«yparxeikratosdikaiou.gr» ;

του Ιωάννη Γ. Στρατηγού, Δικηγόρου

Πρόσφατα πληροφορήθηκα τη νέα καμπάνια του Υπουργείου Οικονομικών με σλόγκαν «Κρατάμε την ελπίδα - Κρατάμε το σπίτι μας» και ιστοσελίδα με τίτλο «kratametospitimas.gr» που υπόσχεται και περιγράφει «7 εργαλεία για να ρυθμίσεις τις οφειλές σου και να κρατήσεις το σπίτι σου».

Δεν κρύβω ότι - ένεκα της πολυετούς εμπειρίας μου από την άσκηση στην Ελλάδα του δικηγορικού επαγγέλματος που όλες οι κυβερνήσεις αγαπούν να μισούν, να χλευάζουν, να υποτιμούν και να πολεμάνε - τυγχάνω λίαν καχύποπτος στις κυβερνητικές εξαγγελίες, προτροπές και δηλώσεις, ιδίως όταν προέρχονται από οικονομικά επιτελεία, όπως το αείμνηστο «δήλωσέ το να το σώσεις» ή το πρόσφατο «η ΑΑΔΕ σας εύχεται χρόνια πολλά» που δεχθήκαμε πολλοί στο κινητό μας τις τελευταίες γιορτές. Άλλοι το βρήκαν μπλακ χιούμορ και οι περισσότεροι τους έλουσε κρύος ιδρώτας (τι να θέλει να πει ο ποιητής ; μήπως έρχεται κανένας έλεγχος ;). Εξάλλου σκέφτηκα ότι ο μόνος τρόπος πραγματικής προστασίας των πραγματικά ευάλωτων είναι μια ρεαλιστική προστατευτική νομοθεσία της πρώτης κατοικίας, κάτι που σήμερα δεν υπάρχει στην Ελλάδα, ούτε ψηφίστηκε πρόσφατα, απ’ότι γνωρίζω, κάποιο νέο «εργαλείο». Άρα ήμουν βέβαιος ότι τα 7 εργαλεία δεν είναι άλλα από τα ήδη υπάρχοντα ανεπαρκή και αναποτελεσματικά, που έχουν αποδειχθεί ήδη κατώτερα των προσδοκιών, παρουσιαζόμενα σε μοντέρνα συσκευασία τύπου «.gr», στην πραγματικότητα σκέτο παραμύθι, κάτι σαν «οι 7 νάνοι και η προστασία της φτωχής Χιονάτης» και πως στην πραγματικότητα άλλος είναι ο σκοπός.

Όμως προσπάθησα να το δω χωρίς προκατάληψη και είπα να διαβάσω αυτά τα 7 εργαλεία, τι μπορούν να κάνουν γι αυτούς που έχουν πραγματική αδυναμία να σώσουν το σπίτι τους, μιας και το ενοίκιο κατοικίας έχει γίνει πια εντελώς απαγορευτικό για τους αδύναμους. Και πράγματι, για τους περισσότερους πραγματικά αδύναμους, ελάχιστα μπορούν να κάνουν. Πρόκειται πράγματι για άλλο ένα παραμύθι, με ιππότες τα ηρωικά funds-servicers-τράπεζες που βοηθούν τους αδύναμους, δεχόμενοι να κουρέψουν οφειλές και να επενδύσουν στην Ελλάδα με φιλανθρωπικούς σκοπούς και βασιλιάδες την κυβέρνηση και το οικονομικό επιτελείο της που νοιάζονται και προστατεύουν τους αδύναμους. Μόνο που στο μεταξύ, οι τράπεζες και οι κερδοσκόποι αλωνίζουν, πρώτες κατοικίες βγαίνουν στον πλειστηριασμό για ποσά μικρότερα και από την αντικειμενική αξία, οι ισχυροί τσακίζουν και οι αδύναμοι καταρρέουν. Και ζήσαν αυτοί καλά …

Τότε για ποιο λόγο η διαφήμιση των 7 εργαλείων ; Μα για να πειστούν αυτοί που μπορούν να δώσουν έστω και λίγα, να τα δώσουν για να «το σώσουν». Για να μαζέψουν οι ανωτέρω «ιππότες» ό,τι απομένει στον καθένα, να στραγγίσουν ό,τι υπάρχει ακόμα.

Ιδού λοιπόν τα περίφημα 7 εργαλεία στην πράξη:

1) «Βελτιωμένος εξωδικαστικός μηχανισμός»: Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών είναι αποτελεσματικός μόνο όταν γίνεται υποχρεωτικά αποδεκτή η ρύθμιση από τις τράπεζες και όχι όταν είναι στη διακριτική τους ευχέρεια να την αποδεχτούν ή όχι. Και τούτο ισχύει μόνο για τους ευάλωτους οφειλέτες. Και ο ορισμός του ευάλωτου σήμερα είναι: 7.000 ετήσιο εισόδημα για άγαμο, 10.500 για ζευγάρι, 14.000 για ζευγάρι με ένα παιδί. Δηλαδή μηνιαίως 583 ευρώ, 875 ευρώ και 1.166 ευρώ αντίστοιχα. Όποιος παίρνει πάνω από 583 ευρώ το μήνα δεν θεωρείται ευάλωτος, δεν παίρνει βεβαίωση ευάλωτου και συνεπώς δώρον-άδωρον ο εξωδικαστικός. Δηλαδή αν κάποιος έχει 600 ευρώ το μήνα δεν είναι αδύναμος και δεκτικός προστασίας. Πείτε μου αν βγαίνει κάποιος στην Ελλάδα με 600 ευρώ μηνιαίως, όταν θέλει τουλάχιστον 10-15 ευρώ την ημέρα για στοιχειώδη διατροφή και άλλα τόσα για ηλεκτρικό, νερό, τηλέφωνο, μετακινήσεις. Δεν μιλάμε για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ένδυση, υπόδηση, θέρμανση, υγιεινή, λοιπές στοιχειώδεις ανάγκες. Τι θα του μείνει για ενοίκιο ή δόση για ρύθμιση ; Γνωρίζω περιπτώσεις οφειλετών που έχασαν την κατοικία τους γιατί δεν μπορούσαν να μπουν σε καμία ευνοϊκή ρύθμιση αφού είχαν εισόδημα λίγο παραπάνω από το όριο ευάλωτου. Ούτε βεβαίωση ευάλωτου δικαιούνταν ούτε μπορούσαν με τα 600-700 ευρώ να τα βγάλουν πέρα. Επομένως η συντριπτική πλειοψηφία επί παραδείγματι των ελλήνων συνταξιούχων σήμερα δεν μπορεί να τύχει των ευεργετημάτων του ευάλωτου, αφού οι περισσότεροι λαμβάνουν συντάξεις της τάξης των 600-800 ευρώ. Στο δρόμο και τα περήφανα γηρατειά …

2) «Διμερείς συμφωνίες με τράπεζες και servicers»: Αν τα μεγαθήρια τα εύρισκαν με τους αδύναμους με διμερείς συμφωνίες, δεν θα είχε γίνει η περίφημη μάχη του Δαυίδ με τον Γολιάθ (που δυστυχώς η αναπάντεχη επικράτηση του μικρού έναντι του μεγάλου επιβεβαιώνει τον αντίθετο κανόνα, κι αυτή οφείλεται στη σφενδόνη, ενώ ο σημερινός ευάλωτος πολίτης μπαίνει στη μάχη εντελώς άοπλος), θα είχε λυθεί το Μεσανατολικό, το Κυπριακό και πάει λέγοντας. Στην ελληνική πραγματικότητα, οι τράπεζες δεν σηκώνουν καν τα τηλέφωνα στους αδύναμους οφειλέτες, οι δε servicers φέρονται απαξιωτικά και εξευτελιστικά, επιδεικνύοντας την οικονομική ισχύ και ψυχρότητά τους, όχι μόνο στους αδύναμους οφειλέτες αλλά ακόμα και στους νομικούς συμπαραστάτες τους.

3) «Ρύθμιση οφειλών μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών»: Οι λύσεις που δίνει ο Κώδικας Δεοντολογίας των τραπεζών μπορούν να βοηθήσουν ενδιάμεσες περιπτώσεις οφειλετών σε μέτρια οικονομική κατάσταση που μπορούν να σηκώσουν ρύθμιση με σημαντικές καταβολές. Πέραν αυτού, επίσης δεν είναι υποχρεωτική η αποδοχή από την τράπεζα μιας ρύθμισης που προτείνει ο οφειλέτης έστω με αξιόλογες καταβολές. Συνεπώς και αυτό το εργαλείο αφήνει απέξω τη μεγάλη μάζα των πραγματικά οικονομικά αδύναμων.

4) «Βεβαίωση Ευάλωτου Οφειλέτη και Ενδιάμεσο Πρόγραμμα Στήριξης»: Ισχύουν όσα είπαμε για τη βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη. Όσο τα κριτήρια ευάλωτου παραμένουν σε τέτοια πλαίσια, η προστασία πρώτης κατοικίας είναι απλώς για να λέμε ότι έχουμε και τέτοια. Στην ουσία, μετά την κατάργηση του νόμου «Kατσέλη» έληξε η προστασία πρώτης κατοικίας στην Ελλάδα.

5) «Στεγαστικό επίδομα ΟΠΕΚΑ»: Τα εισοδηματικά κριτήρια του ΟΠΕΚΑ για χορήγηση στεγαστικού επιδόματος είναι ίδια με τα κριτήρια ευάλωτου οφειλέτη, τα δε χορηγούμενα είναι σταγόνα στον ωκεανό. Για παράδειγμα, έστω και αν ένας χαμηλοσυνταξιούχος που λαμβάνει σύνταξη κάτω των 583 ευρώ μηνιαίως και ζει μόνος του, πληροί τα κριτήρια λήψης του στεγαστικού επιδόματος, θα λάβει 70 ευρώ μηνιαίως, όταν το ελάχιστο μηνιαίο μίσθωμα μικρής οικίας στην Αττική είναι 300 ευρώ μηνιαίως. Δηλ. αν πληρώνει 300 ευρώ ενοίκιο θα πρέπει να ζήσει με το υπόλοιπο της σύνταξης (583-300=) 283 ευρώ συν 70 το επίδομα, ήτοι με 353 ευρώ το μήνα ! Τα συμπεράσματα δικά σας.

6) «Πρόγραμμα Στέγαση και Εργασία για τους αστέγους»: Άλλη μια πομπώδης κοροϊδία. Αναφέρεται ότι υλοποιείται από 43 Δήμους σε όλη τη χώρα και ότι παρέχει στέγαση και φροντίδα σε άτομα που έχουν ανάγκη. Καταρχήν είναι αντίφαση να υπόσχεσαι βοήθεια για να «κρατήσεις το σπίτι σου» με εργαλείο την εξασφάλιση στέγης. Μα αν κρατήσεις το σπίτι σου τι να την κάνεις τη στέγη. Το συγκεκριμένο εργαλείο θα βοηθούσε (θεωρητικά) αυτούς που έχουν ήδη χάσει το σπίτι τους από κατάσχεση και πλειστηριασμό και δεν έχουν που να μείνουν. Αλλά τότε η δράση θα έπρεπε να λέγεται όχι «kratametospitimas.gr» αλλά «xasatetospitisasapopleistiriasmo; emeisthasasvroumestegi.gr». Όμως, ακόμα κι αυτό το εργαλείο στην πράξη είναι απρόσφορο. Πρόσφατα πληροφορήθηκα περίπτωση συνταξιούχου που αποπειράθηκε να βρει λύση προσωρινής στέγασης καθότι έμεινε άστεγος λόγω αναγκαστικής έξωσής του, μετά από πλειστηριασμό της μοναδικής στέγης του από γνωστό servicer, σε εξευτελιστική τιμή κάτω από την αντικειμενική αξία του ακινήτου, ένεκα οφειλών που δεν μπορούσαν να καλυφθούν από τη σύνταξή του. Αποτάθηκε σε όλους τους γειτονικούς Δήμους από αυτούς που αναφέρονται στο ανωτέρω πρόγραμμα και κανένας δεν μπόρεσε να τον βοηθήσει. Αποτάθηκε σε όλες τις γνωστές πλησίον του δημόσιες ή φιλανθρωπικές δομές στέγασης αστέγων και γερόντων. ΟΛΕΣ ΔΗΛΩΣΑΝ ΓΕΜΑΤΕΣ ή στην καλύτερη περίπτωση με λίστα αναμονής. Αφήνω και πάλι τα συμπεράσματα…

7) «Πάγιες ρυθμίσεις 24 δόσεων σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία»: Σε όποιον δεν φτάνει ο μικρός μισθός του ή η σύνταξη ή το οποιοδήποτε πενιχρό εισόδημά του, ούτε για τη στοιχειώδη διαβίωσή του, δεν φθάνει για καμία δόση, όχι για 24 αλλά ακόμα και 1.024 κι αν γίνουν. Επομένως και αυτό το εργαλείο αφήνει απέξω την πλειοψηφία των πραγματικά οικονομικά αδύναμων.

Αυτή είναι λοιπόν η πραγματική εικόνα του ελληνικού κράτους δικαίου, που οι όποιοι θέλουν να λέγονται εκπρόσωποι των εξουσιών του, δήλωσαν βαθύτατα θιγμένοι και προδομένοι από το πρόσφατο ψήφισμα-κόλαφος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα και ο ίδιος ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι σήμερα είναι στα καλύτερά του ! Άρα ότι προστατεύονται και δικαιώνονται καλύτερα από πριν οι οικονομικά ασθενείς … αφήνω και πάλι τα συμπεράσματα … Πάντως με όλα τα παραπάνω, αντί για «Κρατάμε την ελπίδα - Κρατάμε το σπίτι μας» και «kratametospitimas.gr» ίσως θα πρέπει να αναρωτηθούμε «Maskoroidevoun.gr» ; ή «yparxeikratosdikaiou.gr» ;

 * O Ιωάννης Στρατηγός είναι Δικηγόρος Παρ’Αρείω Πάγω