική ή ψυχολογική βλάβη. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι
ότι το θύμα σε όλες ή τουλάχιστον στις πλείστες των περιπτώσεων, αρνείται ή
αδυνατεί να προβεί στην αποκάλυψη της παραβατικής συμπεριφοράς του δράστη, με
αποτέλεσμα αυτή να παραμένει αθέατη και ως εκ τούτου ατιμώρητη.
Σημειώνεται, ότι η αδυναμία αυτή του θύματος είναι
πολυπαραγοντική, ξεκινώντας από τον φόβο, καταλήγοντας ακόμα και στους πιο
σύνθετους λόγους απόκρυψης των πράξεων του δράστη, όπως επί παραδείγματι, τη
λανθασμένη εντύπωση που μπορεί να έχει το θύμα για την ίδια την πράξη,
εκλαμβάνοντάς την ως φυσιολογική και δίκαιη προς το πρόσωπο του (σύνδρομο της
Στοκχόλμης).
Στο πλαίσιο, λοιπόν, της προσπάθειας για την προστασία των
γυναικών ενάντια σε όλες τις μορφές βίας, η Σύμβαση υποχρεώνει όλα τα κράτη που
θα προσχωρήσουν σε αυτήν και θα την καταστήσουν αναπόσπαστο κομμάτι της
εσωτερικής τους Νομοθεσίας, όπως προβούν στη λήψη αναγκαίων μέτρων και
ρυθμίσεων, που ως στόχο θα έχουν την πρόληψη, την εκπαίδευση και την
ευαισθητοποίηση του κοινού.
Σε ότι αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία, παρά το γεγονός ότι το
κείμενο της Σύμβασης κυρώθηκε από το κράτος με Νόμο του 2017, εν’ τούτοις μέχρι
σήμερα, δεν έχει υπάρξει οποιαδήποτε ειδική θεσμοθέτηση επί των πιο πάνω
θεμάτων, πέραν της υπάρχουσας Νομοθεσίας, όπως αυτή μνημονεύεται στους Πίνακες
του Κυρωτικού Νόμου.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα κρούσματα που παρουσιάζονται
μέχρι σήμερα στον κυπριακό χώρο να είναι δυσανάλογα του πληθυσμού και η κρατική
επέμβαση πιο αναγκαία από ποτέ! Σε όλη αυτή την προσπάθεια, σημαντικό ρόλο
φυσικά διαδραματίζουν οι ΜΚΟ όπως επίσης και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, της οποίας
η δράση και η συνεργασία, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των
περιστατικών.
Η 25η Νοεμβρίου, έχει χαρακτηριστεί ως η Διεθνής Ημέρα για
την Εξάλειψη της Βίας κατά του Γυναικείου Φύλου. Ημέρα-Σημείο αναφοράς, για να
μας θυμίζει την ανάγκη της εξάλειψης του φαινομένου, αλλά σε καμία περίπτωση
αρκετή για την αντιμετώπιση ή και εξάλειψή του! Τα καθημερινά κρούσματα και οι
αρνητικοί δείκτες που προκύπτουν, ειδικά σε περιόδους όπως αυτή της πανδημίας,
είναι εδώ για να μας υπενθυμίζουν καθημερινά την αναγκαιότητα για προληπτική
δράση, ευσυνειδησία και γνώση για αντιμετώπιση του προβλήματος, ανεξαρτήτως
φύλου, ηλικίας, εθνικότητας κ.ο.κ., με σκοπό την προστασία θεμελιωδών (αυτονόητων
για κάθε άνθρωπο) δικαιωμάτων. (αναδημοσίευση από cylegalnews.com)
Ο Παναγιώτης Γάργαλης είναι δικηγόρος, διαπιστευμένος διαμεσολαβητής στην Κύπρο
Σχόλια