Διεθνής δικαιοδοσία σε διαφορές γονικής μέριμνας : Έννοια του "υπέρτερου συμφέροντος του παιδιού" (ΔΕΕ)
ΔΕΕ – Απόφαση της 13/7/2023 στην υπόθεση C‑87/22: Διεθνής δικαιοδοσία σε διαφορές γονικής μέριμνας – Κανονισμός (ΕΕ) 2201/2003 – Άρθρα 10 και 15 – Παραπομπή σε δικαστήριο άλλου κράτους μέλους που είναι σε θέση να κρίνει καλύτερα την υπόθεση – Προϋποθέσεις – Δικαστήριο του κράτους μέλους στο οποίο το παιδί μετακινήθηκε παράνομα – Σύμβαση της Χάγης του 1980 – Υπέρτερο συμφέρον του παιδιού
Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ του TT, Σλοβάκου υπηκόου που διαμένει στην Αυστρία, και της AK, Σλοβάκας υπηκόου, σχετικά με την επιμέλεια των δύο κοινών τέκνων τους που διαμένουν στη Σλοβακία με τη μητέρα τους.
Γεγονότα Υπόθεσης:
Ο TT, εκκαλών της κύριας δίκης, και η AK, εφεσίβλητη της κύριας δίκης, αμφότεροι Σλοβάκοι υπήκοοι, είναι γονείς των V και M, τέκνων γεννηθέντων εκτός γάμου στη Σλοβακία το 2012. Σύμφωνα με το σλοβακικό δίκαιο, οι γονείς ασκούν από κοινού την επιμέλεια.
Το 2014, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Αυστρία όπου τα παιδιά φοίτησαν σε βρεφονηπιακό σταθμό και έπειτα σε παιδικό σταθμό. Κατά τη διάρκεια του 2017, ενώ εξακολουθούσαν να διαμένουν στην Αυστρία, τα τέκνα φοιτούσαν σε σχολείο στη Σλοβακία, διανύοντας έτσι καθημερινά τη διαδρομή μεταξύ της κατοικίας τους στην Αυστρία και του νέου σχολείου τους. Τα παιδιά επικοινωνούν με τους γονείς και τους παππούδες τους στη σλοβακική γλώσσα και δεν γνωρίζουν παρά μόνον κάποιες λέξεις στα γερμανικά.
Οι TT και AK χώρισαν στις αρχές του έτους 2020. Τον Ιούλιο του 2020, η AK πήρε τα παιδιά για να ζήσουν μαζί της στη Σλοβακία, χωρίς τη συγκατάθεση του TT.
Δυνάμει της Σύμβασης της Χάγης του 1980, ο TT υπέβαλε, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 8, πρώτο εδάφιο και τρίτο εδάφιο, στοιχείο στʹ, της σύμβασης αυτής, αίτηση επιστροφής των παιδιών, η οποία κατατέθηκε ενώπιον του Okresny súd Bratislava I (πρωτοβάθμιου δικαστηρίου Μπρατισλάβα Ι, Σλοβακία).
Παράλληλα, ο TT υπέβαλε αίτηση ενώπιον του Bezirksgericht Bruck an der Leitha (ειρηνοδικείου Bruck an der Leitha, Αυστρία), ζητώντας κατά κύριο λόγο να του ανατεθεί η αποκλειστική επιμέλεια αμφότερων των παιδιών. Ο TT υποστήριξε κατ’ ουσίαν ότι, μέσω της παράνομης μετακίνησης των παιδιών από την Αυστρία στη Σλοβακία, η AK έθεσε σε κίνδυνο την ευημερία τους και τα εμπόδισε να διατηρήσουν σχέσεις με τον ίδιο.
Η AK αντιτάχθηκε στην ως άνω αίτηση προβάλλοντας ένσταση ελλείψεως διεθνούς δικαιοδοσίας του επιληφθέντος δικαστηρίου, για τον λόγο ότι η συνήθης διαμονή των παιδιών ήταν πάντοτε στη Σλοβακία και ότι τα παιδιά δεν είχαν ενταχθεί κοινωνικά στον τόπο της οικογενειακής στέγης στην Αυστρία.
Προδικαστικά Ερωτήματα στο ΔΕΕ
Το εθνικό δικαστήριο αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:
«1) Έχει το άρθρο 15 του κανονισμού [2201/2003] την έννοια ότι δικαστήριο κράτους μέλους που έχει διεθνή δικαιοδοσία ως προς την ουσία της υπόθεσης δύναται, εάν κρίνει ότι δικαστήριο άλλου κράτους μέλους με το οποίο το παιδί έχει ιδιαίτερη σχέση είναι σε θέση να κρίνει καλύτερα την υπόθεση ή μέρος της υπόθεσης, να το καλέσει να ασκήσει τη δικαιοδοσία του, ακόμη και όταν το παιδί έχει αποκτήσει συνήθη διαμονή σε αυτό το άλλο κράτος μέλος μετά από παράνομη μετακίνηση;
2) Έχει το άρθρο 15 του [κανονισμού 2201/2003] την έννοια ότι τα προβλεπόμενα σε αυτό κριτήρια για τη μεταβίβαση διεθνούς δικαιοδοσίας καθορίζονται κατά τρόπο εξαντλητικό, χωρίς να απαιτούνται περαιτέρω κριτήρια σε σχέση με διαδικασία κινηθείσα δυνάμει του άρθρου 8 [πρώτο εδάφιο και τρίτο εδάφιο, στοιχείο στʹ], της [Σύμβασης της Χάγης του 1980];
Η απόφαση του ΔΕΕ
Το ΔΕΕ έκρινε ότι στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 15 του κανονισμού 2201/2003 έχει την έννοια ότι το δικαστήριο κράτους μέλους που έχει διεθνή δικαιοδοσία να εκδικάσει επί της ουσίας υπόθεση γονικής μέριμνας βάσει του άρθρου 10 του κανονισμού αυτού δύναται, κατ’ εξαίρεση, να παραπέμψει την υπόθεση, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 15, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, του κανονισμού, σε δικαστήριο του κράτους μέλους στο οποίο το παιδί μετακινήθηκε παράνομα από τον έναν γονέα.
Στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 15, παράγραφος 1, του κανονισμού 2201/2003 έχει την έννοια ότι οι μόνες προϋποθέσεις από τις οποίες εξαρτάται η δυνατότητα που παρέχεται στο δικαστήριο κράτους μέλους το οποίο έχει διεθνή δικαιοδοσία να εκδικάσει επί της ουσίας υπόθεση γονικής μέριμνας να παραπέμψει την υπόθεση σε δικαστήριο άλλου κράτους μέλους είναι οι ρητώς προβλεπόμενες στη διάταξη αυτή. Κατά την εξέταση των προϋποθέσεων αυτών, οι οποίες αφορούν, αφενός, την ύπαρξη, στο τελευταίο αυτό κράτος μέλος, δικαστηρίου που είναι σε θέση να κρίνει καλύτερα την υπόθεση και, αφετέρου, το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού, το δικαστήριο του πρώτου κράτους μέλους πρέπει να λάβει υπόψη το γεγονός ότι έχει κινηθεί διαδικασία επιστροφής του παιδιού δυνάμει του άρθρου 8, πρώτο εδάφιο και τρίτο εδάφιο, στοιχείο στʹ, της Σύμβασης της Χάγης του 1980 και ότι δεν έχει ακόμη εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση επί της διαδικασίας αυτής στο κράτος μέλος στο οποίο το παιδί μετακινήθηκε παράνομα από τον έναν γονέα.
Σχόλια