Η Αρχή της Επανορθωτικής Κρατικής Χρηματοδότησης του ΙΚΑ/e- ΕΦΚΑ : Η θεσμική εγγύηση του Συντάγματος τηρείται;
Α. Από 01.01.2017 έχει εκκινήσει (σε εκτέλεση του Ν.4367/2016 – γνωστού ως «Νόμου Κατρούγκαλου») η λειτουργία του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), που απορρόφησε και ενοποίησε το έως τότε ΙΚΑ/ΕΤΑΜ και το σύνολο των Ταμείων Κύριας Ασφάλισης κατά τα προβλεπόμενα στο 3ο Μνημόνιο από Μαϊο 2016. Ο ΕΦΚΑ διά του Ν.4670/2020 (Α’ 43) αντικαταστάθηκε από τον «Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ), στον οποίο ενσωματώθηκε και το «Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφ’Απαξ Παροχών – ΕΤΕΑΕΠ». Το νέο ΝΠΔΔ ως ιδρυματικού χαρακτήρα "προικίσθηκε" από την ίδρυσή του τόσο το 2016, όσο και το 2020, αποκλειστικά με τα υφιστάμενα «εκεί και τότε» περιουσιακά στοιχεία των συγχωνευόμενων σε αυτό Ταμείων, δηλαδή - με τα σημερινά δεδομένα... - με ελλείμματα, χρέη, υποχρεώσεις, αλλά και απίστευτη (!) μη καταγεγραμμένη ακόμα (!) λιμνάζουσα και αναξιοποίητη ακίνητη περιουσία και τεράστιες δυνατότητες χρηματοοικονομικής αξιοποίησης και τιτλοποίησης οφειλών και αξιώσεων με κοινωνικό πρόσημο και αναπτυξιακή προοπτική, ικανών να υπερκαλύψουν τα σημερινά ελλείμματα, αλλά και να χρηματοδοτήσουν αυτοδύναμα και σταθερά την Κοινωνική Πολιτική! Και σε όλα αυτά ο κύριος αίτιος και αυτουργός, φυσικός και ηθικός, για την κατάρρευση και την πτώχευση των Ταμείων, τον εξανεμισμό των συντάξεων και την μετατροπή τους σε ... χαρτζηλίκι (!), την βίαιη χωρίς εξαιρέσεις απόλυτη πτωχοποίηση των συνταξιούχων και την στρατηγική υπονόμευση της προβλεπόμενης στο άρ. 22 Συντάγματος θεσμικής εγγύησης της κοινωνικής ασφάλισης, το Ελληνικό Κράτος, ανερυθρίαστα είναι και θα είναι με βάση τους ιδρυτικούς Νόμους από εκεί ... απόν ! Ηταν όμως πάντα έτσι;
Β. 1. Το Ιδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), πρόδρομος του ΕΦΚΑ/e-ΕΦΚΑ, ιδρύθηκε το 1931, αλλά η δυναμική του αναλώθηκε στα μεσοπολεμικά αδιέξοδα. Στην σημερινή μορφή του σχηματοποιήθηκε το 1951, ενώ ήδη από το έτος 1958 εμφάνιζε ελλειμματικούς ταμειακούς απολογισμούς με δυσοίωνες αναλογιστικές προβλέψεις περιερχόμενο ολοένα σε δυσχερέστερη ταμειακώς κατάσταση. Την χρονιά εκείνη - χρονιά πρόωρων Εθνικών Εκλογών στην Χώρα μας εν μέσω του αιματηρότατου Εθνικαπελευθερωτικού Αγώνα στην Κύπρο μας - επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς η πρώτη ασφαλιστική μεταρρύθμιση, που ωστόσο λόγω ελλείψεως οικονομικών πόρων ...αναβλήθηκε! Και ενώ το ίδιο το ΙΚΑ ήταν από το 1951 υποχρεωμένο να καταθέτει στην Τράπεζα της Ελλάδος ΑΤΟΚΑ όλα τα κεφάλαιά του, που σχηματίζονταν από τις εισφορές εκάτερων, εργοδοτών και εργαζομένων, χωρίς κρατική συμμετοχή η λύση, που επελέγη από ΟΛΕΣ τις Κυβερνήσεις την περίοδο 1958-1970, ήταν απλώς η μεγαλόψυχη ..."διευκόλυνση" του ΙΚΑ να δανείζεται ...ΕΝΤΟΚΩΣ από τις - κρατικές ! - Τράπεζες για την αποπληρωμή των υποχρεώσεών του, ενόσω οι καταθέσεις του ήταν δεσμευμένες στην Τράπεζα της Ελλάδος! Περιττό να αναφέρουμε το τραγικά οξύμωρο, ότι οι Τράπεζες χρηματοδοτούνταν με κεφάλαια - δημιουργημένα και από τις υποχρεωτικές άτοκες καταθέσεις του ΙΚΑ... - από την Τράπεζα της Ελλάδος με μικρό επιτόκιο, για να δανείσουν το ΙΚΑ με ... μεγαλύτερο επιτόκιο με κεφάλαια από τις ... καταθέσεις του! Η "λύση" αυτή διατηρούσε το πρόβλημα των ελλειμμάτων και τό αύξανε διά του δανεισμού, όταν μάλιστα τα ελλείμματα παρεμπόδιζαν με την σειρά τους και τις αναπροσαρμογές των συντάξεων για την διατήρηση της πραγματικής αγοραστικής δύναμης των δικαιούχων και την ανακατανομή του έστω ολίγον κατά έτος αυξανόμενου ΑΕΠ.
2. Η λύση επιχειρήθηκε να δοθεί διά του Νομοθετικού Διατάγματος (ΝΔ) 465/11.-13.03.1970 [επί Χούντας] "Περί αυξήσεως των καταβαλλομένων υπό Φορέων Κοινωνικών Ασφαλίσεων συντάξεων και τροποποιήσεως των σχετικών διατάξεων". Το ΝΔ περιέχει μόλις τέσσερα (4) άρθρα, αλλά το ενδιαφέρον για εμάς περιέχεται στο άρθρο 3 του ΝΔ. Το άρθρο αυτό εισήγαγε για πρώτη φορά στο Ελληνικό Σύστημα Κοινωνικών Ασφαλίσεων την ΚΡΑΤΙΚΗ χρηματοδότηση των Φορέων Kοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) ως ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ απόδοση δαπανών, που προκαλούνται σε βάρος των ΦΚΑ από νομοθετικά μέτρα του Κράτους "προς εξυπηρέτησιν γενικωτέρων σκοπών κοινωνικής πολιτικής", διά της κάλυψης με απόδοση από τον Γενικό Κρατικό Προϋπολογισμό μέσω σχετικής πιστώσεως στον Ειδικό Προϋπολογισμό του [τότε] Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών. Το ΝΔ εφαρμόσθηκε διαρκώς την περίοδο 1970-1980 και ως συνέπεια αυτού κατέστη σταθερά πλεονασματικός ο Προϋπολογισμός [Ισολογισμός-Απολογισμός] του ΙΚΑ και εξασφαλίσθηκε αναλογιστικό ισοζύγιο με ετήσια ταμειακά πλεονάσματα και αποθεματικά πολλών δισεκατομμυρίων δραχμών [ισχυρών και μη εξανεμισμένων ακόμα από τον πληθωρισμό της δεκαετίας του 1980] από την διαχείριση του ΙΚΑ των Απολογισμών των συνεχόμενων επόμενων ετών έως και του 1980. Οπως είχε αναφερθεί τόσο στο άρθρο της πρώην Διευθύντριας ΙΚΑ, Δρ Αννας Κατσιρέλλη, στο έγκριτο νομικό περιοδικό "Επιθεώρησις Δικαίου Κοινωνικών Ασφαλίσεων" (ΕΔΚΑ) έτους 1987 "Οικονομικές δυσχέρειες του ΙΚΑ – Αίτια που τίς δημιούργησαν", καθώς και το κύριο άρθρο του Ιωάννη Μαρίνου στον "Οικονομικό Ταχυδρόμο" της 23.01.1986 ("Το ΙΚΑ θα εξυγιανθεί, αν το Κράτος του πληρώσει όσα τού οφείλει"), η οφειλή του Ελληνικού Κράτους συνοψιζόταν στην απόδοση των απωλειών του ΙΚΑ από την μη εφαρμογή του άρ. 3 ΝΔ 465/1970! Για την επόμενη περίοδο 1981-1999 ας μη γίνει κουβέντα καλύτερα : η εκτόξευση των χρεών και των ελλειμμάτων του ΙΚΑ και των λοιπών ΦΚΑ στην ...στρατόσφαιρα (!) συναγωνίσθηκε επαξίως το Διαστημικό Πρόγραμμα ..."Apollo" της ΝΑSA για την αποστολή επανδρωμένης ακάτου στην Σελήνη και την κατάκτηση του Διαστήματος! Και νίκησε το ΙΚΑ...
3. Aρκεί να παρατηρήσουμε ότι την περίοδο 2000-2016 [έως τον Ν.4387/ 2016 – «νόμος Κατρούγκαλου»] το Κράτος εξαναγκάσθηκε να επιχορηγήσει με 214 δισ. ευρώ (!) από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, που αντιστοιχεί στα δύο τρίτα (2/3) του Δημοσίου Χρέους (340 δισ. ευρώ) [Χρέους, που οδήγησε μαθηματικώς (;) και «αναποδράστως» (;) στην εφαρμογή των Τριών καταστρεπτικών Μνημονίων], όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, τους Κύριους ΦΚΑ, για να συνεχίσουν να καταβάλουν τις συντάξεις [ΙΚΑ : 48 δισ. ευρώ, ΟΓΑ : 77 δισ. ευρώ, Ταμείο ΟΤΕ : 6,9 δισ. ευρώ, Ταμείο ΔΕΗ : 7,3 δισ. ευρώ]. Μάλιστα διά του 2ου Μνημονίου (14.03.2012] επελέγη αβασάνιστα και ασχεδίαστα η κατάργηση και συγχώνευση στον ΟΑΕΔ [ήδη ΝΠΔΔ «Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης – ΔΥΠΑ» (Ν. 4921/15.04.2022 – Α’ 75)] των τέως Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) και Εργατικής Εστίας (ΟΕΕ) και να διαγραφεί «τεχνητά» η οφειλή από άνω των 12 δις. ευρώ (!) του ΙΚΑ προς αυτούς τους δύο Οργανισμούς, για να ορθοποδήσει το ίδιο το ΙΚΑ! Για την περίοδο 2017-2022 η κατάσταση έχει επιδεινωθεί έτι περισσότερο – επ’αυτού ειδικώς θα επανέλθουμε.
Γ. Τα δεδομένα του 2017 ή του 2022 φυσικά δεν είναι τα ίδια με του 1970. Αληθινά πιστεύει κανείς ότι η σημερινή Ελλαδική κοινωνία και οι ομάδες πίεσης εντός της θα δέχονταν τολμηρές διαρθρωτικές λύσεις προς την κατεύθυνση της μελετημένης δικαιοκρατικά επαναθεμελίωσης του ασφαλιστικού συστήματος με υποχωρήσεις από παραχωρηθέντα με "αγώνες" προνόμια και "κεκτημένα" στην βάση των αρχών της αειφορίας και της ανταποδοτικότητας, της σύζευξης και της ομαλής μετάβασης στο κεφαλαιοποιητικό από το διανεμητικό σύστημα και της αλληλεγγύης των γενεών, προκειμένου τελικώς το σύστημα να μην καταρρεύσει ; Πάντως o δρόμος για το Ζάλογγο ούτε διόδια έχει ούτε απαιτεί GPS...
*ο Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής είναι δικηγόρος Δικηγόρος ΔΣΑ παρ’ Αρείω Πάγω, Εμμισθος Δικηγόρος Τμήματος Δικαστηρίων ΔΝΥ ΟΑΕΔ, LL.M. Δημοσίου Δικαίου (Αθήνα), LL.M. Θεωρίας Δικαίου (Αθήνα), Yπoψ. Δρ Παντείου Πανεπιστημίου.
Σχόλια