Η αρχή της αμεσότητας και το δικαίωμα του κατηγορουμένου να υποβάλει σε εξέταση τους μάρτυρες κατηγορίας (άρθρο 6 παρ.1 και 3δ’ ΕΣΔΑ)
του Βαγγέλη Ζαφειριάδη, Δικηγόρου
Οι μάρτυρες συνήθως καταθέτουν αυτοπροσώπως ενώπιον των αρμόδιων οργάνων. Βάσει μάλιστα της αρχής της αμεσότητας, το δικαστήριο εξετάζει το ίδιο τα αποδεικτικά μέσα που αξιοποιεί στο αιτιολογικό της απόφασης (τυπική αμεσότητα), ενώ παράλληλα αντλεί τα κρίσιμα γεγονότα από την ίδια την πηγή (ουσιαστική αμεσότητα). Οι δικαστικές αρχές λοιπόν οφείλουν, πριν εξετάσουν τον εξ ακοής μάρτυρα, να έχουν γνώση σχετικά με τον αυτόπτη μάρτυρα, προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν δικαστική πλάνη. Η αρχή της αμεσότητας έχει αυξημένη τυπική ισχύ βάσει του άρθρου 6 παρ.3 εδ. δ΄ ΕΣΔΑ, το οποίο ορίζει ότι ο κατηγορούμενος δικαιούται να εξετάσει τους μάρτυρες κατηγορίας.
Εφόσον ο κατηγορούμενος δεν είχε τη δυνατότητα να εξετάσει αυτοπροσώπως ή δια του συνηγόρου του τον απολιπόμενο μάρτυρα, απαγορεύεται να αξιοποιηθούν υποκατάστατα αποδεικτικών μέσων, όπως η έκθεση εξέτασης του μάρτυρα στην προδικασία είτε μια μαγνητοφωνημένη κατάθεσή του, εκτός κι αν υφίστανται ενισχυτικές αποδείξεις που επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς του συγκεκριμένου μάρτυρα (βλ. Mayali κατά Γαλλίας, 14.6.2005, Bricmont κατά Βελγίου, 7.7.1989, Artner κατά Αυστρίας, 8.1.1991, Asch κατά Αυστρίας, 26.4.1991, Doorson κατά Ολλανδίας, 26.3.1996).
Η κατάθεση ενός εξ ακοής μάρτυρα, κατά διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου, μπορεί να μην αξιοποιηθεί στο σκεπτικό της απόφασης, εφόσον δεν συντρέχουν κι άλλα αποδεικτικά μέσα που επιβεβαιώνουν την αξιοπιστία του εν λόγω μάρτυρα (βλ. Al-Khawaja και Tahery κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 15.12.2011, Lucà κατά Ιταλίας, 27.2.2001, Visser κατά Ολλανδίας, 14.2.2002, P.S. κατά Γερμανίας, 20.12.2001, Krasniki κατά Τσεχίας, 28.2.2006, Unterpertinger κατά Αυστρίας, 24.11.1986).
Σκοπός του δικαιώματος ακρόασης και υπεράσπισης του κατηγορουμένου είναι η αποτροπή εσφαλμένης διάγνωσης της πραγματικότητας και η αποφυγή θεμελίωσης άδικης καταδικαστικής απόφασης που βασίζεται σε αναλήθειες. Με τη διασταύρωση λοιπόν του μάρτυρα εξ ακοής με άλλα αποδεικτικά μέσα, ιδίως με αντικειμενικά ευρήματα (πχ. πειστήρια εγκλήματος), το δικαστήριο οδηγείται στην αλήθεια, δίχως να πλανώνται αμφιβολίες για την αξιοπιστία του ανωτέρω μάρτυρα.
Σχόλια