Περί "συνεπιμέλειας" ο λόγος

Του Γεράσιμου Βασ. Θεοδωράτου, δικηγόρου

Ακούγονται και γράφονται πολλά για το νομοσχέδιο με το οποίο, προσχηματικά, φέρεται να καθιερώνεται ο όρος ¨συνεπιμέλεια¨, όταν μάλιστα εις ολόκληρο το κείμενό του δεν συναντάται, έστω μία φορά, η λέξη ¨συνεπιμέλεια¨.

Και δια το οποίο νομοσχέδιο με τρόπο παραπλανητικά ¨πανηγυρικό¨ γίνεται λόγος ότι τάχα με αυτό γίνεται, δήθεν δια πρώτη φορά, "κατανομή της γονικής μέριμνας", όταν ήδη από του έτους 1983 ισχύει ότι η γονική μέριμνα εκ του Νόμου ασκείται από κοινού και από τους δύο γονείς, και συγκεκριμένα ήδη ισχύει ότι [άρθρο 1510 ΑΚ] «η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού».

Και είναι πάντως γεγονός ότι εις τη συντριπτική πλειοψηφία των συναινετικών διαζυγίων, όπου ο Νόμος ήδη επιτρέπει τη συμφωνία των συζύγων διά τη ρύθμιση της επιμέλειας των τέκνων τους, ήδη δυναμένων εκ του Νόμου να αποφασίσουν ακόμη και τη συνεπιμέλεια, καταλήγουν στην ανάθεση της επιμέλειας εις τον ένα γονέα. Εξάλλου με άκρα δυσκολία θα ηδύνατο να ρυθμισθεί με ασφάλεια και σταθερότητα η καθημερινότητα των τέκνων [που ουσιαστικά αυτός είναι ο πυρήνας της επιμέλειας] αν φορείς της επιμέλειας ήτο υποχρεωτικά αμφότεροι οι γονείς, οίτινες, ειδικά πριν αλλά και ικανό διάστημα μετά το χωρισμό τους, βρίσκονται, λόγω του χωρισμού των, σε έντονη πολλές φορές συναισθηματική φόρτιση και αντιπαράθεση, και ενίοτε με τάσεις ¨αλληλοεξόντωσης¨ μεταξύ των.

Και είναι αυτό ένα κρίσιμο χρονικό στάδιο όπου η Πολιτεία οφείλει να παράσχει, αλλά δεν παράσχει, ένα υποστηρικτικό και συμβουλευτικό περιβάλλον γονέων και τέκνων, με ειδικούς επιστήμονες [ψυχολόγους κλπ], κάτι που όμως το Νομοσχέδιο δεν θεσμοθετεί, αν και όφειλε.

Ο δε, κατ΄ ουσίαν αυθαίρετος [και ουχί υπαγορευόμενος από κάποια επιστημονικά δεδομένα] χρονικός προσδιορισμός της επικοινωνίας σε 1/3 [ποσοστό που θυμίζει – ίσως όχι τυχαία, αλλά ενδεικτικό των προθέσεων του νομοσχεδίου - την κατά τεκμήριο συμμετοχή στα αποκτήματα του γάμου, όμως το τέκνο ΔΕΝ είναι απόκτημα], πέραν της ασάφειας που διαθέτει [ο υπολογισμός σε ποία βάση θα γίνεται; ημερήσια, εβδομαδιαία, μηνιαία ή ετήσια;], και πέραν της ¨ελαστικότητας¨ που διαθέτει [ως μαχητό τεκμήριο], οδηγεί τον γονέα που λχ όλο το σχολικό έτος [οκτώ και πλέον μήνες] φροντίζει με κοπιώδεις προσπαθείας την καθημερινότητα του παιδιού [σχολείο, διάβασμα, κλπ] να αδυνατεί να έχει χρόνο διακοπών με το παιδί του [λχ να πάνε ένα ταξίδι].

Και επιπρόσθετα λεκτέον ότι η καθιέρωση του 1/3 ως ελαχίστου χρονικού διαστήματος επικοινωνίας, σε συνδυασμό με την, αντισυνταγματική κατά την εμήν άποψη, απαίτηση του Νομοθέτη για να αλλάξει κατοικία, λχ εκτός περιφερειακής ενότητας, ο έχων την επιμέλεια γονέας να έχει την σύμφωνη γνώμη του άλλου γονέα ή δικαστική απόφαση, ξέχωρα ότι καταδεικνύει μια επιπόλαιη αντιμετώπιση από την Πολιτεία διά τον γονέα που μοχθεί, τον αφήνει συγχρόνως και εκτεθειμένο σε εκβιαστικά διλλήματα που ενδεχομένως, ιδίως εις το πλαίσιο συγκρουσιακού διαζυγίου, ίσως να του θέσει ο έτερος γονέας, λχ εις το εκβιαστικό δίλημμα ¨αν δεν συναινέσεις σε μικρή διατροφή τότε δεν θα συναινέσω να μετακομίσεις είτε θα ασκώ το δικαίωμα του 1/3 μόνο τους θερινούς μήνες και Χριστούγεννα και Πάσχα¨. Ήτοι λχ εις την τράπεζα της Διαμεσολάβησης θα προσέρχεται κατ΄ ουσίαν φοβισμένος και νοιώθοντας αδύναμος ο μοχθών γονέας και ¨πάνοπλος¨ και ¨με το Νόμο¨ ο ¨κακός γονέας¨. 

Και αποτελεί επίσης παράδοξο του νομοσχεδίου η ¨καθιέρωση¨ του 1/3 στη επικοινωνία, ήτοι να επιζητεί με μαθηματικό τρόπο να προϋπολογίσει ανθρώπινες σχέσεις, και να μην θεσμοθετεί ένα ελάχιστο ποσόν διατροφής δια κάθε τέκνο, ώστε να αποφεύγονται αποφάσεις που επιδικάζουν ποσά πενιχρά, και για να τα λάβει ο δικαιούχος θα πρέπει ενίοτε να έχει υποβληθεί σε μεγάλας δαπάνας και να αναμένει και χρόνο ικανό.

Αν δε τυχόν ήθελε θεωρηθεί το 1/3 του χρόνου για επικοινωνία ως ¨θεμέλιο¨ της ¨εναλασσόμενης κατοικίας των τέκνων¨, παραβλέπει τότε το Νομοσχέδιο τις ανάγκες του παιδιού, αφού θεμέλιο της ανάπτυξης του παιδιού είναι η σταθερότητα και στο εξωτερικό περιβάλλον (π.χ. σπίτι. σχολείο, συντροφιές, παιχνίδι κ.λπ.), και αποτελεί γεγονός αναντίρρητο ότι οι συνεχόμενες μεταβολές στο περιβάλλον διαβίωσης προκαλούν άγχος και ανασφάλεια ιδίως στα παιδιά αλλά και στους εφήβους.

Και είναι επίσης εσφαλμένο το νομοσχέδιο και εις το εξής:

Ανάγονται ως λόγοι κακής άσκησης της γονικής μέριμνας:

¨ιδίως: α. η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και διατάξεις δικαστικών και εισαγγελικών αρχών που αφορούν το τέκνο ή προς την υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας, β. η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς, γ. η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με κάθε άλλο τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας, δ. η κακή άσκηση και η υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα, ε. η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλλει τη διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων΄¨

λόγοι ήτοι πολλές φορές δυσδιάκριτοι λόγω του ομιχλώδους τοπίου που διαμορφώνουν οι εμπλεκόμενοι γονείς, συχνάκις αλληλομηνυόμενοι,

ενώ για τα εγκλήματα:

¨ενδοοικογενειακής βίας ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής¨,

που είναι κορυφαίας βαρύτητας, αλλά και για τα οποία σε συγκρουσιακά διαζύγια υπάρχουν συχνά ψευδείς καταγγελίες, το νομοσχέδιο αντί για θέσπιση λχ της κατά προτεραιότητα εκδίκασής των, απαιτεί ¨αμετάκλητη καταδίκη του γονέα για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής¨ για να του αφαιρεθεί η γονική μέριμνα. Όμως το ¨αμετάκλητο¨ απαιτεί πάροδο πολλών ετών, όπου το μεν τέκνο θα παραμένει απροστάτευτο, σε περίπτωση δε ψευδομηνύσεως ο ψευδομηνυθείς γονέας θα βιώνει τα πλείστα όσα συναισθηματικά αδιέξοδα αλλά και εμπόδια στην επικοινωνία του με το/α παιδι/ά του. 

Είναι λοιπόν προχειρότητα του Νομοσχεδίου να απαιτεί αμετάκλητη καταδίκη του γονέα για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, προκειμένου να του αφαιρεθεί η γονική μέριμνα, ενώ λχ για το γονέα που επιδεικνύει ¨διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς¨, διατύπωση και έννοιες που θα προκαλέσουν και πολλαπλά ερμηνευτικά προβλήματα, να αφαιρείται πιο γρήγορα η γονική μέριμνα.

Και οδηγείται το νομοσχέδιο στο λογικό παράδοξο, και την σοβαροτάτη νομική αντίφαση: ενώ υποτίθεται ότι ¨έρχεται¨ να επιλύσει προβλήματα, να δημιουργεί νέα, και αντί να θεμελιώνει την, ήδη εξάλλου προβλεπομένη, από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, επιτρέπει, με μία άκρως πρόχειρη ενδεικτική περιπτωσιολογία, στο Δικαστή να αφαιρεί την γονική μέριμνα, ακόμη και για λόγους επιδεχόμενους πολλαπλή ερμηνεία, ακόμη και για λόγους που οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι γονείς προθύμως ενίοτε ¨κατασκευάζουν¨ μέσα στο ομιχλώδες, και ενίοτε με ¨κεραυνούς και καταιγίδες¨, τοπίο του χωρισμού των.

Και σαφώς ελλείπει επίσης από το Νομοσχέδιο και η συγκρότηση καταλλήλων Υπηρεσιών, και δη συγκροτημένων από ειδικούς Επιστήμονες, που θα έχουν ρόλο επιβοηθητικό των γονέων, των τέκνων, του Διαμεσολαβητή, αλλά και όλων των παραγόντων της Δίκης.

Ελπίζω οι ταπεινές μου τούτες σκέψεις να αναγνωσθούν, και οι επισημάνσεις της ταπεινότητός μου, όπως και των λοιπών αρθρογραφούντων, να βρουν ¨ώτα ευήκοα¨.

Ο Γεράσιμος Βασ. Θεοδωράτος είναι Δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω, Διαμεσολαβητής διαπιστευμένος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης

Ακολουθήστε το Legalnews24.gr στο Google News για συνεχή νομική ενημέρωση και αρθρογραφία