Δίκαιο της Υγείας

της Γεωργίας Τσάκνη, Δρος Νομικής Δ.Π.Θ.

1.Εννοιολογικό και κανονιστικό πλαίσιο

Ο διεθνής ορισμός της δημόσιας υγείας (public health) ανήκει στον CEA Winslow[1], καθηγητή Δημόσιας Υγείας στην Ιατρική Σχολή του Yale στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον οποίο: «Δημόσια υγεία είναι η επιστήμη και η τέχνη της πρόληψης των ασθενειών, της παράτασης της ζωής και της προαγωγής της υγείας των ανθρώπων μέσω οργανωμένων προσπαθειών και ενημερωμένων επιλογών της κοινωνίας, των οργανισμών, δημόσιων και ιδιωτικών, των κοινοτήτων και των ατόμων».

Σύμφωνα με τον John Ryle[2], καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής, η δημόσια υγεία σχετίζεται με  «την άσκηση της Ιατρικής που θεραπεύει τους ασθενείς, μέσω της βελτίωσης των δυσμενών κοινωνικών συνθηκών, όπως η φτώχεια και η ανεργία, που συνέβαλαν ή οδήγησαν στην εκδήλωση της ασθένειάς τους». Ο Ryle συνδύασε αυτή την προσέγγιση με την επιστημονική μελέτη των σχέσεων της ασθένειας με τις κοινωνικές συνθήκες και πυροδότησε τη μεταπολεμική πρόοδο με τη βασισμένη στην επιδημιολογία επιστήμη της δημόσιας υγείας, που έλαβε την ονομασία της «Κοινωνικής Ιατρικής» στα περισσότερα βρετανικά πανεπιστήμια, μέχρι που ο όρος άρχισε να συγχέεται με την κοινωνικοποιημένη Ιατρική (socialized medicine), δημιουργώντας αρνητικούς συνειρμούς[3].

Η δημόσια υγεία κεντρικά ασκείται από το Υπουργείο Υγείας, την Περιφερειακή διοίκηση, τους ΟΤΑ Α’ και Β΄ βαθμού, τις μονάδες υγείας και κοινωνικής φροντίδας, την κοινότητα, τους χώρους ομαδικής διαβίωσης και εργασίας και γενικά από κάθε χώρο κοινωνικής δραστηριότητας[4]. Οι παρεμβάσεις της δημόσιας υγείας είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και ασκούνται με βάση τους κανόνες της βιοηθικής και της ιατρικής δεοντολογίας[5].

Το δίκαιο της υγείας ορίζεται ως το σύστημα των κανόνων δικαίου, οι οποίοι εφαρμόζονται στην υγειοπροστατευτική δραστηριότητα. Το δίκαιο της υγείας δεν ταυτίζεται, αλλά περιλαμβάνει  το ιατρικό δίκαιο[6].

Επιπλέον, ως δίκαιο της υγείας ορίζεται το σύνολο των κανόνων δικαίου, που διέπουν την προστασία της υγείας του πληθυσμού και αποβλέπουν στην αποκατάσταση της υγείας μεμονωμένων ασθενών, ρυθμίζοντας την παροχή και ζήτηση υπηρεσιών υγείας, τις πολιτικές, τις αρμοδιότητες και τα δικαιώματα όσων εμπλέκονται στην κατοχύρωση του υπέρτατου αγαθού της υγείας[7]. Ειδική κατηγορία του δικαίου της υγείας αποτελεί το δημόσιο δίκαιο της υγείας, που περιλαμβάνει τους κανόνες που διέπουν τη διοίκηση υπηρεσιών υγείας και τη διασφάλιση της υγειονομικής τάξεως και ασφάλειας (με τον έλεγχο των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και των επαγγελματιών υγείας και με τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας)[8]. Το δημόσιο δίκαιο της υγείας είναι ενταγμένο στο δίκαιο της κοινωνικής προστασίας και περιλαμβάνει τη νομοθεσία που ρυθμίζει την εξασφάλιση του ανθρώπου από τους κοινωνικούς κινδύνους[9].

Στη διεθνή βιβλιογραφία, με βάση τον ορισμό της δημόσιας υγείας, το δημόσιο δίκαιο της υγείας μπορεί να οριστεί ως: «Η μελέτη για τις νομικές εξουσίες και τα καθήκοντα του κράτους με σκοπό να διασφαλίζει τις συνθήκες για να είναι υγιείς οι άνθρωποι (π.χ τον εντοπισμό, την πρόληψη και τη βελτίωση των κινδύνων για την υγεία του πληθυσμού) και τους περιορισμούς της εξουσίας του κράτους αναφορικά με την αυτονομία, την ιδιωτική ζωή, την ελευθερία ή άλλα νομικά προστατευόμενα συμφέροντα των ατόμων, με σκοπό την προστασία ή την προαγωγή της υγείας της κοινότητας[10]»

Η κοινωνική ασφάλιση αναπληρώνει σε ικανοποιητικό βαθμό την απώλεια εισοδήματος, εξαιτίας της ανικανότητας για εργασία, λόγω της επέλευσης ορισμένων ασφαλιστικών κινδύνων, μεταξύ άλλων και της ασθένειας (εργατικό ατύχημα, γήρας, αναπηρία, θάνατος, μητρότητα), ενώ η κοινωνική πρόνοια προστατεύει επικουρικά άτομα ή συγκεκριμένες ομάδες με τη χορήγηση παροχών ή τη θέσπιση ειδικών νομοθετικών ρυθμίσεων, ώστε να εξασφαλίζεται η αξιοπρεπής διαβίωση, καθώς και η ένταξη και συμμετοχή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή[11].

Πρωταρχική πηγή του δικαίου της υγείας είναι το Σύνταγμα, το οποίο εκτός από το άρθρο 21 παρ. 3 Σ, περιέχει ποικίλες θεμελιώδεις διατάξεις και αρχές, που διέπουν όλο το φάσμα των υγειονομικών υπηρεσιών, αγαθών και φροντίδων, όπως ο σεβασμός και η προστασία της ανθρώπινης αξίας (2 παρ 1 Σ), η αρχή της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων (άρθρ. 4 παρ. 1 και 5 παρ. 2 Σ), το δικαίωμα στην πληροφόρηση (άρθρο 5Α παρ. 1 Σ.), η απαγόρευση των βασανιστηρίων (άρθρ. 7 παρ. 2 Σ.), η προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρ. 9 Σ), το δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων (άρθρ. 9Α Σ), η ελευθερία της έρευνας (άρθρ. 16 παρ. 1 Σ.) και το δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας (άρθρ. 20 παρ. 1 Σ)[12].

Στις πηγές του δικαίου της υγείας προστίθενται η νομολογία  - στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι σε αντίθεση με το αγγλοσαξωνικό δίκαιο, στην ηπειρωτική Ευρώπη η νομολογία δεν αποτελεί πηγή δικαίου-, καθώς και οι διεθνείς συμβάσεις με αυξημένη τυπική ισχύ, στην περίπτωση που έχουν κυρωθεί με τυπικό νόμο (άρθρο 28 Σ), όπως ο Καταστατικός Χάρτης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (παρ. 3 και 10), ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης του Συμβουλίου της Ευρώπης που κυρώθηκε στην Ελλάδα με τον ν. 1426/1984 (σημεία 119, 1310 και άρθρα 11 και 13), το Διεθνές Σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα (άρθρο 12), η Σύμβαση για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, σε σχέση με τις εφαρμογές της βιολογίας και της ιατρικής/Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιοηθική του Συμβουλίου της Ευρώπης που κυρώθηκε με τον ν. ν. 2619/1998, ή άλλες που συνιστούν μη δεσμευτικά κείμενα, όπως οι συστάσεις διεθνών οργανισμών προς τα κράτη μέλη, οι οποίες επιδρούν έμμεσα στο εσωτερικό δίκαιο και επηρεάζουν τη νομοθετική παραγωγή. Εκτός από τα προαναφερθέντα, ιδιαίτερα σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή είναι τα κείμενα της Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Παγκόσμιας Ιατρικής Εταιρείας[13].

Το δικαίωμα του ανθρώπου στην προστασία της υγείας κατοχυρώνεται και στο άρθρο 35 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, που υιοθετήθηκε στη Νίκαια τον Δεκέμβριο 2000 και μετά την επικύρωση της Σύμβασης της Λισσαβόνας έχει την ίδια νομική ισχύ με τις Συνθήκες. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, «κάθε πρόσωπο δικαιούται να έχει πρόσβαση στην πρόληψη σε θέματα υγείας και να απολαύει ιατρικών φροντίδων, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές. Κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας του ανθρώπου». Το άρθρο αυτό, σε αντίθεση με το άρθρο 34 για την κοινωνική ασφάλιση και την πρόνοια, δεν θέτει περιορισμούς κατοικίας, νόμιμης διακίνησης στην ΕΕ ή κατάστασης ανάγκης. Οι λεπτομέρειες της εφαρμογής παραπέμπονται να ρυθμιστούν από τις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές[14].

Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις πιθανοί ρόλοι της νομοθεσίας στην προαγωγή της δημόσιας υγείας. Η νομοθεσία μπορεί να καθορίσει τους στόχους της δημόσιας υγείας, να εξουσιοδοτήσει, να περιορίσει τη δράση για τη δημόσια υγεία, καθώς επίσης και να χρησιμεύσει ως εργαλείο για την πρόληψη και τη διευκόλυνση του σχεδιασμού και του συντονισμού των συνολικών δραστηριοτήτων δημόσιας υγείας[15].

2.Ο ρόλος της δημόσιας υγείας στην ΕΕ

Η πολιτική της ΕΕ για την υγεία επικεντρώνεται στην προστασία και τη βελτίωση της υγείας, στην ισότιμη πρόσβαση όλων των Ευρωπαίων σε σύγχρονη και αποτελεσματική υγειονομική περίθαλψη και στον συντονισμό της αντιμετώπισης τυχόν σοβαρών απειλών για την υγεία, οι οποίες αφορούν περισσότερες από μία χώρες της ΕΕ. Η πρόληψη και η καταπολέμηση των ασθενειών παίζουν σημαντικό ρόλο στη στρατηγική της ΕΕ για τη δημόσια υγεία. Η πρόληψη αγγίζει πολλούς τομείς, όπως τον εμβολιασμό, την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, δράσεις κατά του καρκίνου και την υπεύθυνη επισήμανση των τροφίμων[16].

H κύρια ευθύνη για την οργάνωση και την παροχή των υπηρεσιών υγείας και της ιατρικής περίθαλψης ανήκει στις χώρες της ΕΕ. Επομένως, η πολιτική της ΕΕ για την υγεία λειτουργεί συμπληρωματικά προς τις εθνικές πολιτικές, με σκοπό να διασφαλίσει την προστασία της υγείας σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ και να συμβάλει σε μια πιο ισχυρή Ένωση Υγείας.

• Οι πολιτικές και οι δράσεις της ΕΕ στον τομέα της δημόσιας υγείας έχουν τους εξής στόχους:
• Να προστατεύσουν και να βελτιώσουν την υγεία των πολιτών της ΕΕ.
• Να στηρίξουν τον εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση των συστημάτων και των υποδομών υγείας.
• Να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών συστημάτων υγείας.
• Να προσφέρουν στις χώρες της ΕΕ τα κατάλληλα μέσα για την καλύτερη πρόληψη και αντιμετώπιση μελλοντικών πανδημιών.

Τα στρατηγικά ζητήματα που αφορούν την υγεία συζητούνται από εκπροσώπους των εθνικών αρχών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο μιας ομάδας εργασίας υψηλού επιπέδου για τη δημόσια υγεία. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς συμβάλλουν στην εφαρμογή της στρατηγικής και των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας της ΕΕ σχετικά με την υγεία[17].

Οι οδηγίες για την υγεία στις χώρες της ΕΕ λειτουργούν εν γένει στην κατεύθυνση της διασφάλισης της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, στο πλαίσιο της πολιτικής για την υγεία[18]. Θεωρείται ως νομική πειθαρχία ότι η ΕΕ «τείνει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον, στο οποίο η προαγωγή της υγείας συμβαδίζει με την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και τις γενικές αρχές της ισότητας και της δικαιοσύνης[19]». Το υγειονομικό δίκαιο περιλαμβάνει νομικούς κανόνες που ρυθμίζουν την παροχή υγειονομικής περίθαλψης και την προστασία της ανθρώπινης υγείας[20]. Τα θεμελιώδη δικαιώματα σε αυτό το πλαίσιο είναι κεντρικής σημασίας για τη ρύθμιση της υγείας, καθώς ορισμένοι μελετητές έχουν ορίσει το δίκαιο της υγείας ως μέρος του δικαίου των θεμελιωδών δικαιωμάτων[21].

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί το άρθρο 168 (προστασία της δημόσιας υγείας) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

1.Κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, εξασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία της υγείας του ανθρώπου. Η δράση της Ένωσης, η οποία συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές, αποβλέπει στη βελτίωση της δημόσιας υγείας, καθώς και στην πρόληψη της ανθρώπινης ασθένειας σε όλες τις μορφές της και στην αποτροπή των πηγών κινδύνου για την σωματική και ψυχική υγεία. Η δράση αυτή καλύπτει την καταπολέμηση των μεγάλων πληγών της ανθρωπότητας στον τομέα της υγείας, ευνοώντας τη διερεύνηση των αιτίων τους, της μετάδοσης και της πρόληψής τους, καθώς και την ενημέρωση και τη διαπαιδαγώγηση στον τομέα της υγείας καθώς και την επαγρύπνηση για τις σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας, την κήρυξη συναγερμού σε περίπτωση τέτοιων απειλών και την καταπολέμησή τους.

Η Ένωση συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών για τη μείωση της βλάβης που προκαλούν στην υγεία τα ναρκωτικά, συμπεριλαμβανομένης της ενημέρωσης και της πρόληψης.

2. Η Ένωση ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών στους τομείς που αναφέρει το παρόν άρθρο και, εν ανάγκη, στηρίζει τη δράση τους. Ενθαρρύνει ιδίως τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών με σκοπό τη βελτίωση της συμπληρωματικότητας των υγειονομικών τους υπηρεσιών στις παραμεθόριες περιοχές.

Τα κράτη μέλη συντονίζουν μεταξύ τους, σε συνδυασμό με την Επιτροπή, τις πολιτικές και τα προγράμματά τους στους τομείς που αναφέρονται στην παράγραφο 1. Η Επιτροπή μπορεί να αναλαμβάνει, σε στενή επαφή με τα κράτη μέλη, κάθε χρήσιμη πρωτοβουλία για την προώθηση του συντονισμού αυτού, ιδίως πρωτοβουλίες για τον καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών και δεικτών, την οργάνωση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και την προετοιμασία των στοιχείων που είναι αναγκαία για την τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τηρείται πλήρως ενήμερο.

3. Η Ένωση και τα κράτη μέλη ευνοούν τη συνεργασία με τις τρίτες χώρες και τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς σε θέματα δημόσιας υγείας.

4. Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 2, παράγραφος 5, και το άρθρο 6, σημείο α), και σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 2, σημείο ια), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων του παρόντος άρθρου, θεσπίζοντας, για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων όσον αφορά την ασφάλεια:

α) μέτρα με υψηλές προδιαγραφές όσον αφορά την ποιότητα και την ασφάλεια των οργάνων και ουσιών ανθρώπινης προέλευσης, του αίματος και των παραγώγων του. Αυτά τα μέτρα δεν εμποδίζουν τα κράτη μέλη να διατηρούν ή να εισάγουν αυστηρότερα προστατευτικά μέτρα,·

β) μέτρα στον κτηνιατρικό και φυτοϋγειονομικό τομέα με άμεσο στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας,·

γ) μέτρα για τον καθορισμό υψηλών προδιαγραφών ποιότητας και ασφάλειας για τα φάρμακα και τα μηχανήματα που προορίζονται για ιατρική χρήση.

5. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και μετά από διαβούλευση με την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, και την Επιτροπή των Περιφερειών, μπορούν επίσης να θεσπίζουν μέτρα ενθάρρυνσης της προστασίας και της βελτίωσης της υγείας του ανθρώπου, και ιδίως για την καταπολέμηση των σοβαρών ασθενειών με διασυνοριακή διάσταση, την κήρυξη συναγερμού σε παρόμοιες περιπτώσεις και την καταπολέμησή τους, καθώς και μέτρα που έχουν ως άμεσο στόχο τους την προστασία της δημόσιας υγείας από το κάπνισμα και την κατάχρηση οινοπνευματωδών, αποκλειόμενης οιασδήποτε εναρμόνισης των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών.

6. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, διατυπώνει επίσης συστάσεις για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου.

7. Η δράση της Ένωσης αναπτύσσεται χωρίς να θίγονται οι ευθύνες των κρατών μελών όσον αφορά τη διαμόρφωση της πολιτικής τους στον τομέα της υγείας, καθώς και την οργάνωση και την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών και ιατρικής περίθαλψης. Στις ευθύνες των κρατών μελών εμπίπτει η διαχείριση των υγειονομικών υπηρεσιών και της ιατρικής περίθαλψης, καθώς και η κατανομή των πόρων που διατίθενται για τις υπηρεσίες αυτές. Τα μέτρα που προβλέπονται στην παράγραφο 4, στοιχείο α), δεν θίγουν τις εθνικές διατάξεις που διέπουν τις δωρεές οργάνων και αίματος ή την ιατρική χρήση τους.

Τα κράτη-μέλη είναι αρμόδια για την οργάνωση των εθνικών τους συστημάτων. Παρόλα αυτά, με νομικά δεσμευτικά και μη μέσα, η ΕΕ επιτυγχάνει τη σύγκλιση, τον συντονισμό και την εναρμόνιση των διατάξεων που αναφέρονται στην προστασία της υγείας των ευρωπαίων πολιτών. Στο ευρωπαϊκό δίκαιο, η θέση της προστασίας της υγείας υπό τη σκέπη της αλληλεγγύης, μαζί με δικαιώματα, όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος και του καταναλωτή και το γεγονός ότι η υγεία αποτελεί έναν από τους στόχους της προστασίας του περιβάλλοντος και του καταναλωτή, έχει οδηγήσει στην καθιέρωση και την εφαρμογή κοινών γενικών αρχών, όπως της πρόληψης, της προφύλαξης, της βιωσιμότητας και της υψηλής ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και αγαθών υγείας[22].

Η θέσπιση υποχρεώσεων για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των πολιτών της ΕΕ στην υγεία θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική, κυρίως για την αυτονομία των κρατών μελών[23].

3.Δράσεις της ΕΕ για τη δημόσια υγεία

Οι χώρες της ΕΕ καλούνται να [24]:

• Βελτιώσουν την πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη υψηλής ποιότητας, κυρίως για τους πλέον ευάλωτους.
• Αναπτύξουν τις πολιτικές για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των         ασθενειών, με σκοπό να περιοριστεί η ανάγκη θεραπευτικών αγωγών.
• Εξετάσουν τρόπους για τον καλύτερο συνδυασμό της νοσοκομειακής περίθαλψης με ευρύτερα ζητήματα υγείας, όπως το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής, καθώς επίσης και της υγείας με την κοινωνική στήριξη, όπως είναι η κοινωνική μέριμνα και οι υπηρεσίες οικιακής φροντίδας.
• Προωθήσουν τεχνολογικές λύσεις και λύσεις ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας , με σκοπό να βελτιωθεί η αποδοτικότητα και να ελέγχονται οι δαπάνες.
• Κάνουν χρήση της αξιολόγησης της απόδοσης των συστημάτων υγείας για να συνδράμουν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
• Ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με υπηρεσίες και στρατηγικές υγειονομικής περίθαλψης, κυρίως όσον αφορά την προσιτή τιμολόγηση των φαρμάκων και των ιατροτεχνολογικών βοηθημάτων.

Στις 4 Απριλίου 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε συστάσεις, οι οποίες στοχεύουν να βοηθήσουν τα εθνικά συστήματα υγείας να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τις πιέσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα, ώστε να μπορούν να παρέχουν υγειονομική περίθαλψη υψηλής ποιότητας[25].

Η σύσταση προτείνει:

• Την ενίσχυση της αποδοτικότητας των υπηρεσιών, μέσω των αποτελεσμάτων αξιολόγησης της απόδοσης, αναπτύσσοντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, ώστε η θεραπευτική αγωγή να μην παρέχεται μόνο στο νοσοκομείο και να διασφαλίζεται η  ασφάλεια των ασθενών και η ποιότητα της περίθαλψης.
• Την αύξηση της προσβασιμότητας, ώστε να είναι διαθέσιμη η υγειονομική περίθαλψη στο σύνολο του πληθυσμού. Ένας καλύτερος σχεδιασμός της κατανομής του προσωπικού και μια αποδοτικότερη χρήση των φαρμάκων μπορούν να βοηθήσουν στην επίτευξη του εν λόγω στόχου. Εξίσου μπορεί να βοηθήσει και η νομοθεσία της ΕΕ για την κινητικότητα των ασθενών, καθιστώντας δυνατή την περίθαλψη σε ξένη χώρα.
• Την βελτίωση της ανθεκτικότητας, ώστε τα συστήματα υγείας να προσαρμόζονται σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, να προσδιορίζουν καινοτόμες λύσεις και να κάνουν ευρύτερη και αποδοτικότερη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορικής και άλλων νέων τεχνολογιών.

Οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ενθαρρύνονται:[26]

• Να αναπτύξουν μια «προσέγγιση με βάση τον κύκλο ζωής» για τα καινοτόμα φάρμακα. Η συγκεκριμένη προσέγγιση καλύπτει τις έγκαιρες επιστημονικές συμβουλές, την τιμολόγηση και την επιστροφή δαπανών, καθώς επίσης και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας νέων προϊόντων.
• Να εφαρμόσουν τη στρατηγική αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας με έμφαση στην πανευρωπαϊκή συνεργασία.
• Να μοιράζονται πληροφορίες για τις τιμές και το κόστος των νέων φαρμάκων.
• Να εξετάσουν εάν η υφιστάμενη νομοθεσία για τα φάρμακα θα πρέπει να τροποποιηθεί, προκειμένου να επιτρέψει στους ασθενείς την έγκαιρη πρόσβαση σε νέα φάρμακα.

Επιπρόσθετα, οι κυβερνήσεις της ΕΕ και η Επιτροπή καλούνται από κοινού:

• Να εξετάσουν τις πιθανότητες άμεσης ανάληψης δράσης για την αδειοδότηση της κυκλοφορίας νέων φαρμάκων, με την ταυτόχρονη εγγύηση ενός υψηλού επιπέδου ασφάλειας των ασθενών.
• Να μοιράζονται πληροφορίες για την έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών σε νέα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της παρηγορητικής χρήσης μη εγκεκριμένων φαρμάκων.
• Να αξιολογήσουν εάν οι εθνικές πολιτικές τιμολόγησης θα πρέπει να θέσουν κριτήρια, σχετικά με την προστιθέμενη θεραπευτική αξία των νέων φαρμάκων.

4.Συμπέρασμα

Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, γίνεται κατανοητό πως το δημόσιο δίκαιο της υγείας αποτελεί έναν κλάδο του διοικητικού δικαίου με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, κυρίως αναφορικά με τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες του διεθνούς και ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου, απέναντι στην προστασία του πλέον σημαντικού συνταγματικά κατοχυρωμένου αγαθού της δημόσιας υγείας. Το δημόσιο δίκαιο της υγείας προστατεύεται τόσο από κανόνες εσωτερικού δικαίου όσο και από ευρωπαϊκούς κανόνες και συμβάσεις διεθνούς δικαίου.  

Το ευρωπαϊκό δίκαιο έχει συμβάλει ουσιωδώς στην καθιέρωση του αυτοτελούς δικαιώματος στην προστασία της υγείας και έχει επιτύχει την καθιέρωση της ενιαίας αγοράς αγαθών και υπηρεσιών υγείας[27].

Δείτε την αρθρογραφία της Γεωργίας Τσάκνη εδώ

---

[1] Winslow, CE (1920)  «The untilled fields of public health», Science, 51:23–33

[2] Ryle JA (1948) «Changing disciplines: Lectures on the history, method, and motives of social pathology», Oxford University Press, London

[3] Last, JM (2007) «A dictionary of public health», 1st ed. Oxford University Press, Oxford, New York

[4] Καραντώνη, Ε. (2010) «Δημόσιο Δίκαιο Υγείας – Μία δικαιοπολιτική προσέγγιση», διπλ. εργ, ΠΜΣ στη Δημόσια Διοίκηση, ΠΑΜΑΚ

[5] Παραράς, Π. (1998) «Res Publica II, Δικαιώματα του ανθρώπου», Πολιτεία

[6] Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη, Π. (2009) «Το Δημόσιο Δίκαιο της Υγείας», Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 57

[7]  Κρεμαλής, Κ. (2011) Δίκαιο της Υγείας, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 2.

[8] Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη, Π. (2017), Το δημόσιο δίκαιο της υγείας, 2η έκδοση, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη σελ. 69

[9] Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη, Π. (2017), ό.π., σελ. 72 επ.

[10] Gostin LO, Hodge JG. (2000) «Oregon public health law − review and recommendations», Washington DC, Georgetown University Law Center

[11] Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη, Π. (2017), ό.π., σελ. 76

[12] Κρεμαλής, όπ., σελ. 15

[13] Κυριακάκη, Ε. (2017) «Το δίκαιο της υγείας», ΕΣΔΔΑ, Εκπαιδευτικό υλικό

[14] Κυριακάκη, Ε., ό.π.

[15] Chichevalieva, S. (2011) «Developing a framework for public Health law in Europe», WHO Regional Office for Europe

[16] https://europa.eu/european-union/topics/health_el

[17] https://ec.europa.eu/health/policies/overview_el

[18] Ruijter, A. (2019) «EU Health Law & Policy The Expansion of EU Power in Public Health and Health Care»

[19] Legemaate, J. (2002) «Integrating health law and policy: a European perspective», Health Policy, p. 102.

[20] Hervey,T. and McHale, J. (2004) «Health Law and the European Union», Political science

[21] Kennedy, I. and Grubb, A. (2000) «Medical Law», Butterworths, London, p. 3

[22] Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη, Π. (2009) «Το δημόσιο δίκαιο της υγείας», Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, σελ. 352

[23] London, L. (2008) «What is a Human Rights-Based Approach to Health and Does it Matter?» Health and Human Rights (10)1, p. 68. / Kosta V (2013) «Fundamental Rights in Internal Market Legislation», PhD Thesis on file at the EUI, Florence, p.237/Scharpf, F. (2012) «Perpetual momentum: directed and unconstrained?», Journal of European Public Policy 19,pp 127-139

[24] https://eur-lex.europa.eu/legal-content

[25] https://eur-lex.europa.eu/legal-content

[26] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/

[27] Παπαρρηγοπούλου-Πεχλιβανίδη, Π., ό.π., σελ. 352