Η συγκεκριμένη αξίωση σχετίζεται άμεσα με το δικαίωμα ακρόασης. Εντούτοις, το περιεχόμενό της εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εκάστοτε περίπτωσης (ΑΠ 636/1993, ΑΠ 54/2001, ΑΠ 701/2003, ΑΠ 361/2005, ΑΠ 1814/2009, ΑΠ 1466/2006, ΑΠ 1190/2005, ΑΠ 341/2000, ΑΠ 361/2016, ΟλΑΠ 3/1995, ΟλΑΠ 4/1995, ΟλΑΠ 6/1994, ΟλΑΠ 7/1994, ΑΠ 634/2009, ΑΠ 2/2014, ΑΠ 378/2016, ΑΠ 380/2016, βλ. και υποθέσεις Γκόρου κατά Ελλάδας, 20.3.2009, Γιαννούση Ν.Θ. και ΑΦΩΝ Κλιάφα Α.Ε. κατά Ελλάδας, 14.12.2006, Ruiz Torija και Hiro Balani κατά Ισπανίας, 9.12.1994, Higgins και άλλοι κατά Γαλλίας, 19.2.1998).
Ο Άρειος Πάγος έχει πάντοτε υποχρέωση να απαντά με ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία σε αυτοτελείς ισχυρισμούς του κατηγορουμένου (ΑΠ 550/2015, ΑΠ 453/2016, ΑΠ 1138/2010, ΟλΑΠ 15/1987, ΑΠ 544/2009, ΑΠ 1510/2008, ΟλΑΠ 2/2005, ΑΠ 390/2006, ΑΠ 271/2007, ΑΠ 1216/2008, ΑΠ 702/2016).
Παραδείγματα αυτοτελών ισχυρισμών είναι αυτοί που τείνουν στην άρση του αδίκου ή του καταλογισμού, στην εξάλειψη του αξιοποίνου, στη μείωση της ποινής, ο ισχυρισμός περί δεδικασμένου ή εκκρεμοδικίας (ΑΠ 1748/2008, ΑΠ 1198/2010, ΑΠ 125/2011, ΑΠ 268/2011, ΑΠ 661/2011, ΑΠ 480/2015), περί εκούσιας υπαναχώρησης από απόπειρα (ΑΠ 152/2010, ΑΠ 1716/2009, ΑΠ 1555/1995), περί βρασμού ψυχικής ορμής (ΑΠ 720/2011, ΑΠ 909/2010), περί μεταβολής της κατηγορίας (ΑΠ 837/2010).
Αντίθετα, μη αυτοτελείς ισχυρισμοί είναι αυτοί με τους οποίους ο κατηγορούμενος αρνείται στοιχεία της νομοτυπικής μορφής του εγκλήματος, δηλαδή την υποκειμενική και αντικειμενική υπόσταση, περιστάσεις τόπου, χρόνου και μέσου τέλεσης, την αιτιώδη συνάφεια, την υπαιτιότητα, εξωτερικό όρο του αξιοποίνου, υποκειμενικά στοιχεία του αδίκου κλπ. (ΑΠ 1552/2010, πρβλ. ΑΠ 531/1980, ΑΠ 1013/1985, ΑΠ 695/1988, ΑΠ 647/1988, όπου ο Άρειος Πάγος απαίτησε την αιτιολογία της απόρριψής τους, παρόλο που επρόκειτο για αρνητικούς της κατηγορίας ισχυρισμούς).
Απάντηση σε ισχυρισμούς του κατηγορουμένου σημαίνει αξιολόγηση, στάθμιση και αντιπαράθεση αυτών με αντίθετους ισχυρισμούς και εκδοχές που προκύπτουν από πραγματικά γεγονότα και αποδεικτικά μέσα (βλ. Milenovic κατά Σλοβενίας, 28.2.2013, Popov κατά Ρωσίας, 13.7.2006, Asch κατά Αυστρίας, 26.4.1991, Vidal κατά Βελγίου, 7.7.1986).
Βεβαίως, με την ΑΠ 361/2016 το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο απαίτησε την απάντηση με ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία τόσο σε αυτοτελείς όσο και σε αρνητικούς της κατηγορίας ισχυρισμούς (βλ. και ΑΠ 938/2016, ΑΠ 1821/2016, ΑΠ 636/1993, ΑΠ 54/2001, ΑΠ 701/2003, ΑΠ 361/2005, ΑΠ 1814/2009, ΑΠ 1466/2006, ΑΠ 1190/2005, ΑΠ 341/2000).
Ένα βήμα παραπέρα προχώρησε η ΑΠ 101/2018, καταργώντας επί της ουσίας τη διάκριση ανάμεσα σε αυτοτελείς και μη αυτοτελείς ισχυρισμούς (βλ. και ΑΠ 1821/2016, ΑΠ 1819/2016, ΑΠ 1827/2019). Παραβίαση της υποχρέωσης του δικαστηρίου για ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία οδηγεί σε απόλυτη ακυρότητα της διαδικασίας κατ΄άρθρον 171, παρ.1, εδ. δ’ ΚΠΔ και ιδρύει λόγο αναίρεσης σύμφωνα με το άρθρο 510, παρ.1, στοιχ. Α’ ΚΠΔ.
Σχόλια